Katalog

Yazar. mücadele adamı, hümanist Sovyet Türkologlarından Svetlana Uturgauri, Aziz Ncsin'in 70. yaşı dolayısıyla "AsyaAfrika" dcrgisinde Nesin'i değerlendiren bir yazı yayımlamıştı. Bu yaziyı sunuyoruz aşağıcia. 70. yaşı dolayısıyla... B İ kalınlarının, yoksulların güçlü kollarınaıhtıyaçları vardı. Onlar yoksulsuz yapamazlardı" Annesini küçük yaşta kaybetti; 11 yaşındaykcn de kendısıni, yoksul çocuklarının dcvlet hesabına okutuldukları Darüş şafaka'ya verdiler. Daha sonra askeritcknik okula girdi. Kcndisinin "Nesin" olması da buradayken gerçckleşti. 1934 yıSVETLANA UTURGAURİ lında cski unvanları kaldıran soyadı yasası çıktı, genc Azız de kendisine "Nesin" soyadını aldı. "lnsanlar seslendikçe kim olu çok değişik insan hakkında bir 11 duğumu, ne olduğumu düşünecektim şeyler yazabılmek hem kolay, hcm diye açıklıyor yazar bu sovadını alışını. ue zor. Kolay, çünkü, onun yaşamSatirik öyküler ve politık felyetonlar yazasal vc sanatsal biyografisi son derece ilrı olarak daha sonra kendisine takma bir inç, pırıltılı olaylaruan oluşmakta; sayısız eskin siyasal makale, küçük mizah öykii ad ararken "Nesin"soyadına, babasının adını ekledi vc "Aziz Nesin" oldu. leri, çok değişik türlcrdc 75 kitap (çok değişik türlerde, çünkü Aziz Nesin hem 1939 yılında askeri okulu istihkâm su bir esseist, hcm novelist, hem romanist, bayı olarak bitiren Nesin, Trakya'da, da hem ozan, hem masalcı, hem dramaturg, ha sonra doğuda, Kars bölgesinde hizmet hatta hem de yazın uztnanı, Türk mizanı etti. 1944 yıîında ordudan kcndisini ayıraraştırmacısıdır) onun kalcminc ait bu malanndan hemen önce Ankara'da hizIunmaktadır. Onun hakkında yazmanın met edıyordu. Bu "ycr defiıştirmeler" dazorluğn da bu kolaylıktan, yani onun çok ha sonra yazacağı pek çolc yapıtta kulla değişik türlerde ürün vermesinden kay nacağı yaşam malzemelerini biriktirmesinaklanmaktadır. OzanNcsin, düzyazıcı, ni sağlamıştır. mizahçı Nesin'e çok az benzer. Bu karApoletlerini çıkartan Aziz Nesin, birmaşık sanatsal biyografi içinde "en önem kaç ay Güzel Sanatlar Akademisi'nde relı olanı seçip bulma" gibi bir çaba ise ço sim derslerini izledı. Resmiyle, tiyatrosuyğu kez boşuna bir çabadır. Çünkü ger la, edebiyatıyla güzel sanatlar oklum olası çekten yctcnekli olan bir insanda, onun ilgisini çekiyoruu. Daha on yaşındayken yazgısıyla ilıntili olan her şey "en önemlı "Karnını doyuracak bir iş tutmahsın oğolan'aır. Keskin eleştirel bakışı olan bir lum" diyen babasının homurdanmalarına gerçekçı, duyarlı bir gözlemci olarak o, aldırmayarak, kafasından yazar olmayı son derece önemsiz görünen bir olayı bi geçiriyordu. Kafasından geçirdiği bir başle, yapacağı sanatsal genellemenin "çıkış ka şey de ünivcrsite öörenimi görmekti, noktası", "ana öğcsi" olarak işleyebilir. ama nu düşünceyi çabucak kafasından Azız Nesin'in gerçck adı Memet Nus> silmesi gerekti Iivlenmişti çünkü, evini, ailesini geçindirmek gibi yükümlülüklcrlc ret'tir. Birind Dünya Savaşı'nın en atcşli dönenıini oluşturan 1915 yılında doğmuş. karşı karşıyaydı. Gazctccüiğc başladı, çoO sırada Osmanlı tmparatorluğu tahtın ğu mizah gazete ve dergileri olmak üzcre pek çok gazete ve dergıde çalıştı da (Kayzcr Almanyası'nın gizli müttefiki tkınci Dünya Savaşı ylflaıı... Türkiyc dır Osmanlı Impatatorluğu) altı yıl sonra tahtından devrileLek olan VI. Mehmct savaşın dıjinda... Ama yine de ülke yöne oturmaktadır. Daha sonra yaşamını anla ticilerindcn kimilerinin gönülleri Hitlcr Almanyası'ndan yana. Faşist unsurların tırken Aziz Nesin, yalnızca doğduğu yılın değil, doğduğu yerın de cpcyce "uygun cgemen olduğu ve giderek antikomiinıst suz" olduğunıı kaydedecelctir. Marmara bir harekete dönüşen pantürkizm dalgası Denizi'nin ılık, sakin suları üzerinde yer kabarmaya başlamıştır. Tüm varlıöıyla ta alan Prens Adalan'nda doğmuştur yazar. şizm tehdidi duyan, dünyaca ünîü ozan "Yoksulların yaşayabileceklerı bir ycr de Nâzım Hikmct, napistedir. Îık ycri olarak kullanan dönemın ensesi jildi burası. Ama bu cennet köşesini yaz Ama Hikmct, Mcıiıilıkle savaşımında yalnız dcğildir. "Içimizdcki Şeytan" adlı antifaşist romanından dolayı üzerinc dogru kabaran gerıcılik dalgasına karşın Sabahattın Ali de de antifaşist cephededir. Ünlü yazar Suad Dcrviş dc, "Neden Sovyetler Birliği'nin Dostuyum?" adlı gazete yazılarıyla cenheye destek vermektedir Toplumsal kökenlerı, toplumsal inanışları yönünden demokrat olan yeni bir ya/arlar kusağı s>ahnedcdir. Tek tck alındıklarında ner birinin çok değişik bırcysel çeşıtlılıklcrı olmasına karşın, tarihi belirlevi a güç olarak gördükleri halkın mutlulu ğu konusundaKİ düşünceleri bir ve aynıdır bu yazarların. Bu yazarlar, düşüncelerini gercekliğc dönüştürmcnin bir aracıolaraK ua cdcbiyatı görmektedırler. Ede bıyat eleştirmenleri DU yazarları "sosyal rcalistler' olarak adlandırmaktadır o sıra da. Gerçekten de Türk edebiyatının sonraki on yılı, bu yazarların ön adımlarını izleyecektir. Aziz Nesin işte bu kuşak edebiyatçıla rın en parlak tenısilcilerinden biridir. Ar kadaşlarının çoğu gibi o da kaiemınin ucunda insan namusunun ve ınsan yürek liliğinin sorumlulııg'unu taşıyordu; bu so rumluluksa 1940 yılları Türkiyesi'nde sömürgen sınıflara uzlaşmaz bir clcştiri yükseltmekle eşanlamlıydı. 1945 yılında iktidarın da kışkırtmasıyla gerici kalabalıklar dcmokratik bir gazete olan "Tan"ın idarehanesini bastılar. Gazete kapandı ve Aziz Nesin uzunca bir süre için ailesini geçindirccek düzenli bir gelirden yoksun kafdı. Yaşayabilmek ıçın öakkallık, işportacılık, kitabevcıliği, rotoğrafçılık yapması gerekti yazarın. Tabii bir de durmadan yazması, yazması.. Şeytani bir gülümsemeyle şöyle diyor Nesin: "Yazdığım şcylcrin çokluğu ınsanı şaşırtıyor. Gerçekten de ikı binin üzerindedir toplam sayıları yazdıklarımın. lyi ama bunda şaşacak ne var? Elinıe bakanların sayısı on değil dc yirmiysc, benim de ikı katı fazla yazmamda, gerçekten, saşacak ne var?" Yazarın bu sözleri elbet noş bir şaka. Ncdenın yalnızca bu olduğu dıişünülemez. Oz adı artık "itibarını yitirmiş olduğu için", kendi adıyla imzaladığı öykülerıni yayımlatabilecek bir yayıncı nulamıyordu yazar. Bu bakımdan takma adlar kullan mak zorunda kaldı. Nesin'in kullandığı takma adların sayısı iki yüzdcn fazladır. "Mesela, diyc anımsıyor yazar, kızımla oğlumun adfannı (Oya ve Ateş) birleşti rerek bir çocuk kitabı yazdım 1 lemen bütün okulların müsamerelcrinde işlcndi bu kitabım. Ve hiç kimse bu kitabm yazarının Oya Ateş diyc bir kadın dcğil, Azız Ncsın dıye bir adam olduğunıı bılmedı Bir öykümü Fransız adıyla imzaladını vc bu öyküm 'Dünya Mizah Antolojisi'ne Fransız mizahından örnck diye girdi. Çincc bir adla imzaladığım bir oykümse, Çınceden çevirıymış gibi yayımlandı". Atnerikalı mızahçılar için açılmış yarışnıaya katılan Aziz Nesin yarışmada ödül alınıs,, ancak Amerikalı olmadığı için, ödülünü alamamıştır. Yazarın bıtmez tükenmez fantazyası ve konu seçmedeki engin yaratıcılığı bir za ınanlar "uluslararası skandal"a bile yol açmıştır. Kral Faruk, Nesin'in bir öyküsündc karısı kraliçeye hakaret edilmekte olduğunu öne sürerck Ankara'daki Mısır Büyükelçısi aracıhğıyla "küstah yazar"ın aazntjsın AHBJ/ ESOÜJkR Ah Biz Eşekler/ Azız Nesin/ Adam Yaytnlart/ lil s. lnsanlar Uyanıyor/ Azız Nesm/ Adam Yayınlart/221 s Namus Gazı/ Azız Neun/ Adam Yaytnlart/ 150 f thtilali Nasıl Yaptık/ Azız Nestn/ Adam Yay / 156 s Mahallenin Kıstneü/ Azız Nesm/ Adam Yay / 188 s Sosyalizm Geliyor Savulun/ Azız Ncsın/ Adam Yayınlan/ 176 s Koltuk/Azız Nesin/ Adam Yaytnlart/ 172 s. Bay DüdUk/ Azız Nesin/ Adam Yaytnkrt/ 13ü s. SAYFA 10 CUMHURİYET KİTAP SAYI 283