Katalog

Prof. Dr. Ozdemir Nutku'nun "Oyıınculuk TarihiBaşlangıcından XIX. Yüzyıla" adlı yanıtı, tiyatromuzun cksikliğini duyduğu hir alanın açığmı Kapatıyor. Tiyatronun insanlık tarihiylc yaşıt olmasına karşın cn az belgeye sahip olan oyunculuk konusundaki böylcsi bir çalışma tiyatromuzun kuramsal çcrçcvcsinc öncmıi katkıda bulunacaktır sanırız. Oyunculuk Tarihî HİLMİ ZAFER ŞAHİN Ozdemir Nutku'dan yeni bir araştırma T ıyatro son yıllarda yayım yaşamımızda önemli bir yer tutmaya başladı. Birçok yayım kuruluşuİnsanlık tarihiyle yaşıt nun "tiyatro dizisi" oluşturması, artık Prof. Dr. Ozdemir Nutku'nun Yapı sahne sanatlarının yayım yaşamı için bir Krcdi Yayınlan'ndan çıkan Oyunculuk ayrıntı olup olmadığını ortaya koymakTarihiBaşlangıcından XIX. Yüzyıla ta. Hatta bazı yayınevlerinin yayımcılık adlı yapıtı, tiyatromuzun eksikliğini kimliği tiyatro kitaplan ile öne çıkmakduyduğu bir alanın açığını kapatıyor. ta. Tiyatronun insanlık tarihiylc yaşıt olYapı Kredi Yayınları, tiyatrosever masına karşın en az belgeye sahip yöneokurla buluşturduğu oyunlar vc ku lişi olan oyunculuk konusundaki boyleramsal yapıtlarla, tiyatro dünyamıza si bir çalışma tiyatromuzun kuramsal büyük karkıda btılunan yayınevlerin çerçevcsine önemli katkıda bulunacak dcn biri... Yayınevinin yaşayan ürama tır. Nutku'nun ders notlarını yeniden ile Kâzım Taşkent Klasık Yapıtlar Dızi düzenleverek hazırladığını belirttiği si'nden yayınlanan yerli ve yabancı ya Oyunculuk Tarihi'nde, bir yanıyla ta zarların oyunlan, kuramsal çahşmaları tiyatro alınındaki yazınsal yetersizliği ortadan kaldırmada dikkate değer bir çabanın ürünleri Ankara lletişim Kitabevi'nde Yazar Haftaları Ernest Hemingvvay 2 Temmuz 1961 'de ölmüştü 1 8 Temmuz, E. Hemingvvay haftası • • . . rihsi'l süreç içinde oyunculuğun düşünsel vc cylcmscl gclişimine bakınaıııı/ süğlanırken, dığcr yanıyla gclişimin bugün açısından işlevi dc^crlen u i ri l iyor. Oyunculuk Tarihi, ilk cağlardan 2ü. yüzyı lın naşlarına, oyunculu^urı cvrimini, hem "oynayan insan'ın kendi gclişimi hcnı de toplıımsal, siyasal, ckonomik vc külıürcl ctkilenmc kaynakları açısından clc alıyor. Bu da Antik Yunan'dan Rcnaisancc Avrupa'sına, Llski Çin ve Japonya'dan gelcneksel tiyatromuzun doruöuna ulaştığı 19. yüzyıl Osmanlı dünyasına oyunculuğun seriivenine ta rihsel oldugu kadar, toplumbilimsel bir açıdan bakmamızı saglıyor. .Tiyatro sanatı, oynayanla seyredenin karşılıklı ilctişimi vc etkifeşimi ile biçimlenir. Bu nedenle de, oynayan ve seyredenin birbirini etkileme nedenleri, yöntemleri ve sonuçları, insanın çağlar boyu gelişiminin, dcöişiminin ta kendisidir. Nutkuda bu düşünceden yola çıkarak, oyunculuğun tarihscl gclişiminini çağların va kiıltürlerin özgünlüğü bazında değerlendiriyor. Çünkii ona görc "...oyuntuluöun tarin içindeki gelişimi, bize çeşitli donemlerdeki seyırci anatomisini çizdigi gibi, tiyatronun toplumbilimsel anlamını da ortaya çıkanr,." Prof. Dr. Özdemlr Nutku'nun bu son çalısması, tiyatro tarlhlne bakarken, Insanoğlunun toplumsallasma öyküsunu de anlatıyor. Oyunculuk ve liyatra Franz Kafka 3 Temmuz 1883'te doğmuştu 9 1 5 Temmuz, Franz Kafka haftası • Anton Çehov 15 Temmuz 1904'te ölmüştü 1623 Temmuz, Anton Çehov haftası • Elias Canetti 25 Temmuz 1905'te doğmuştu 2 4 3 1 Temmuz, Elias Canetti haftası 1 8 Temmuz'da Ernest Hemingvvay'in 9 1 5 Temmuz'da Franz Kafka'nın 16 23 Temmuz'da Anton Çehov'un 24 31 Temmuz'da Elias Canetti'nin Kitaplan... İLETİŞİM KİTABEVİ'nde % 20 indirimlidir Ankara Kitabevi: Selânik Cad. No. 72/C, Kızılay 06640 / Tel. (0312) 418 59 32 ( Bir de buna, tiyatronun ortaldaşmacı 'amnın seyırci acısından cn somut varıgının oyuncu olduğunu eklemekte yarar var. Ancak oyunculuk tiyatro sanatının en az belgeye sahip alanıdır. İlk çağları bir yana bıraksak bile, sahne sa natları tarihi ıçındc "cn uçucu olanı" oyunculuktur. Belki de bu nedenden, anılar, clcştıriler, dcğerlendirmeler, gravürler, anekdotlar, vazo resimleri, oyun metınleri, rcji notları, kuramsal yapıtlar gibi onlarca şey, ovunculu^un tarihsel gelişimınin temel kaynaklarını oluşturuyor... Zatcn Ozdemir Nutku da, bu yaklaşımdan hareketle, oyunculuğun bir sanat olarak insanlığı kültürcl yaşammdaki yerini, insanın, ulusların, diin yanın değişimiyle l>ezcyerek, oyunculuk sanatının toplumsallaşmadaki yerine dikkat çekıytır. Oyunculuğun tarihsel gelişiminin yirmi bir bölümde ele alındığı yapıtta, Tiirk tiyatrosu'nun evrimine bcş btilümde değiniliyor. Orta Asya'dan Anadolu'ya göçün sağladığı kültürcl birikimin yanı sıra, tslam'ın etkinliğinin yaygın olduğu yörelerin, ulusla nn tiyatro gelcncklerinin, etkilcnmc vc etkilcme unsurlarının, Türk tiyatrosundaki oyunculuğun biçimlcnışindckı yerine değinirken, 19, yü/yılda ülkemizdc etkinliği giderek artan Batı tiyat rosu anlayışına uygun oyunculuğun gclişimı değcrlcndiriliyor. Böylccc, yü/yıl lara dayanan gelencksel tiyatronnı/ oyunculuğuyla, yüzelli yıla yakiaşan Batı anlaşışındaki oyunculuğumuzıın yol ayrımlannı, örtüşme notalarını kav ramaK daha bir kolaylaşıyor. Kitabın sonunda yer alan ve yazılan ların bir orneklemesı olan fotoğrafların yer aldıöı Oyunculuk Tarihi, yerli ve yabancı birçok araştırmanın, belgcnin, değerlendirmenin ışığında ha/.ırlanan bir yapıt. Bu nedenle, yalnı/ca ilgisinin dcğil, kültürsanat alanında uğraş verenlerin tümünün başvurduğu kaynağı olabilccck özelliklcre sahip. Âkademik çalışmaları, araştırmaları, denemelerı, çcvırileri ile tiyatro yazın yaşamımıza üretkepliğiyle büyük emeği geçen Prof. Dr. Ozdemir Nutku'nun bu son çalışması, tiyatronun capcanlı "oyuncuinsan"la buza yazılan rarıhıne bakarken, insanoğlunun toplumsallasma öyküsünü de anlatıyor.B Oyunculuk TarihiBaşlangıcından XIX. Yüzyıla/ Özdemır Nutku/ Yapı Kredı Yayınları/ 1995 CUMHURİYET KİTAP SAYI 281