Katalog

Kent zirvesi için ilk hazırlıkların ve özellikle kuramsal tartışmaların başladığı 1990'larla birlikte kcnt, çevre, kültür ve mimariık alanında bir dizi araştırma, incelemc ve belgesel içerikli kitap yayımlayan e ve Anahtar Yayınları, bu konuları değişik yönleriyle ele alıp yine HABITAT'ın uluslararası tartışma ortamına taşımak isteyenler için önemli bir başvuru dizisi yaratmış durumda. HABITAT için kaynak kitaplar AHMET KÜLEKÇİ üzyılın en büyiik vc son uluslarnrnsı bııluşması olarak 'zirvelerin zirvesi' tanımıyla Istan bul'da gerçekleşecck HABITATII konteransı için çeşitli kesimierde yoğun bir hazırlık var. Kinıilcri, bıı konferansm 'turistik getirilerinden' vc 'iş potansiyelindcn' nemalanmak üzcre sözcügün tam anlamıyla 'Habitatçı' kcsilmiş durumdalar. Rimileri isc tiim çabalarını yinc bu konferansta yapılacak tartışma ve değerlendirmelerin artık Türkiye'nin dc 'kentleşme sorıınlarını çözmeye katkıda bulunacak' bir işluv ve içerik taşıması için yoğun bir düşünscl çalışma içersindeler. Birinci statüde ctkinlik gösterenler elbette ki daha çok kimlcrin gelecegi değil, 'kaç kisinin' geleceği ve ncrelcrde nasıl paralar harcayabilccekleri ilc ilgileniyorlar. Bu arada', IIABITAToıgani/asyonun 'başanlı geçmesi' için vaptınlan kimi hazırlık çalışmalarında da (örnegin kaldırımlarm söküliip yenilcnmcsi gibi) 'yüklenici' olmaya vönelik girişımlcnni sürdürüyorlar. Ikinci statiitlc kolları sıvayıp, toplantı iistüne toplantı. tartışma üstünc tartışma vapan vc dcyinı ycrindcysc 'HABITAT'ın gerçek ev sahipleri' olarak Tuıkive nin kentleşme sorunlarını bu kcnt zirvcsine birikimli bir hazırlıkla taşımak istcvcnlcr isc 'kaynak bulma' konusunda ciddi .sikmtılar çekiyorlaı. Kent kültürü ve çevre sorunları üzerine yogun çalısmalar sürdürcn gazctemiz yazarı Yüksek Mimar Oktay Ekinci'nin yine HABITAT gündemindcki konulara yönelik araştırma vc yorumları e ve Anahtar Yayınları arasında 4 kitapta derlenmis. Son aylarda ayrıca yine gazetemizuc HABITATH'ye doğru' başlıklı haftalık saytayı da hazırlayan İstanbul Mimarlar Odası eski Başkanı Lkinei'nin bu çalışmalara koşut olarak süıdürdiigii bir başka görevi de tstanbul'da Kültür ve Tabiat Varl|klarını Koruma Kurulu üycli^iydi. Otc yandan Mimar Sinan üniversitcsi, Mimariık Fakültesi, Şchir ve Bölgc Planlama Bölümü'ndcki öğretim elcmanlığmı isc yine 'kentsel ve kiiltürel koruma' alanında verdiği dcrslerlc devam ettiriyor. Kitaplarına gelince: * ÇEVRFMtZ DE DEMOKRASl BEKLlYOR: 12 Kylül 1980 askcrı darbcsi, aslında sadece siyasal alanda dcğil, ülkenin tarih ve doğa dcğeılcıi ni lıızla yagmaya açan 'rant ekonomisi' polıtikası\la çcvrc alanında da bü yıik bir l.ıhribat dönemi başlattı. 1980 sonrasımn başlangıçta dikkatlcrden kacan bu yöniinü hemcn tiim yönleriyle açığa çıkartan Ekinci, çevre ilc dcmokrasi arasındaki ilişkiyi yine Tiirkiye den örncklcrle sergilcdigi yazılarını bu kitapta ılcılcdi. Çevremiz de Demokrasi Bekliyor, 12 I£ylül hukukunun hâlâ egemenliğini sürdürdüğü Türkive de, 'bu hukukun kent ve yaşam değerleri üzerindeki olumsuz etkilerini' I IABITAT sürecinde sorgulamak isteyenler için özlü bir başvuru kaynagY (e Yayınları) * ÎNSAN HAKLARI VE ÇEVRE: Bu yıl İstanbuldaki HABITAT konferansı sırasında vc yaklasık 180 ülkedcn devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla, Birleşmiş Milletler tarahndan tstanbul'da kutlanacak olan 5 Haziran Dünya Çevre Cîiinü'niin, aslında bir 'insan hakları giinü' oldu^ıınıı hâlâ çok az kişi biliyor. Oysa bu bıısiık kutlamaya nedcn olan 5 Haziran 1972'deki (Stotkholm) Dünya (Jc\rc Konferansi'nın bildırgesi, 'çevrenin en temel insan hakkı olduğunu vc özgürlükleri kısıllayan ekonomi politikaların, aynı anda çevreyi de tahrip etmelerinin bir rastlantı olmadığını' ilan cdiyordu. Mkinci'nin bu evrensel temayı yinc Türkiye dcki uygulamaIarla clc aldığı yalışmaları, tnsan Hakları ve Çevre'de ycr alıyor. (Anahtar Kitaplar) "tSTANBUL'U SARSAN ON YIL (19831993): Oktay F.kineı'mn aynı başlık altında 1991 yılında (lumhuriyct'te yayımlanan yazı dizisi, 1980 son rasındaki 'işbitirici' politikalarla 'İstanbul'un işinin nasıl bitirildiğini' gcrçck kişi vc bclgelere dayanarak sergilemış ve büyiik ilgi toplamıştı. ijimdi HABITAT öruesindc, kcnti hem kaçak yapı laşmanın hcm de yağma projelcrının iki tarallı kuşatması vc kıskacı altıııa sokan bu 'talana davah' imar politikalaıının baskısmdan kıırtarmak için Istanbul'u Sarsaıı Oıı Yıl çok daha öncm vegiınecllik ka/amvor. (Anahtar Kitap lar) Y yoğunlaşan çabalaıla 'e Yayınları' ve 'Anahtar Kitaplar' Yaymcvi vcrmeyc çalışıyor. Kcnt zirvesi için ilk lıa/ırlıkların vc özellikle kuramsal tartışmaların basladıgı 1990'larla birliktc kcnt, çevre, kültür vc mimariık alanında bir dizi araştırma, incelcmc vc belgesel içerikli kitap yayımlayan e vc Anahtar Yayınları, bu konuları değişik yönleriyle ele alıp yine HABITAT'ın uluslararası tartışma ortamına taşımak isteyenler için önemli bir başvuru dizisi yaratmış durumda. Bu kitapların bazıları özel olarak 'HABITAT sürecine katkı için' yayıma hazırlanmış. Bazıları isc konusu ve içerigi gereği yine aynı siirccin 'kuramsal birikimine' kaynak oluşturacak nitclikte... e ve Anahtar Yayınlan'nın, gcrek Tiirkiye'de, gerekse dünyada yaşanan 'HABITAT sorunlarına' yönclik tartışma ortamına kazandırdı£ı ve yinc bu tartışmaya katılanların bilgi ve degerlendirme dağarcıklarını daha da zcnginleştirmck üzere birer başucu kitabı niteliöiyle de yararlanabileeckleri son \ii\ııtları sıınlar: Oktay Ekinci'nin kltapları H A B I T A T hcnıız Tüıkivc'nin vc dünyanm gündcmindc degilken, ullardan bu yana kent, çevre vc mimariık *DÜNDEN BUGÜNE İSTANBUL DOSYALARI: ükinci, bu kitabında da vine (iıımhıırivet'tc 1995 yılında yavınılanmıs iki araştırma dizisinc gcnişletil nıiş olarak vc özellikle 'HABITAT'a katkı' amacıyla vcr vcriyor. Birinci dos va, 'Gecekondulaşmadan Kaçak Kenlleşmeye' başlıgım taşıvor vc sadece Is tanbul'da clegil, ülkenin diger goçlc büyüycn kcnılcıindc de yinc 198() son rası politikalaı l.ı 'yasadışı kentleşmenin' nasıl özenılirildiğini iıdeliyor. Bu dosyanın di£er bir özelliği dc böylcsi bir yaygın 'illegal' yapılaşmanın artık gccekondulaşma sayılamayacağmı, çünkü ülkenin 'varlıklı kesimlerinin' ve hatta 'büyiik iş çevreleri ile iist diizey politikacıların' bile planlı ve yasal kentleşme yerinc, hukuka aykırı vc imar disiplinindcn uzak bir inşaat yatırımına yoğun olarak yöneldiklerini belgelemesi. Kitabın ikinci dosyası isc 'Şehremaneti'nden Büyiikşehir Belediyelerine' başlı^ı altında derlcniyor. Türkiye 'ılc Osmanlı döncminden bugünc yerel yönetim vc kiiltiırüniin nasıl bir süreç i/. letliğini scıgilcycn bu dosyanm yinc HABITAT'a yönclik öngörüsü isc artık bcledivc örgüılenmesindc 'katılımcı ve denetime öncelik vercn bir dcmokra Universitelcrdcki çok sayıda çalışma vc örneğin doktora tczleri semincr notları vb. gibi kaynaklar oldııkça dağınık vc zor oldc edilebilir tlurumda. Bıınlan araştırmak, bulnıak, dcrlcmck, incclcmck vc dcğcrlcndirmck için başlıbaşına prolcsyonclıc bir çaba vc uzıın crimli ıığraşı gcıckiyor. Oysa ki HABITAT'a aydın sorumluluğuyla vc kentli olma bilinciyle hazırlananların hemcn tiimü, bu süreci zaten gönüllü vc sivil duyarlılık içindc yaşıyorlar. Bcnzcr şckildc gazetelerdc ve kimi dergilerde yayımlanan görüşler ve makalclcr ılc yinc Türkiyc'dc ve Dünya'da kentleşme sorunları açısından olanı bitcni tiim yönleriyle yansıtma özclli^inden yoksunlar. Bu kısa yortımlar vc yazılar, olsa olsa temcl sorunlara gcncl olarak işarct ediyorlar ve bclki öncclikleri bclirlemedc yol göstcrici olabiliyorlar. I lABITATH'nin Türkiyc'dcki gcıçek ev sahipleri içın geriyc bir tek kavnak alan kalıyor ki o da yinc özellikle 11ABITAT gündcmindcki konuları clc alan vc günccl sorunlara değincn kitaplar. Işte bu alanda, önemli hizmetlerden birini, üstelik şu IIABITAT öncesinde SAYFA 10 CUMHURİYET KİTAP SAYI 327 Kentli olma bilinci