Katalog

O K U R L A R A Aziz Nesin, 1915 yılında doğdu. Ortaögrenimini Kuleli Askeri Lisesi'nde, yükseköğrem'mini Harp Okulu ve Fcn Tathikat Okulu nda tamamladı. Nesin, yazın alanına şiirle girmiş, ilk şiirlerini Vedia Nesin takma adıyla "Ycdigün" dergisinde yayımlamıştı. 1944'te ordudan ayrıldıktan sonra çeşitli gazetelerdc çalıştı. Sonraları çeşitli işlere girip çıktı. 1946 yılında Sabahattin Ali ile birlikte "Markopaşa" (sonralan Malumpaşa, Merhumpaşa adlarıyla) dergisini çıkardı. Derginin kapatılması üzerine çeşitli gazete ve dergilerde tnizah öyküleri yaytmlamaya başladı. Nesin'in ilk kitabî "Geriye Kalan'ın yayım tarihi 1948. sonra ardı ardına gelmeye başlar kitaplan. Kırkın ü'zerinde öykü, dnkuz roman, yedi anı kitabı, dört şiir kitabı, an beşyazı, .konuşma ve söyleşi kitabı, heş çocuk kitabı, iki taşlama ve epeyce oyun. Bıraktıkları hep önümüzde ışık olacak. TÜRHAN GÜNAY Aziz Nesin Rauf Mutluay, Samih Lunre imzasıyla haftalık "Yön" dergisinin 4 Haziran 1965 tarihli sayısinda Aziz Ncsin'in edebiyatımızdaki yerini değerlendiren bir yazısını yayımlamıştı. Aşağıda bu yazıyı sunuyomz. SAMİH EMRE (RAUF MUTLUAY) aluk Kurdoğİıı nun durmadan değışen rolündcki ızlenimlerıni vermek için Türkçe'yi bo/ınasını alrntı ve kesintile re gjlmosini yadırgadım. Kumpo/isyon bakı mından başarılı olııynr sadece. Nedir ki, karakter olarak o dcnli iyi yakaladıgı rolü, konuşmasıyla aftzını cfiıp bükmcsıylc anlamsızlık kazanıyor. Cüneyt Gökçer'in Çehov oyunculug'u ki ıııi sahnelerde başarıya ulaşıyor, kimi sahneler tlc de Çehov oyunculuğıından ıızaklaşlyor. Te atral oynamadığı ve tragedya oyııncıılu&undan ıızaklaştıg'ı /amanlarda roliinün derınliklerine iniyor ve yazarın vermek istedıftıni yansıtıyor. Inişliçıkışlı bir Çchov oyunculuğıı. Oysa Vanya Dayı'da akıkı ve yaratıcı halay gücü gerekti rir. Bülün ayrınlılarla kaıakteıleri oıtaya çıkar mak ve dııygusal tepkiyi, gerilinıi vermeklir asıl Çehov'da. Bunları ikınrı ve dördiinni sahnelerdc değerlendirdi. Kımr sahnelerde seyırcıden kopamıyor. Oyuntuseyırci baglantısından çıkıp göstcriyc kaçan "star"Iıöı yegliyorRolü nün daha derin iç varlığını, ketıdi ılünyasını gerektiği biçimde taııı olarak getiremeyişi bıın dan, bence... Bir aktör, değisik işlerı bir arada götürmeye çalışırsa elbette ki sanatçıhgından satılıp kıralanabildiöi bir edebiyatın ilk ve asıl sahiplcri günümüzüe yctişiyor. Aziz Nesin adı, toplurnsal ülkülerinden hiç sapmadan ve yalnız kendi sanatçılıklarından feuakârlık yaparak edebiyatın zaferini kazanan bu yeni edebiyatçılar listesinin başında olacaktır. Sosyalizm Gcliyor Savulun, Aziz Ncsin'in bugünlerde basılan mizah hikâyeleri, kimbilır onun kaçıncı kitabı? (Düşün Yayınevi, 160 say fa, 5 lira) Dört beş ay önce Yeşil Renkli Namııs Gazı yayımlanmış (Düşün Yayınevi 160 sayla, 5 lira), onımla aynı zamanda baskısı tükenmiş olan dört kitabı bir araya getirilerek tazelcnmişti. (Dört kitap: Damda Deli Var, Gıdı Gıdı, Bay Düdük, Ah Biz E^ekler, Düşün Yayınevi, 380 sayfa 12,5 lira), Çoğunu ilk yazıldıkları günlerde okuduğum, artık güçleriyle kusurları nı yadırgamadan kabul cttiğim, mübalağa ve tekrar yönteminden zaman zaman aşırıca taydalanan ama bcnzcrlcri hiç yazılmamış örneklcr. Ben bu dcfa hikâyelerden çok onların yaza rının gücü üzerinde düşünmeye nıccbur duy dum kendimi. Varlığınııı larkında olmadan yaşadıöımız sıı gibi, hava gibi bir değerin eşitliğinde saydım bu yazıları. Diişünün, Birinci Dünya Savaşı içinde doguyorsunuz. Alaydan yelişme baba zorııyla önce nıfzı tamamlıyor. Darüşşalaka yoluyla Kuleli Askerî Lisesi'nc, I larbiye'ye, sıııll okulıına gi diyorsunuz. Subaylıktan ayrılıp bakkallık, muhasebecilik, gazete ve dergi işçilifti, kitapçı, dağıtıcılık, foto^rafçılık.. yapıyorsunuz. Yazılarınız yüzündcn bcşbuçuk yıl napıste yatıyor, sürgünlcrc gidiyorsunuz. Aynı dergiyi, değişik isinılerle dokuz dela çıkarmaya başlıyor, hcr seferinde engelleniyorsunuz. Evlisiniz ve dört çocuğunuz, "Viran olası hanede evlad ü ayal" özrünüz de var. Yenilmek için, satılmak, kiralanmak için, vazgeçmek ve kaçmak ıçın, susmak ve düşünccleriniz tersine yaşamak için, yol değiştirmek ve karışnıamak için, hiç değilsc başka türlü bir edebiyat yapmak için bütün se bepler var. Büyük şanssızlıklarından biri bütün yazdık larının mizah sayılması olan Aziz Nesin gibi tutarlı, bilinçli vc sorumlu bir yazar olmanın da hiçbır şartı hazırlanmamış. Bu sanat iılküsü ve bu çalışma gücü karşısında hangi ölçünün iıı kâr ve küçümsenıesine sarılabilirsiniz? 1 langi soy ve bir sanat olursa olsun, onıı yapabilecegi ne bizi inandıran sınavlardan geçtikten sonra Aziz Nesin gibi bir hayat scrüveninin eserlerinc nasıl saygıyla bakmalısınız. "Potinbafiı Senfonisi" hikâycsindc, "Sizc bir şcy itiraf cucyim mi, dedi, ben bugürı bir polisim ya, Allah'ın bir lütludur beninı polis oluşum. Birkaç gün daha işsiz kalsaydım, çok kötü olacaktı, çaJacaktım çünkü... Polis olamasam hırsız ofacaktım ben... Ama polis oldum işte... Belki de siz polis olamadığınız için hırsız oldunuz." (Yeşil Renldi Namus Gazı, 12) Buradakınin tersine, Aziz Nesin, yazar olmamak için yaşanmış bir ömür dolusu engellerin üstesinden geliyor. Yazmamak, yazamadığını en küçük bir özürle olsun saklanıak durumuna düşmeden kendisini savunabilmek hakkına sahip olduöu halde her seye rağmcn yazar olııyor. Üstelik bu ülkede, DU ortamda, bu zamanda ortaya bir Aziz Nesin olarak cıkıyor. Edebiyatçımız için asıl övünüleeek şey bu: Kaleın ııa nuısunu, düşünce ve inanç sorumluluğunu kendi güçleri dışında korumayı düşünmedcn yaşayan ve yazan kişilerın gelişi. En büyük erdem ve başarı bu; Aziz Nesin ve onun gibi olanlarınlu. • (Yön, 4 Haziran 1965) H Imtlyaz Sahlbi: Berin Nadl 0 Basan ve Yayarv Yeni cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.ş. o Cenel Yayın Yönetmenl: Orhan Erinço Cenel Yayın Koordlnatörü: Hlkmet Çetinkaya OYazılşlerl Müdürieri: Ibrahlm Yıldız (Sorumlu) , Dlnç Tayanç 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Günay 0 Craf ik Yönetmen: Dllek Ilkorur OReklam:MedyaC CUMHURİYET KİTAP Oyunun baş luşilerinden "Yelena Andreyevna"da Ayten Kaçmaz'ın bu soy roller için oyunculuğu ikinci plaııda kalıyor. Bezgin ruhsal durumları, bunların olıış ve nedenlerini Kaçmaz'ın kompozisyonlarıyfa verilmcz. Gcrçekten bu rol, gevşek, yorgun, yer yer bezgin anlatımıyla aşın ölçüde "Andreyevna"nın karakterine uygun olmalı. Ayten Kaçmaz, hcr çeşit oyunda başrolü oynayacak nc sahne "tecrübcsi nc, ne dc kültürüne sahiptir.... Konuşma dığı zaman bezgin ruhsal durunıunıı veremediği gibi, konuştıığunda da bir sözcükler yığını naline getiriyor rolünii. Unutamadığım kitaplardan bıri Martin Edcn'dir. Okumadan yıllar önce filmini görmüş çevirisini uzun süre beklemiştim. Kendi hayat kavgasını konu aldığı bu umutsuz eserindc Jack London, yazarlık ülküsündeki Martin Eden'in bülün güçlüklerini otobiyografik bir doğrulukta, kahramanının sürüklendiği intihar sonucunu kendi yaşamının on yıl sonrakı cşıt davranışıyla doğrufayarak, o kadar canlılıkla vcrir. Martin Eden'de beni en çok etkilcycn şey, gözünü büyük bir anıaca çevirmiş olan o genç denizcinin, kcndisini başarıya hazırlayan niçbir mirasa sahip olmadığı o zor yoklaki yalnız zaferiydi. Hayatın bütün çağrılarına omıız silken bu yazı savaşı, örncgin H. dc Balzac'ın tavanarası çalışmalarından çok farklı gibi gö rünmüşlü. Insan, şartlarını yakından bildiği bir orlamın ,erçeklerine karşı zorbeğenir olııyor. Nice yalancı oyıın ve filmlerıni, doğruluklarını kontrol edemedigimiz yabancı bir scyirci olarak ha P; zır bir kabullc karşdıyor; pcrde dc ya da sahne dcki cscr bizim hayalımızdan alınnıışsa hepi nıiz gönüllü birer elcştirici olarak her şeyden önce konıınun olabilirligini, onıı olabılir yapan şartları lartışma konusıı yaparak, hoşgörüden ıızaklaşıyoruz. Aynı yanılgıyla bir Balzac çalısma tcmposu, hclc bir Martin Edcn çabası yok gibi görünnüıştü bana. Şimdi, aynı kuşaktan birkaç soylu yazanıı yanırıda, Aziz Ncsin'in yazarlık hayalına bakınca, Martin Eden'in edebi yatçılık kavgasına hayranlı^ını büyük ölçüde hafirlcyip kaybolııyor. (îcrçektcn, beş yaşında müderrislik aylıgı almaya başlayan Abdülhak Hamit Tarhan, dokuz yıl Paris oğrcnciliöi yapıp "Olimpos'tan ınerek susuzlugunu Sultaııanmet sebilinde gideren" Yalıya Kemal Bcyatlı, ömrü boyunca, "baba lırını nas çıkaran", Beyo^luBurgaz başıboşluklarımla özgür yaşayan Sait Faik Abasıyanık... Son yüz yıtlık cdcbiyatımızın üç ayrı döncmindcn aldıgım bu örnckler gibi cdcbiyatımızda rastladıöımız henıen hcr isim, hayata bir mirasla, kcndılcrindc yazı yazma hevesini uyandırıp besleyen ve çevrenin kiiltür ve ıahat lık miraslannın talihiyle başlarlar. Arada geçinılerini kalenıleriyle sağladıkları söylcncn Ahmet Mithat, 1 lüseyin Rahmi, Ömer Seyfettın gibi bazı isimler dc, hayatlarının bütünüyle birer istisna değillcrdir. Bclki ckmek yolunda güçlcrini cömertçe ve çok ucuza satarak harcayan Mahnıut Yesari, Osman Cemal gibi birkaç yenik isim. Bunıın dışında eılebiyat, hayatımızın kavgası olmuyor. "Ben yirmi dört saatte de edebiyatçıyım" diycn Nurullah Ataç bilc, kcndisini yazar olmaya götürcn başka rahatlıkların köşesinde huzurludur. Kavgasını yapmadan edcbiyatçılık yapıyo ruz. Hayatımızı başka işlerin giiveninde sağla yıp amatör meraklarla yazı yazıynmz. Bu "artık zaman" iiriinlerinin böylesine kısırlığı yanında, yaşamlarının giiç şartlarını cscrlcrinde birer kusur olarak taşıdıkları için zaman zaman elcş tırdij>üniz birkaç edebiyatçıya bir de bu gözle bakalım. Bütün kalemlerinin dönenı dönenı valilikler, mebıısluklar, elçilikler, memurluklar, örtülü ödenekler, alaturka ikramlar arasında SAYI 283 SAYFA 3