Katalog

Aziz Nesin, Ncsin Vakfı adına 19761985 yılları arasında her yıl bir edebiyat yıllığı yayımladı. Bu yıllığın ilginç bölümlerinden birisi de "Yuvarlak Yaş Dönümlerinde Yazarlarımız " adını taşıyordu. Nesin, 1985 yıllığında, 70. yaşı nedcniyle bu bölüme konuk olmuştu. 70 yaşının duygu ve cîüşüncelerini aktardığı bu ilginç ve hoş yazısını aktarıyoruz aşağıya. ım. merhaba! AZİZ NESİN D cmck, yetmiş yaşındaki insan işte böylc, yani bcnim eibi olurmuş. tnanılır gıbı değil! Inanılır gibiolmadığı için, ben de inanmıyorum ya... Haaa, inanmayan bir ben deöilim, yarı yaşımdaki kimi arkadaşlarım da inanmıyor vc özclliklc hanım arkadaşlarım. Her zamanki gibi çok açık söylemeli yim: Lise öğrenciiiğimde, elli yaşında biri ölünce, eh, ölme zamanı gclmış de ölmüş, diye diişünürdüm. Altmışında biri ölmüş se, sanki ölüme biraz gecikmiş gibi gelirdi bana. Hclc yctmişindekiler? Niçin ortalarda dolanıp kalabalık ediyorlardı? En çok, yirmiotuz yaşlarında ölenlere acırdım. Bu acımasızlığım hayınlığımdan gelmiyordu. Öyleyse ya neden? Zaman ve uzuıı değerlendirmelerimizin yaşımızla dcğişmcsindcn. Çocukluğumuzda ova kadar geniş sandığımız bir oyun alanı, oraya kırk yaşımızda gittiğimizde avuç içi kadar daracık gelemez. mi bize? Çocukluğu muzda oyunla geçen bir yarım gün, bitip tükenmezmiş gibi gelirken, elli vaşımızdan sonra göz açıp kapayana dek yıllarımız hafta gibi çabuk geçmiyor mu? Ölüm yaşı da iştc öylc. On sckiz yaşımızdayken, elli yaş, altmış yaş, yetmiş yaş öyle uzaklarda sanılıyor ki... Bir giz daha vereyim size: Benim yaşıma gelıp de, dişlerini, tırnaklannı, ellerinırı arasından kaymakta olan yaşama geçirip, kendi gözlerinde bile aşağılanıp küçülerek ille de ölmeınek için direnenlerden iğreniyorum; yaşlılık iştc o zaman bana acıklı ve acınası geliyor. Asıl olan yaşamaktır; ama yaşam, her ne olıırsa olsun yaşamak için yaşamak değil ki.,.. Son yıllarda, bendcn ononbeş yaş küçük ya da daha genç bir tanıdığım, dostum, arkadaşım ölünce, onca genç biri ölmüşkcn hâlâ yaşamaktan, utanca benzer bir duygu duyuyor, kendimi sanki suçlu duyumsuyorum. Hele ölen, yaratıcı, üretici biriyse bu duygum daha da artıyor. Paris'te, Londra'da, Moskova'da, Berlin'de, Istanbul'da, lıer yerde gördüm onları; ama en çok Istanbul'da Nuruosmaniye Camisi'nin oralarda, Kapalıçarşı'ya girip çıkarlarken görüyorum.. tnsanın genç yaşında, orta yaşında dünyayı gezip dolaşınasını anlıyorum. Ama bıınlar tiridi çıkmış yaşlı kadınlar, erkekler, kokanalar, moruklar; içleri de gecmiş dışları da... Sarsak sarsak yürür ler, elleri titrer, başları titrer, scslcri titrer, kımbilir daha ncleri ve nereleri titrer... Yürür ken birbirlcrine dayana daya na düşmemeye çalışırlar. Destcklcnmcden basamak çıkamazlar, otobüse binemezler. Taaa dünyanın neıelerinden kalkıp selmişler. Ne o, bir cami, bir kilise, bir cskil taş seyredecekler. Böylelerini görünce ıçımden hep şöyle demek geçer: 'Bir camiyi, bir kiliseyi gördükten sonra ölmekle, görmcden ölmek arasında nasıl bir ayrım var ki bu yaşınızda buncu zahmete katîanıyorsunuz a enayiler!" Biliyor musunuz, beş on yıl danberi aynı enayiliğin başka bir biçimini kendım yaşamaktayım. ükumak isteyip de bir türlü okumaya zaman ve fırsat bulamadığım kitaplarıma bakıp "Ah, ya bunları okuyama dan ölürsem..." acımasızca düşündülderimi anımsayıp kcndi kendimc şöyle diyorum: "A enayi, bu kitapları okuduktan sonra ölmekle okumadan ölmck arasında nasıl bir ayrım var ki bu yaştan sonra böylc yazıklanıyorsun.'" Olsun işte, sanki bu kitapları okuduk tan sonra ölüm, daha bir güzelleşecekmiş gibi geliyor ve o yaşlı turistlerin tarihscl yapıların duvarlarına ncdcn enayi enayı bakıp durduklarım şimdi anlıyorum. Nc güzcl bir cnayılik! ** * Yaşlandığımı en çok ne zaman anlıyo^ rum, biliyor musunuz? Eskidcn basılmış kitaplarımı yeni basım için düzcltip düzcnlcrkcn. Orncğin, kırk yaşımda yazdı ğım bir öykümde şöyle demişim: "Llli ya şındaki moruk, yirmisindcki tıstık gibi kızı almış..." Elli yaşıma gclip dc bu kitabımın ycni bakımını yaparken o sözü şöyle değıştiriyorum: "Altmış yaşındaki, yirmi sindeki tıstık gibi kızı almış..." Altmış ya şıma geldiğimdc moruöun yaşı da yetmiş oluyor: "Yetmiş yaşındaki moruk, yirmisindeki fıstik gibi kızı almış..." Şimdi yetmiş yaşındayım. Benim için yetmiş yaşındaki insan moruk olmayacağına görc o sözü yinc degiştiriyorum: 'Seksen yaşındaki moruk, yirmisindekı fistık gibi kızı almış..." Seksen yaşıma gelebilirsem, elbet moruğun yaşı da doksan olacak, ama o iıstık gibi kızın yaşı hiç degişmeyecek, hep yirmisindcdir fistık. ** * Safiye Ayla bir gün bana şöyle denıişti: "Telefon defterimdeki nunıaraları çizc çize, şiındi her sayfada ya bir, ya iki numara kaldı, kimi sayfada hiç kalmadı." Bu yaşlara gclcn hepimizin çektiği or taklaşa bir acı bu.. Olümün deftenerini dürdüöü dostlarnnızın telefon numarala rını telefon dcfterimizden çiziyoruz. Bu acıyı elimden gcldiöincc az duyabilmck için, her yıl, hatta altı ayda bir, yenı tele fon defteri alıyorum Olümün bana en gülünçlü gelen yanı, ötckı dünyada yaşayacagımız tasarısıdır. O olmayan öteki dünyayı varsayarsak ve öteki dünyada yaşayacaksak, bizden önce oraya gidenlerle karşılaşıp buluşmamız çok gülünç olacaktır. Çünkü, ölüler yaşfanmadıklarından anılarımızdaki gibi kaldıklarından yaşıtım hatta yaşlan ben den büyük olan pek çok arkadaşım, dostum öteki dünyada bana a£abey demek zorunda kalacak. Düşünebiliyor musunuz, Orhan Vcli'den daha şımdiden otuz dört yaş, Orhan Kemal'den on dört yaş büyüğüm. Benden dokuz yıl önce doömuş olan Sait Faik'tcn otuz yas büyük oidum daha şimdiden. Kemal Tahir benden beş yaş büyüktü, şimtii ben ondan da on iki yaş büyük olduın. Benden on dört yaş büyük olan Nâzım Hikmet'in öteki dünyada, bugün bile kcndisindcn on yaş büyük oldugum için bana "Aziz Ağabey" dediğini düşünsenize... Hem niçin balt bi zimkiler? Moliere'ler, O. Henry'ler, daha kimler kimler bana öteki dünyada, Aziz Aftabey neyse de, Aziz Amca derlerse ne olacak? ** * Yaşıtlarımdan kimilerinin yirmi bcşle kırk yaş arasındaki güzel hanımlara hcm ( de içleri giderek "kızım", "hanım kı CUMHURİYET KİTAP SAYI 283 SAYFA 8