Katalog

Muğla'da yaşayan kent kültürü, yüzlerce yıllık dostlugun evrensel izlerini taşıyor ve Ertuğrul Aladağ bunu anlatıyor.. Zengin kültürler dostluklarla yaratıldılar Ertuğrul Aladağ'ın "Kentimin Öyküsü" adlı kitabı, Belge Yayınları'nın "Marenostrum" Dizisi içinde yayimlandı. Kitabın önsözünde, bu dizinin "ülkemizdeki çok kültürlü, çok uluslu, çok dinli ortak mirası ortaya çıkarmayı amaçladığı" vurgulanıyor. "Milliyetçiliğin, şovenizmin" doruklara çıktığı bir dönemde, "insanlık duygularına" sahip çıkılıyor... OKTAY EKINCI lü "izleri", ne kitaplara, nc de yazılara, öykülcre yansıyabildi bugüne dek. Oysa, bu eksikliği gidermck üzcre kollaıı sıvayan Ertuğrul Aladağın "Kentimin Öyküsü" adlı kitabında konu^an Postacı Abdurrahim, bakın nclcri anımsıyor: "• Koca 1 lan eczanesi, Rum eczacı Harbemti Saburhane'nın nasıl kurulduğunu "•Rumlar buraya geldiklcrinde etrafta hiç ev yokmuş. Üç dcrcnin üç boğazına oğlak ciğerlcri asmışlar. En geç Saburhane'deki kokmuş. Burayayerleşmişler..." YapıcıMebmct'inanımsadıklarıdavar: " Rumların evleri oluşundan çatılıydı. Bizimkilcr isc toprak damlıydı. Rumlar iyi giyinirlcrdi. Bizimkilerde topdon vardt. Saburhane'de fırıncı bayan vardı. Kiliscnin alt tarafında Rum okulu vardı. Hamam'ın olduğu sokak meyhane boğazıydı..." Eğer, Muğlalı Mimar Enuğrul Aladağ, tüm bu anıları sabırla ve sevgiyle derleyip, duygu dolu bir kitapta "güvenceye" almasıydı, Muğla'daki Rum izleri, salt belleklerde kalıp yitip gidecekti. Ya da eski evlerin duvarlarında, bilinmeyen, "gizli" izlcr olarakkalacaktı... "Kentimin Öyküsü", Belge Yayınlan'ndan "Marenostrum" Dizisi içinde yayimlandı. Kitabın önsözünde, bu dizinin "ülkemizdeki çok kültürlü, çok uluslu, çok dinli ortak mirası ortaya cıkarmayı amaçladığı" vurgulanıyor. "Milliyetçiliğin, şovenizmin" doruklara çıktığı bir dönemde, "insanlıkduygularına" sabipçıkılıyor... Zaten, yine Aladağ'ın kitabında, 1922'lerdeki hüzünlü günlere tanık olan Muğlalı doktor Hüseyin Avni Ercan Bey'in anlattıldarı da aynı duyguları bugünlere taşıyor: " Şu Muğlalılar gibi modern, her şeye hemen ayak uydurabilcn halk yoktur. Yüzyıllardır Rumlarla iç içe yaşarlar, aralarında ufak bir hır gür bile çıkmamıştır. Kcza, Rumlar da öyle. Birbirlerine çok saygılı ve sevgililer... Türklcrle Rumların kardeşçe yaşaması ve barış içinde olmalarına örnek verilebilecek ödülc layık bir yerdir Muğlamız..." Ertuğrul Aladağ, bu ödüle tüm Anadolu kentlerinin de lâyık olduğunun kanıtlanabilmesi için, Muğla'dan anlamlı bir scs yükscltiyor. Şu savaş ve kin dolu günlerle geçen 20. yüzyılı, böylesı uygarca seslenişlere kulak vererek uğurlamak gerekmiyor mu?.. • Kentimin Öyküsü Muğla'da Rum İzleri/ Ertuğrul AladaŞj Belge YayınlanlEylül 1993/135 s. 8 0'li yılların sonlarıydı. "Eski Evlcr, Eski Ustalar" adlı dizi belgeselin "Efelcr ve Bacalar" bölümü Muğla'da çekiliynrdu. Yönetmen I lasan Özgen'le bırliktc, yaşı 80in üzerindcki yapıcılardan Ali Devrim Usta'yı SİT hülgesındekı evınde ziyaret ettik. Dudağındaki kcsik yara ızjnden ötürü "Yirik Dudak Ali" dcrlcrdı. Öncc, soyadını nasıl aldığını anlaimı^tı. " İlan cttilcr; hcrkcs belediyeye gidecek,soyismialacak diye. Vardımoraya, nc oluyor diye sordum. Dedilcr ki Atatürk'ün emri var; ailecek adınız olacak. Dii^iindüm; baktım ki bunu Atatürk istiyor; o da tuımuş padiş^ıhı devirmiş; o halde istediği olsun, soyadım Dcvriın olsun..." Ali Dcvriın, Mnğla'nınünluRumusialanndan Mibail irıcıraklıgını ynpınış,. Mihail Usia İM.', vine Mıığla'nın /arıl camis>i Kurşunlu nunkubbcsinioıuımıı^ Ali Usta'va, biraz meruktan, birazda "kızdtrmak" i<,in hınzircatakılmı^tını: " Koca Muğla'da bir Müslüman usta yok muydu ki Kurijunlu'ııun kubbesini birgâvura lcslinıcttiniz?.. " Yitik Dudağın yanıtı, kısa ama «x k çar ,> pıcıydı: " Eskiden Rum ustalara gâvur detnezdik ki!.. Nczamankigilliler, ondansonra gâvur lâfıçıktı..." Rumlar, daha duğrıibu Anndolu Rıımları, lc)22'lerdekimübadeleylc"gittiler"... (îittiler, ama, bıraktıklan zengin kültür, dustluk ve sevecenlık dolu uygarlık, hele bılgi vc bcceri ısteycn ustalık, Ege'de hâlâ ya^ıyoı "Kalanlar", yanı Türkler yaşatlyorlar onların anılarını. Kayaköy deki, Şirince'deki,Adatepe'dekı,Muğla'daki... Örneğin, Kayaköy'deki ya da übür yörelerdcki "dostluk çağlarına" ilişkin çok şey yazıldı, söylendi de; şu Muğla'da ya^anan barij vc sevgi dolu dönemlerden nedense peksözedilmedi. Kimbilir, belki biraz "içe kapalı" huyundan, belkı de tl Merkezi olmasının getirdıği "resmiyetin" ftkisiyle, Muğla'daki eski Rum kültürü; vc ince, zarif, güleç yüzKİTAP SAYI 187 Rumların evleri catılıvdı, bızımkıler ıse toprak damlıydı" dıye anlatır Yapıcı Mehmet 1922deonlar gıttıkten sonra.'kıremıt damlı evler Muğla nın kultur kımlığıyle butunlestı lanıbos'undu. Saburhanc ıneydanındaki taş örgülü ev unundıı. Zenginlerden Barutçular kerestccilik yaparlardı. Türkler ta; yakmak günah derlerdi; o nedcnle kireççilerin hepsi de Rumdu. Apostol, han işletirdi. 1922'dcki mübadelede Rum kadınları Marmaris yoluyla, erkekleri de Davas yoluyla gittiler..." Nilüfer Caner de hiç unutmamış o gün lerı: "• 1912 Muğla doğumluyum. Otuzaltı yıl öğretmenlik yaptım. Babam Mehmet Salih Bey eczacıydı. Rum doktorlar babamın eczanesine muhabbet etmeye gelirlerdi. Babanı ben beş yaşındayken öldü. Rum doktor (Dimitro) babam öldükten sonra bizi hep arar sorar, yortularda yumurtalı pasta getirirdi..." Yapıcı Mehmet ise Yorgi Usta ile babası konuşurlarken dinlemis Muğla nın tarihi Soldan, sağa Ataturk llkokulu. Sehır Kulubu. Vall Konağı. Ustte Sağda. Eczacı Haralambos (Ortadakl). SAYFA 11 CUMHURİYET