Katalog

Aynur llyasoğlu nun "Örtülü Kimlik"iya da... Beden, benlik, kiıtılik... Aynur îlyasoğlu'nun kaleme aldığı "Örtülü Kimlik", tescttürlü kadınlanmızın toplumsal ve ruhsal durıımlarını kavramaya çalısma ıddıasıyla yazılmuj, Nilüfcr (îölc'nın "Modern Manrçnı"inin öncüluğunü yaptığı bir dizi yapıtttan biri! "Örtülü Kimlik" yaslandığı üç kavram (beden/ benlik/ kimlik) ve bu kavramlar arasinda ördüğü felsefi baglar a^ısından ciddi bıyimde sorgulanma gereksiniminue! ERENDİZ ATASÜ Çocııkta "bı nlık" duvgıısunun gt IÜJ ORTULU mesı, bedemıı laıkedılıneve başjaııma KİMLIK sıylu bırlıkte lılı/k nen ve bu laıkındalı ga koijut serpıleıı bu suıot, (4). Fatkında lıgın o/ncl vc IKSIICJ varlıklan, oluulaıı, ^;orıınuulerı kapsamaya l>aşlam.ısıv la "benlik " du\j;ıiMi 1 'Htn kıııııın " sorıısıına ve bu soıuva orlıılu \eva a^ık v.ııııı .ııavı^laıına ulaşıı Dunvavı ka\ıa>ı$ı lurrak ınsanlaula ' Bttı kıımni'1 ın hılni(,lı vanııı "ki'jilıS111" (bııevsel kaıaklc rın) velp.ı/csını bolcn değıl ^enışlı>>ı d.ıı.ıll ınadan butunlc^tııen, pckısuiLiı bır ozcllık t.ı^ır Bu bajjlamda, KCIKII kıııılı>>ını (bu kımlı^m ( ) uclısmcsuıı kısıılamad.ın) pu ıuısu/ tanmıLıyabıleıı ınsanlaım sa>ıca pek de l.ı/la olnıatlığını varsa\m ık sanıııın van lı«j olma/' I ıpkı 'kınılık kav raıııının vc. ı.ı ııımlaıınııı kokcnınde yatan 'bedcn' ılt ço pu (bııevsel) bılıntın dostça ılişkı kııımjyı becerenKılı^ının \ ınlı^ bıı saplama olma m.iM gıbı' AYNl'R II YASOÖI I' A \nııı llvaso&lu nun kalı mc aldıgı 'Ortulu K.ınılık ' icscııurhı kadınları ıuızın toplumsal vc ııılısal duıunılarını k.ı\ r.ınıav.ı çalıijiııa ıddıası\la va/ılmıij, Nıluler Cıolc nın "Modeııı Mahrcnı ınııı (1) ontuluguııu vapıı^ı bıı dı/ı yapuuan bı rı1 H u n u i sovletnclıvun kı, ' Ortıılu kını lık" ' Modeın Mahum"e goıe daha a/ kııı gusal u dalıa ıçlcnlıklı I n a/ındaıı benım ı/lenımım bovk (2) deııede ()ıtıılıı kıııı lık yaslandığı uc, ka\ıaııı (bcden/ benlik/ kınılık) vı IHI kavtanılar aıasmda ordu$u lelsclı ba£>laı ıcisiııdan uddı bı<,ımde soı iMil.ıımı.ı geiLksınımınde' Ya/aıın kontıya vaklaşııken kcndı dcvışıvlc dııtdııüıı' kııl tuıel 7cıııın ve se^tıgı bakış acısı da ovle' Sjnımıı bı.nı 'Ortulu kimlik" tuıu yapıtları ırdelemeve ıten dc bu Cıoıunu^te lemınıst vaklas.ımla vc sosyal bılınılcrın venı bıı alaıu olan "kadın aıa^tıııııalaıına" teget b.ı kış a^ılaııvla kalcme alın.ın kınıı vapıılarıu okuvucııda ııvandııdıgı lalıatsı/lıkları so/le ıc somulla^tııırken lemmı/ıne vc kadın aıaştııınalaıııı.ı bcllı mesateden ancak sevt LCI) bakan (»kııruıı teıcddutc dıısnıcsı1 (3) Pııslu ı/lcnınılcrı clımdefi geklı^mce bctraklaştıımak ıstıvoıum "Ortulu kimlik" ın it.lenn.sini onıc yapıtın omurgası bedcn/ benlik/ kimlik ılıskısını ve sonra yapılııı bu ıli!;kı>e gondeııneleıını ırdclevcrek derınleş tıımcye çali!)aca£ım Bı/ kadınl.ır kıııılı^ımızın tcmel r.ı; 1 lx d(.'nİLiımi7i kıtlesel ve bııevsel olaıak n.ısıl algılıvoıu/ go\dtmi7İ(. nasıl ılı^kı kıııtıvo ru/ o/nel bılııuıını/111 vc ıradcnıı/ın dog siınd.1 nıı, jîilcneklcı •ılıskanlıklaı alanı ınılenıektedır Buıada beden, ten ve benlik araundakı ıtkıh^ıuıkrın odagU dııru mundadır Btnlık dmgıısu beden duyguiuyla yakından ha^lantılıdır hamusıilın badaaıîı yerde bınlıg'ın hatlaıı ht / nın kıvrımlartnda < yenıden tanımlanır iıtınnnuız bağlamında. Ulamcı kadınların dıırıııııtında kamıısal ve ittiHtLâiâlMM nnırlarında bedı n/tcn ve be den/benlik araunda tızlavııa/'ıızlajtırma thtı\aıt tesetttır yoluyla saj!Janma\a <,alı$ılınak nıen unsurlar, polıtık veya apolıtık moda ta, kımlığın kesın çızı>ılerı nındt anlamlandı akımlaı tarafından buc dayatılan tlet>cı ol rılmaktadır (s 120 21) cukıınu/ın sinıılılığında nıı' O/ncl bllıntı r> nıı/ nasıl uclı^ıvor, bcdenlenıiH/ın i(tındc Sozcukleıın lyını&u \aklai}iınla buyusu, kadın utdcnının toplumlaıın bılıncınde veya kolumser yaklasjmla ı.unba7lı#ı apa vc bılıncaltında bır uretını aracından keyıl çik anl.ımı (yaııı Islaııı ın kadın bedenını dc maddesıne, doganın sımgesiıulen ^cvtanın netlevıp kapatılacak bıı kamu maİ7enıesi ısaretınc kaılar nc turlu çaörüjimlaı ıı\.ındıı olarak goıclugunu) bıifiıl ııulıııp okuvucuJıjSını anlayabılmek ıcın 'gcnclev" "uencl nun algısından saklaınıvoı m u ' I vet, ovlc kadın" yasal [anımlamal<ırınd.ın ktıtsal me Anıa burada kestıııp atmak va/.ıra haksı/ tınlcrılcKi kadın guvdcsmı larlava bcn/elen lık olııı tl\aso^lu nun dılı avnı /aıııanda, egrelılcmelere kadar /engııı bıı malzeme duz mctnın ıletemeveceuı duvgudaşlıga t.ı^ı var elımı/ıle Bu malzemenın oıtak vanı ka \oı bı/ı Kcndı govdelcMinı/ııı kıvıımlaıı dm bedenıne denelını altına alınması geıek nın ıstek, uıkuntu, gııvensı/lık, erı^nu* aı/ıı lı ve kamuva aıt bır unsııı ol.ııak vakla^ması su ve yıtırme korkıısıı\la c/ım c/ıııı t/ıldıgı ve OIHI (kadın bedenını) asla ozerk bireyin gıınleitkkı acıvı u\antlıııvoı ıçınıı/dc ka fiziksel varlığı olarak algılam.ımasıdıı ' ranlık sııların bılınnıc/ cckımını b.ıııntlıı.ın (îuıucllıöını nc yazık kı hâlâ knıuvan bu ta govdclerınıi7e dtıydugunuı/ uıkck vab.ıncı rıhsel vaklasınıın kadın tckınt bııev " olııuı ligı Bı/ı ^ıddctıe ceknı ve avnı şidtletk yanı ozgun bır kimlik gelı^tıııııc hakkını \e korkııtan eıkek govUesının saıattıgı ^ı^kııı ımkanını lanımadı^ı, onu omııl tanıınlaıla lıgı Vc başkaşcykıı lı/ıksıl sııııılaıımı/ın anonımleştırılnıı^ govdeyc ^cvlestırdıgı ' anonım govtle tanıının.ı ııvm.ıdıgı /.ımanlaı gıderek "nıçlestırdığı" açıkııı kaüının val dakı rahatsı/lı^ı I ,ı/la kılolaıımı/m ı.ıı ni7 kınılık o/ellıklennın dc>*ıl, govılesel 0/ pık bacaklaııınızın sıkınıısını, lapıska saclaı gıınlujiunun de anonıııılıgın ıtınde entlldı nıodjykeıı tlıı/leitııcbılnıck ugrıına utıılcı gını v uıgulanıak ısteıııi) 1 rtesı t.ıfiların kı ken yakuöınıız kıvııtık saclaııını/ın kav ru nıı voııkukıı en ıncclıklı uvgaılıklaıından lu^ııntı Kıvıımlarııııı/ı vt satl.ıı ıııu/ı sını bırını gclı^tıınıı^ (, ın'dc kadınlaıı sakat bı sıkı saklasak ve butıın ısiıraplaıdan kıııiul rakan 'kuçuk avak" ııvgulamalaıından, ılcrı sak dalıa ı>ı dc^ıl m\J Hcnlığınıı/de acılan kapıtalı/111 aşanıasıııa ııla^mış ıılkelerde ka yaralaıı otıarsakr1 dm govdcsını dar estctık kalıplaıa hapseden 'Sontn olarak kaınu\alın vı ozelın kesijtı /ayiflama reıımlcnne kad.ır, govdelernnızın g~ı alanda, geçışlılıgı lannıılayabılmek ve bır 'kcndılıgindcn ' çı/gıleıının nasıl sılındıöı 111 sayısı/ ornegı veıılebılıı llgınc olan, bıı getif uıilanttik nın \ıjc\ber dı/ı n bııttın bu 11 sıwee\el opcras^on kadınların dtırıııntında "bıı orııek" uvgulamalara karsı cikışların benlığın koıtınmav it,ın bıı orb gtrektırmek kınıı ke/ valnı/ca ba^ka bır "bır oıneklık" tedır \oplum\al vı kııltıınl teıınılerk bıı bi(,ınıınde belırnıesıdıı' (S.IIHIIL sa(,a, tak zırhı kınılık olarak nı/t lı ndırebılııız Kııulı ııu kırpıge kaı^ı cskı kot vc paıka gıbı ) l/n bıı knrıılıi) bı<,ıııınnk bıdın bınlık vı Kinthg'ın olınturdng'ıt ortıntıınun daba \ık t < k'adının bcnlıgının kınılığının, gıderek kujatıcı bır dokııya \abıp nldııSu soylenebılır kı^ılıgının o/gurlcşmesının bıılcn" ıle (bc \e\ettur nındıkı kadın ıınaıı kamuuılalanda dciiın valnı/ıa lı/ıksel va^antılarıvla degıl kendt ıçıne kaparınıi) bır bedenı tnıletneklt hcpsııukn oncnılısı bcdenın vc o bedcnın dır Toplumsal ve kııltıın I enknıdı ısı bıı itındekı bılınçcc nasıl kavramlasiırıldıjlınııı) varlık hı^ınmıın larklı bır kımlıjLı ayrımla baglanıısını ıvı kavtavan "yenı feinı/ın/m" manın sınıılarını çızdıj>ı vaısayılabılıı Hoyk Bcdcnınıı/ bı/ınıdıı' ıiglıj*ını sloganlai)tıw bır a^rımlanıa e,ni)imı ııı bo\utta t^zaıııkcıı valnızca kadın bcdcnının cınscl ta manlı olaıak /}A ı /j gostınuktn t rkek/ı r vı bul.ıı aıasında tzılnusıne, kamu mulkıyetı kadınlar aıasında ı< Balıh/nıodırnıst dııui) s.ıvılaıı üovdclcnmızın nnsel t.ıcızc ujjrama ıle yerlı/tslaını dıırıi) aıa\ında Bu ayrımla sına k.ıısj ^ıkınıvordu ' Bedenınıı/ bızını ına ıle hıılıku gelın oznıl anlanıdakı nm vı dır' katlın aklımn ve duvgularının arkaık \a bııtunluk balı kultııul bınlık iı kınılıfcı oııV'iıgılaıdaıı kıııtulma lıavkın^ıvdı' bır arada, ortak bır teınel tızerındı pckışttr Bıdıiıımı/ bı/ınıse, onu dıledıöımızcc mektcdır Bu a\rınıla>rıaııı>t bır bı^ıındı nn> kusatalını kıımaşlarla1 Kııııe nc' Ovle mi') dernlığm tanınıladıgı kapuınıdakı bınlık u Olgulaıı \alnı/c.ı mcsalelı ve ııcsnel sap kamuial benlik ayrı\masıııtn da yırtıu gn tamalaıla ço/uınlcınekle yctınmevıp, bırcvın meye yoneldığı )a da /ın \nz ettığıne atıfla ıc dıınvasındakı ı/lenımlcrlc ılgılcncn, boy bulunnıak nnımkundın Bırbtrıylı sıkı bır leıe olavların ılı^kılcrın ve tepkıleıın oznc oruntıı nınde i<r alan btı dıızeylerın kamıısal lcııne bıı ıle ı^tcn" bakabılcn 'kadın araj anlamdakı ıfade\t knnlıktn vt Mikatda taıtı tıınıaları alanı' i(,ın elbette govdc vc onu şıldığı halıylt bıı Min^leı kanıınalalanla ozel cevKlevcıı ılı^kılcr vt govdcnın bııevsel bı alanın ortuşttıg'u alanda ı$ nostern ' (S 1 13 lın<, taralından nasıl algılandıgı (,ok onemlı 14) dır Bıı ucuvla 7am.ın /anıaıı sanatsal yaratıcılıga ıkıgrıı u/anan kadın ara^tırnıaları Kınılığını, korkularına karşi oıdugıı zııh uııınlcnndt ıstatıstıksel veııleıdensc meta la (gıysı ve banıbnşka bu ^ev, orncgın bır ta loı bulmak kınıscvı sa^ırrnıasın Ayıuıı tlya vır veya tutunı, alavcılık vs gıbı) bulan ınsa soğlu nun vapıtında novlcsı bır vonsemenın nın "kı^ılığı" o zırlıın ı^ınde havaMzlıktan kınıı oınckleııne rastlanabılır olmeyecek mi'' İlkuıtı/ı: (s 68) olan gıysı Islciı/// oul'ıibıılh hırlıklc (ır/firn cvlıhh soıı vc bos kabuga ıloıımevecck ıııi'' Ano nım kınılık kımhksulıgc akmavatak nıı' bajlı nınJt ) unu'llıîı mışrtı bır aian tanıtı Korkularımızın bı/ı vtmlcndırnıcsıne ı/ın ııuısı htJının hır hmrı'%ının dıntirlı habtıl verecek olursak çekık, sakıııa kapana, sotdılıncsı ic bıJtımı sıırcklı vc tıiıııınlannıış nuçta maöaranııza dt>nmcmı/ gerekmeve btı ılgıtun odnjlı olmau lurundın kavrayışla cek mı1 olan da bııdur, /aicıı rın bıdcnın kıvnmlannın notrıılU$tırılmeu ıhtı\ıiıını da bırlıkte getırıneu soz koııusu "\e\ellur ıı^tndıkı kadın ıınaıı kamıısal dıır Ten \ozıuğu bıyolojık aulamının otc alanda 'kendt nmı kapan»tı\ bır bedenı ını \ındi' hcden yuzcytnın dııyarlık ıııncl gudıılemektedtr " (s 113) lı r le arzıı banndıraıı bır varlıfiı oldtıGunu vt Belkı de yazarın vanıl^ısi leselluılu kadın l gmhrtn ctkılcşım t<,ıınk olJtığı/ bn i(,ın yaşamın "kajı.uııp" ozcl alandan top " CUMHURİYET KİTAP SAYI 296 SAYFA 12