Katalog

Ünlü gezgin ve Türk dostu Pierre Loti 'Aziyade'yi 115 yıl önce yazmıştı Bir tutkunun romanı 1 ierre Loti'nin 37 cildi bulan yapıtlannın bir bölümü dilimize çevrilmiştir. Ilk romanı 'Aziyade', özellikJe de 'îzlanda Balıkçısı' (1886) önemli yapıtlarıdır. Bunların dışında 'BirSipahinin Romanı' (1881), 'Madam Krizantem' (1886), 'Bir Çocuğun Romanı' (1890), 'AcımaveÖlüm Kitabı' (1891), 'Doğu Hayaleti' (1892), 'Gemici' (1893), 'Çöl' (1895), 'Pekin'in Son Günleri' (1901), 'îngilizlerin Bulunduğu Hindistan' (1904), 'Can Çekişen Türkiye' (1913), 'Kuduz Sırtlan' (1916), 'Gençliğin Baharı' yazarın başlıca kitaplarıdır. BEHZATAY sıl adı Julien Viaud olan Pierıc Loti, 18 Ocak 1850 giinü Rochefor'da doğar. 1923 yılında 73 yaşında Handeye'de ölür. Düzenceli (disiplinli) bir gemıcı, köklü bir Prostetan soyundandır. "Çocukluğunda ailesince yatılı J5J II İM «i «•t okullarda iyi yetiştirilmiştir. Evden uzak yatılı yaşamı duygulu, dahası melankoliktir. Bu türden yapıtlarıyla ünlüdür zaten. 17 yaşındayken bir deniz subayı olarak denize açılmıştır. Serüvenci bir denizci ve diplomat yaşamı yaşamıştır. Afrika kıyılarını, Hindistan'ı, Giiney Amerika'yı, Yunanistan ve Anadolu'yu gezer. Sonra Japonya ve Tan gig'e gider. Bu gezileri sırasında Hindistan'ın Pomare Kraliçesi'nin nedimeleri çekingen gence Loti adını verirler. Loti'nin anlamı orada yetişen ve kendini gizleyen ve az bulunur bir çiçeğin adıdır. Bu adı pek çok beğenen gezgin yazar bütün yapıtlarında bu adı kullanır. Loti, TonkinÇingezisinde Fransız askerlerinin yerlilere yaptıkları yabanıl (vahşi) davranışları Figaro gazetesinde yayımlar. Bunun için de subaylıktan çıkarılır. Danıştaya başvurarak davayı kazanır ve yeniden subaylık görevine başlar. 191418 savaşına deniz subayı olarak katılır. Türklerle llişkisi: Loti, gemiyle Selanık'e gelır. Orada Çerkez soyundan 19 yaşında bir Türk kızı olan Aziyade'yitanırveonatutulur. Veonun adını verdıği ılk romanını 115 yıl önce 1879'da yayımlar. Bununla da yetinmez, Aziyade'nın sevgısi nedeniyle Istanbul'a gelir ve Eyüp'te bulunan ve bugün özel kahvehane olarak isletilen evde mutlu bir yaşanı (îillikrc ((>{iiilı>(H ,ık l.ıı sürer. Türkçe'yi, Turk geleneklerini de öğrenir, benimser. Türkleri çok sever. Bu sevgi ona OĞLAK/EDEBİYAT geniş bir çevre kazandırır. Loti'nin garip bir tutumu da vardır. Sözgelimi Türklerin yenilik yolundaki çalışmalannı yadırgar. Ama, Türklerin dış dünyada uğradıkları haksızlıklan da çok yermış, eleştirmiştir. Bunun içindir ki Atatürk başta olmak üzere ulusumuzca çok sevilmiştir. Daha sonra Loti, diplomat ve konuk olarak Türkiye'ye gelmiş, ülkemizde adına gün düzenlenmiştir. Loti, bir romancıdan çok, düşlem (hayal) dünyasıyla baş başa kalmıştır. Yapıtlarında duygularını, düşlemlerini ayrıntılarıyla ortaya koyar. Yazılannda da yazım kurallarına, yazma tekniklerine uymaz, kendisini kuralların dışında sayar. Loti'nin 37 cildi buTürk ve dünya edebiyatının seçkin orneklerı... Klasıkleşmış yapıtların yenı basımları ya da dilimize hiç çevrılmemış degerlı yapıtlar. Kvel, Oglak'lar çogalıyor.. Kütüphanelerdekı kalıielı yapıtlar çogalıyor. Şllr Ismel üzel Gercleyln Bir Koşu Ismel Özel Kvel. Isyan Syvıa Plalh İ ç Kadın Roman \ahıcl Sırn Örık Kmkanmak II ılla (lallırr \lo\andpr'ın köprÜHit lan yapıtlannın bir bölümü dilimize çevrilmiştir. Ilk romanı Aziyade, özellikle de 'îzlanda Balıkçısı' (1886) önemli yapıtlarıdır. Bunların dışında 'Bir Sipahi'nin Romanı' (1881), 'Madam Krizantem' (1886), 'Bir Çocuğun Romanı' (1890), 'Acıma ve Ölüm Kitabı' (1891), 'Doğu Hayaleti' (1892), 'Gemici' (1893), 'Çöl' (1895), 'Pekin'in Son Günleri' (1901), 'Ingilizlerin Bulunduğu Hindistan' (1904), 'Can Çekişen Türkiye' (1913), 'Kuduz Sırtlan' (1916), 'Gençliğin Baharı' yazarın başlıca kitaplarıdır. Loti'nin övgüye değer en önemli yönü, kendi askerlerinin yerli halklara yaptığı zulmü, Türklerin uğradıkları haksızlıklan dünyaya ve kendi ulusuna haykırmasıdır... Böylece de çağında bir dünya vatandaşı olma onurunu kazanmışolmasıdır... Aziyade'nin filme alınması nedeniyle, Cumhuriyet Ggzetesi yazarlarından Turhan Gürkan, uzun bir övgü yazısı yazmıştı. Şimdi, bu yazının iki tümcesini alıntılayarak yazımı bitirmekistiyorum: "Emperyalist Fransa'nın romantik deniz subayı Pierre Loti, Aziyade'de, Doğu'yu sever ve onu Batı'ya sevdirmeye çalışır. Aziyade, Batı'nın açtığı ve bütün Doğu'nun göründüğü bir penceredir..."* Tııık ukuııınua hak rltlti OĞLAK YAYII\LARI \aıaıUna brklrdlgl kallır S AY F A 2 1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 215