Katalog

Enzensbcrger kitabında, iç savaşı yürütcnlerin salt örgütlü yapılar olmadığını, sıradan vatandaşların da iç savaş içinde yeraldıklarını, gerçekte iç savaşın çoktan meropollerc girdiğini belirtirken, iç savaş tanımına farklılık getiriyor. Sürekli iç savaş tehdidı Enzensberger'den "İç Savaş Manzaralan" şiddete yönelmeleri, kendisi gibi olma yana saldırgan tutıım sergilemeleri insanın kendine yabanuyok edici bir niteliğe dönüşmesi hızla iç savaş neferlerini çoğaltmaktadır. Bu ncferler sanıldı ğı gibi bir şeyleri kurtarmak veya bir idealin savaşımını vermek yerine bütünüyle ruhlarını nefret duygusuyla doldurmuş ve insanın yaratma eylemi yerine yok etme eylemini koymuşlardır. Bugün, şiddet, ideolojik dayanaklara da gerek duymuyor. Saldırgan tutum sergileyen birçok grup için çeşitli simcelerin onları tanımlaması yeterli olabiüyor. Bu bağlamda Enzensberger dünle bugünü karşılaştırırken ideolojinin yalnızca bir kılıf olduğunu, savunınasız insan avına çıkmış olan genç katillerin Nasyonal sosyalizmden haberleri olmadıklannı, tarinin de onları ilgilendirmediğini vurguluyor. Yani "nefret kültürü ' insan öldürmek için yeterli olabili yor. "Sanat pazarında vandalizmin revaç ta" olurken medya ise kişinin duygulanımlarının yol göstericisi konumunda bulunuyor. Haberlerde dünyanın herhangi bir köşesinde öldürülen masum sivilleri izlerkcn üzülen insan, ardından ona sunulan cinayet filmleriyle çok rahat eğlenebiliyor, heyecan uuyabiliyor. TV kanalları arasında koşuşturmaktan sıkılıp sokağa çıktıfiındaysa nir çırpıda her şeyi unutııp nefreti ön planda tııtabiliyor. Ycter ki kendisi gibi olnıayanı bulsun. Bu kitabı okurken Anthony Giddens'ın Ayrıntı Yayınlan'ndan çıkan Modernliğin Sonuçları adlı kitabını düşündüm bir an. Giddens'ın "düşünümsellik" olarak adlandırdığı, bireyin kendi yapısının bir parçası lıaline getirdiği düşünceleriyle toplumsal ilişkilerde yerini alması, Dİreyin çagın düşünümselliği içerisindeki konumunu da sağlamlaştıracaktır. Üysa bireysel şiddetten öte insanların büyük bir kısmı zamanlamalarmın çoğunu, en azından bilinç düzeyinde, nükleer savaş ya da diğer belli başlı teh likelerin bir mctafor olup olmayacakları konusunda kaygılanarak geçirmedikleri olgusu da zamanımızın bir gcrçckliğidir. Enzensberger ise insanın bu gerçekliğini iç savaş hali olarak görürken bireyin ulaştığı konumun izleyici olmaktan öteye gidemediğine dikkat çekiyor. Peki böylesine karamsar bir tablo karşısında ne yapmalı sorusunuysa Enzensbcrger bütünüyle iyimser yanıtlamıyor: "Bu insanların sebatkârlığı bir mucizeye benziyor. Dünyayı düzeltemeye eeklerini biliyorlar. Ancak bir köşeyi, bir çatıyı, bir yarayı iyi edebilirler. Ka tillerin bir hafta veya on yıl sonra geri döneceğini de biliyorlar. Iç savaş sonsu za dek sürnıüyor, fakat oluşturduğu tehdit sürekli." • İç Savaş Manzaralan/ Hans Magnus Enzensberger/ Çev Ersel Kayaoğlu/ lle tışim Yaytnlan/ 84 .\. CUMHURİYET KİTAP SAYI 282 "Düşünümsellik" ERDAL DOGAN I nsanın, variığının anlamını sorgulaması, yaşadığı anın dışına taşması, kcndi ça^ının geçmiştcki bir çağla paylaştığı veya paylaşabileceği konumu kavraması, bütün bunların yanında şu sıralar oldukça flu görünen gelecek... Üstündc duşunulmcsi uzak olan "şeyler" bugünün insanı için. Bir de bunlara bedcnin tesadüfi olarak sürdürülmesi eklendiginde, sokağa çıkmak bile korkuyla yaşamanm bir nedeni olabiliyor. Yanı bir futbol nıaçı galibiyetini yaşayan taraharın sevınçle sağa sola sıkıfan kurşunlardan birinin bir insana rastlaması kimseyi şaşırtmamalı. Bugün sevinçıer uahi şiddetle ifade buluyorsa bir sorun var demektir. Insanoğlunun böylcsı soıunları çağın rcali tcsi olarar kabtıl etmesıyse, "insan" tanımının yeniden üzerinde düşünülme sini gerektirir. Bu noktada Hans Magnus Enzensberger'in Iç Savaş Manzara lan'nı ele aldıfiımızda çağın ve insanın farklı bir temel üzerinden sorgulandığını görürüz. Bu temel, hemen hemen dünyanın her köşesinde görülen "iç savaş manzaralan"dır. Bu manzaralardan çıkan sonuca göre "Primatlar arasında, türdeşlerini nlanlı biçimde, büyük çap ta ve eoşkuyla öldüren tek varlık insandır. Savaş onun en önemli buluşların dan biridir." Enzensberger'in "buluş " dedığı savas, teknik gelişmeler sonucunda daha kolay işlcvinı ycrinc gcririrken, bu ışlev toplu katliamlardan doğanm tabribatına kadar genış bir alana yayıldı. Kitabın ana teması i<; savaşı 1907 tarihli Lahcy Savaş 1 lukııku Konferansı "çatışmanın kuraldışı bir bicimi" sayarkcn, bu tanıma görc her türlü şiddet olayı iç savaşın ÇatrçmanHi kuraldışı biçimi bir görüntüsudüı. Enzensberger ıse kirabında, ıç savaşı yürütenlerin salt örgütlü yapılar olmadığını, sıradan vatandaşların da ıç savaş içinde yer aldıklannı, gerçekte iç savaşın çoktan meropollere gırdığinı belirtirken, iç savaş tanımını ise şoyle yapıyor: "Iç savaş dışarıdan gelen, bir yerlerden bulaşan bir virus degil, ıçscl bir sureçtir. Her zaman bir azınlık taralından başlatılır, her yüz kışıden bınnın onu istemesi, uygarca birlikte yaşamayı olanaksızlaştırmak için yeterli olabilir. Sanayileşmiş ülkelerde baıışı yeğleyenler henüz DÜyük bir çoğunluk oluşturuyorlar. tç savaşlarımız şimdiye kadar Kİtleleri sarmadı, moleküler kaldı I'akat, Ios Angeles örneöinin gösterdiöi gibi, her an tırmananilir ve geniş alanları saran bir yangı na donuşebilir." Böylesine gergin ve tehlikeli bir yüzyılda bireylerin kendilerini anlatmakta SAYFA 8