Katalog

ŞANSSIZ MELEK Kentle kent arasında Duvardan sonra uçurum Omıızlartla rüzgâr yabancı Yalnız bir ctte Duyuyorum hâlâ onu mele^i Ama yüzü yok artık onıın Scnin bilmcdiğim yü/ünden başka. Hazırlayant C«vat Capaıt Hciner Müllcr/ Şiirler/ Çevircn îlkcr Dcmircl "Elleri temiz olanın, boştur elleri" Heiner Müller 9 Ocak 1929'da doğan Hciner Müllcr, günümiiz Avrıi|i.ı oyun yazarlarımn cn önemlilerinden biri olarak kaInıl edilmektedir. Almanya'nın Bertoh Brecht tcn sonra yetiştirdiği cn biiyiik tiyatro yazarıdır. Baba adlı anlatısında H. Müllcr "çocukhığumdan anımsadığım ilk An, 31 Ocak 1933'tesabah saat 4'te, Alııuıı Sosyal Demokıat Parti görevlisi olan babamın yatağından kaldırılıp tutuklanmasıdır" der. Olanları, o zamanlar henüz dört yaşındaki Heiner çocuk odasının anahtar deliginden izler ve kitapların SA subayları taıalından yere fırlatılışını, babasının dövülüsünü göriir. "Yeniden yatağa girdim vc uyuyormuş gibi yaptını. Kapı açıldı. Babam kapıda duruyordu. Yanımdaki adımlar. Babamdan dalıa büyüktüler. Küçük biriyıli o. Içeri baktı ve ııyoyor dedi. Sonra babaıııı alıp götürdülcı. Benim lıatam bu. Uyuyormuş gibi yaptını " dcr. Bir söyleşisinde de bu sahnenin oyımunun ilk sahnesi olduğunu söykr. Çoeuğun gözündc ailcnin büyüğü dövulmüş, aşağılanmıştır. Ailcnin bııyük koruyueusu çaresiz bir kıırbana dönüşnıüştür. Çocuk artık kendisıni babasıyla özdeşleştirnıck istemcz. SA subaylarmdan da korkmuştur. Nc babasının (kurban) nc dc subaylaıın (tail) rolünü iistlcnmek istcr. En iyisi yatıp uyuyormuş gibi yapmaktır. Bu davranışı yüzündcn kcndisini sııçlıı hisscdcr H. Müllcr. Aynı anlatıda, artık toplama kampında olan babasını ziyarcte gittiğindc, sık dokunmuş tcmir tellerin arasmdan babasına dokunamamanın üzüntüsünü yaşar ve rengi kaçık babasının arkasınd.ı yuvarlak ve pembe yüzlii bckçiyi görür. Kurban rolündeki babanın katile dönüşmesini arzular: Babamın köpekbalığı olmasını isterdim/ Kırk balina avcısını parçalamış/ (Ve ben yiizme ü&renirdim kanlarında)/ Annem bir j>ök balina ismim Leautreamont... I litler'in otoyol yaptırdığı yıllarda, okullarda otoyol projcsi hakkında kompo/.ısyon yazılması gerekiyormuş. Kompozisyonlar arasında cn iyi olanlar ödüllendirilecekmiş. Okuldan cvc gcldiğindc bunıı babasına söylemiş I lcincr Müllcr. Babası, illc dc ödül alması gcrckmcdiğini söylcmiş ogluna, ancak hcmcn sonra, "otoyol projeleriiKİen çok mutlu olduğunu \e bıına çok scvindiğini yaz" dcmiş babası vc cklcmiş: "u/un zamandır işsiz olan b.ıbam mutlaka çalışma olanagını elıle cdcr." I leiner Müllcr, babasının bu davranışında vc 1951 yılında Batı Bcrlin'c geçişindc bir ihanctlik vc ikiyüzlülük görür. Vc şöylc deı, birlikte yazdıklaıı Kompozisyona göndcrmc yaparak: "Bu, hainliğin ve zayıflığın bir göstergesiytli bcninı için. O andan itıbaıcn babamla aranıdaki ilişki bozuldu." Tüm bu olanlar onıın daha sonraki yapıtlarında ctkisini sürdüıür. 1 leiner Müllcr'in yapıtlarında güçlüylc güçsüz, laillc kurban arasında yüzyıllaıdan bcri süregelcn gerilimin ortaya konduğıı görülür. Müllcr'in yapıtlarında herhangi bir ümidin va da ünıitsi/liğin dağılması söz konusu değildir. O, kayuağını gcçmiştcn, tarilıtcn alan yajııllarmda yalnızca ofanı, olanları anl.ıtmakta vc yansıtmaktadır. Yapıtlarınd.ı ılil lıcr zaman ön planda olduğıı için, oyunlarmın vc siiılerinm dili oldukça agırdır. (,lcvrilcn şiirlerin, şairin kullandıgı dilin ağııiığı gözönünc alınar.ık okunmasmda yarar var. Deyinı \crintlcysc sözcük cimrisidir, tam bir şairdir: nc lazla nc dc cksık bir söz. Onıın yapıtlarmı bu kadar sağlanı kılan belki dc bu özclligidır. I9S5 yılında (icoıg Büchncr ödülünün yanı sıra, eskı Doğu Almanya'nın bclli başlı cn öncmli ödüllcrini dc alan H. Müllcr, Almanya'nın cn saygııı şair vc yazarıydı. I I . Müllcr, çok sevdiği puro ve.yiskiden hiçbir zaman ayrılmak istcmcdi, ancak o da hırkındaydı bu birliktcliğin pck uzun sürmcycccğinin. ()ylc dc oldıı. Puro ve viski onu gırtlak kanscriylc 31 Aralık 1995'teölümc uğurlaclı. Şövlc diyordıı Paris'te Diş Çüriiğü adlı şiirindc: Bir şey kemiriyor beni// Çok fazla sigara içiyorum/ Çok fazla içki içiyorum// Çok yavaş ölüyorum. İşycri gereklidir bcninı oyunlarıma dediği yapıtlarından bırkaçı şynlardır: Phlioktet, Cîermina Tod in Berlin, Der Aultrag, Lohndrücker, Mauser, Die Schlacht, Herakles 5, Odipus Tyrann, Promethcus, Der Horatier, Macbeth, Die Hamletmaschine, Zemenl, Traktor, Herzstück, VColokolamsker Chaussee. BAZEN AYRICALIĞIMIN TADINI ÇIKARDIĞIMDA ()rne£in uçakta viski Irankturt'tan Bcılin'c (Batı) Baskımna uğrarım SPIliCIEl.'in manyaklarının IJlkcmc duyduğum öflceli scvgiyi adlandıriijlarının Oldü sanılan kııpa kızının kıyamcttc Vah^icc kucaklannıası gibi DÜŞORMANI Bu gccc düşümdc bir ormıınılan ı;cçtim. Dehşet doluydu orman. Abcccvc s;öıc Bakışın anlamadı^ı boş fjö/Krle 1 lavvanlar dııruyortlu ajjaçla ağac arasında Soğııgıın raşii yonrtugu. (,.nm sallarından bana doğru karın arasından (•cldi şaıifiir ştın^ur, diış ıııü fAÖrüvorum ^or mü mıi görıiyorum Zırhlı bir çocuk, zırhlı ve yüzü sipcrli Elindc mızrak. Mızrağın ucu yanıp sönüyor Çam karanlıgında, güncşi içcn Cıiinüıı son izi altın bir çizgi Diiş ormanmın ardında, ölmcye cl sallayan Ve darbeyle itiş arasında göz açıp kapamada Bana baktı yiizüm: çocuk bcndim. BABA I Olü bir baba belki Daha iyi bir baba olurdu. lin iyisi Olüdogmus} bir baba. Sürckli ycni oi büyüyor sınırda. Yolunmalı otlar Yeniden ve yeniden sınırda büyüvcn. Babamın köpekbalığı olmasını isterdim Kırk balina avcısını parçalamış (Vc ben yüzme öğrenirdim kanlarında) Annem bir gök balina adım Lcautreamont Paris'te ölmüş 1871 'de bilinmiyor. ESKİ ŞİİR Geceleri denizde yüzerken seni Sorgulayan an Yok artık bir başkası Soınmda gerçek olan \'alnızca bir alıntı olduğun Yazmadığın bir kitaptan Buna karşı istediğin kadar yazabilirsin Rengi solan daktilo şcridinc Mctiıı kabarır Çinıenlerde yc^il Çiçcklcr açar Mavi küçüklcrc Sarı domuzlara Scvgiliyc kırmı/.ı Bcyaz ölülcrc Sözcüklcr çürüyor Kâğıtlarda Kadınların gö/lcri Soğuyor Yarınla vcdalaşma STATUSOUO BERLtN FRİEDRİCHSTRASSE FRANKFURTMAtN GECE TRENİ Işıksız vatandan gcçtikten sonra lambalardan nctrct. Bu kadar rcııkli olnıası ccscdin! Ö L Ü M Ü M BL'.N ASYA'DAN C,EÜY(.)R[JM SAYFA 18 20 AĞUSTOS 1959 GECE SAAT İKİ'DE OTOPORTE Daktilonun başına oturmak. Bir Polisiye romanın sayfalarmı kanşrırmak. Şimdiden Bildiğıni, sonunda da bilmek: Sakalı çabuk büyüyen kaygan yüzlii sckrctcr Senatörün katilidir. Ve cinayet ınasası üstçavuşunun Amiralin kızına duyduğu aşk karşılık bulur. Ama scn hiç sayhı atlamayacaksın. Sayfayı çevirirkcn bazcn daktilodaki Boş kâgıda bir göz atmak. Bir şeyi yapmayacağız demek ki: Kn azından bir şeyi. Cjazetede.hcrhangi bir ycrdc bir köy Bombayla yerle bir edilniiş yazıyordu. Acıklı bu, ama seni nc ilgilcndiı ir. Üstçavuş ikinci einayeti önlcmck iizcrc CUMHURİYET KİTAP SAYI 327 PARİS'TE DİŞ ÇÜRÜĞÜ Bir şey kemiriyor beni Çok fazla siuara içiyorum Çok tazla içki içiyorum Çok yavaş ölüyorum.