Katalog

0 K URL A R A "Gerçek bilimkîirgu modern tanımlamaya göre (veyu en aimâan benim modern tanımtma göre) 19. yüzyıldan ö'nce yazılmış olamaz. Bıınıın nedeni de, Endüstri Devrimi'nin ancak son 10 yılında teknolojik gelisme hızıntn yaşama geçmesinin, bir imanın yasatn süresi içinde fcırkedebileceİi diizeye erişmesidir. (tabii Endüstri Devrimi'nden etkilendiği bölgelerde). Gerçektcn de, ilk BK öyküsünün Mary Shelley'nin Frankenstein'ı (1881Somnium dan yaklaşık ikiyüzyılsonra yayımlandt) olduğu genel olarak kabul cdilir. Tüm bunlar, bilimkurgunun, yası yalmzca iki yüzyıl oldugu için başını utançla eğeceği anlamma gelmez elbette, tam tersine... Insanoglunun en öncmli basarnına modern bilim ve teknolojiye verilen edebi tepki olduğu gerçeğiyle gunır duymalı. Ve günümüzün en büyük gerçegi olan hızlı defoşimi ele aldıpm yüksek scsle söyleı/ıeli. Dİlımkurgu henüz ençtir, çünkü ilimkurgu hugünün edebiyatı, bngünden de öte, yurtııııı edebiyatıdır." diyor İsaac Asimov, günümüzün en yaygın edebiyat türlerinaen biri olan bilimknrgu için. Ulkcmizde iyi örnekleri son yıllarda hızla yayımlanmaya başlanan bilimkurgu yapıtlarının okurlar taraftndan ilgiyle izlendiği de bir gerçek. Bu baftaki kapağımız bilimkurgu ve Türkiye'deki gelişimini anlattyor. Bol kitaplı günlerl.. üü Anadolu seramiğinin öyküsü ve Çanakkale seramikleri Kaba saba gösterişsiz Çanakkale seramikleri, bugün koleksiyonerlerin gözdesidir. îş dünyamızın önde gelen adlarından Sunaînan Kıraç, bu seramikleri derleyerek önemli bir kolleksiyon oluşturmuşlardır. Seramiklerin önemlice bir bölümü 18 Mayıs 1996'da açılışı yapılan Sunaînan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü'nde sergilenmektedir. Adı geçen enstitünün ilk yayını da "Çanakkale seramilderi'adını taşımaktadır. Bu konuda bugüne dek yapılan en kapsamlı çalışma elimizdeki çalışma. MUSA SEYIRCI Çaglar boyu uygarlık tarihinin dılı olan seramik, insanın ögrcndigi ilk teknik vc yöntcmlcri en az degiîjikliğe ugramiş bir sanattır. Anadolu'da insanoglu, M.Ö 7000'dcn bu yana Çayönü'nde Macılur'du (,'atallıöyük'de O'na toprak ananın ikramı olan çanıurıı, biçimlendirerck eldc cttiği scrimliklerde ycmcgini pi^irdi, ycdi içti, suyunu ta^ıdı, tanrısına " s u n u " sundu. Dahası, kazıbilimcilere. tarihin gizini çözmede yol gösterdi. Kesintisiz ürctilcn seramiklerin yardımıyla Anadolu'nun kronolijisi yıl yıl belirlendi, seramiklerin dil vermesi ile, M.Ö altı binlerde, be> binlerde, Çayönü'nde, Haeılar'da, Alacahöyük'de insanlar ne üretmisjer. ne yemi^lcr, kimi kutsamıı>lar, Anadolu'nun en eskı tanrısı, "ana tanrıça"yı bicimlendirmişler görmek olasıdır. Yine sekiz bin yıl önee Hacılar'la seramik ustlarının ürettiği ve bugün bile Akdcni/ dünyasında dorukta olan boyalı seramikler, günümüzde dokuyucu kadının kilimine nakış olmuştur. Tarih öncesi çağlardan başlayan Anadolu seıamiginin gelis.mesinde bugün bile degiijmeden kullanılan çömlekçi, çarkının bulunması sall bir dcvrim olmuştur. Giderek, Hatti, Hitıt, Urartu, Frgia, Lydia, Helen, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı eağında scramik ürctimi bazen görkemli dönemini. bazen de sıradanlıgını yaşami!)tır. Örnegin. Roıpa çagında seramik ustusının vc ressamın ayrı ayrı adını yazdığı kırmızısıyah ligür lekniğinin göz alıcı örnekleri, Kubadabad S a r a y ı ' n ı n , Karatay'ın ınsan ve hayvan bczcmeli çinileri, l/nik'in ustalarıyla birlikle göçen ve günümüzde bile gizi çözülmeyen kırmızı boyalı baş yapıt çinileri ilk akla gelenleridir. Özetle, ustanın çamuru, kili yogurarak çarkta çevirmek, fırında pişirmek, çıragına ögrettigi, bazen de mühürünü basaeak kadar güzelini ürettiği Anadolu seramiginin son halkalarından birisi dc (,'anakkale Seramikleri'dir. Çanakkale Seramikleri'nin cn erken örnekleri 17. yy'ın sonlarına tarihleniyor. 20. yüzyılın ilk çcyrcğine kadar Çanakkale Bölgesi'ndeki mahalli atölyelerde üretilcn, "gösterişsiz, kaba. fakat t'orm yaratıcılıgı bakımından mahalli üslup özelligi" gösteren günlük kullanım kaplarıdır. Aşjrı eekici ve zenginligiyle dıkkatlcri üzerinde toplayan Çanakkale Seramikleri ara^tırmaeı Arthur Laııe larafından "köylü kapları" olarak nitclendirilmektedir.l I) Sunaînan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü'den nefis bir katalog f TURHAN GÜNAY KİTAP Imtlyaz sahibl: Berin Nadi o Basan ve Yayan: Yeni Cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. > Genel Yayın Yönetmenl: Orhan Erinço Genel Yayın Koordlnatörü: Hlkmet çetlnkaya c Yazılslerl Müdürlerf: Ibrahlm Yıldız (Sorumlu) , Dinc Tayanç o Yayın Yönetmenl: Turhan Cünay o Crafik Yönetmen: Dilek llkorur 0ReWarr>:MedyaC CUMHURİYET KİTAP SAYI 332 Genellikle kırmızı kaba hamurlu ve sır altı teknigi ile boyanan ilk örnekler çukur eanak, tabak vc küplerdir. Desenler ye^ilimsi renksi/ vcya kahvcrengimsi turuncu, kirli sarı ve bej renkli şcffaf bir sır altına boyanmı^tır. Yelkenliler, kalyonlar. camilcr, kö^İclcr, kusjlar, balıklar büyük ustalıkla soyut .şekilde işlenmi^tir. 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başjarına tarihlcnen Çanakkle scramiklcrinin kalitesi düşüktür. Bu döncmde küp, ibrik. testi, vazo, ^ckerlik, mangal, çanak, çömlek, tabak, .^amdan, fincan, lamba, hokka, hayvan vc insan .şekıllı biblo gibi çesjitli kullanım alanına sahip olduklarını görüyoruz. Tek renk «jcfFaf krem, yeşil san, kahvcrengi mor sır kullanılır. Geç dönem seramikleri ilginç ve abartılı form ve bezemeleriyle dıkkatlcri çekmektedir. Sözü edilen bu kaba saba gösterişsiz Çanakkale seramikleri, bugün koleksiyonerlerin gözdesidir. Iş dünyamızın önde gelen adlarından Sunalnan Kıraç, belirtilen seramikleri derleyerek önemli bir koleksiyon oluşturmuştur. Seramiklerin önemlice bir bölümü 18 Mayıs 1996 da açılışı yapılan Sunaînan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü'nde sergilenmektedir. Adı geçen enstitünün ilk yayını da " Ç a n a k k a l e Seramikleri"dir. Bu konuda bugüne dek yapılan cn kapsamlı calışmadır. Belirtilen yayının önsüzünü Sunalnan Kıraç yazmışlar. Onsözden sonra, halk sanatının önde gelen adlarından Prof. Dr. Ara Altun'un Çanakkale Seramikleri'yle ilgili bir araştırma yazısı, ardından Hülya Yılmaz'ın Sunalnan Kıraç koleksiyonunu degerlendiren yazısı yer almaktadır. Türkçelngilizce hazırlanan kitapta koleksiyonu oluşturan 252 scramigin ayrıntılı kataloğu veriliyor. Kitap 160 sayfa, büyük boy ve kuşe kâgıda basılmış, resimleri renklidir. Kitabı bastıranların vc hazırlayanların eline saglık. Yapıtı şu adreslerden sağlayabilirsiniz: Sunalnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstıtüsü, Barbaros Mahallesı, Kocatepe Sokak No: 25 KaleiçiAntalyaSadberk Hanım Müzesi, BüyükderelstanbulRahmi Koç Sanayi Müzesi, Hasköylstanbul ve Eren Yayıncılık'ın BeyazıtSahaflar ve Beyoglu şubelcri. Tel: (0 242) 243 42 74 Fax (0 242) 243 80 "D Dipnotlar: 1) Sadberk Hanım Müzesi (tanıtım kitabı), Istanbul 1989, s. 137 SAYFA 3