Katalog

Genç araştırmacıların hazırladıgı "SosyalBilimler Sözlüğü" yayımlandı Sağlıklı bir zihin yapısı icin Sosyal Bilimler Sözlüğü / Ömer analizinde gittikçe ağırlığını hissettiren sosyal bilimler, dikkate değer bir gelişme gösterirken, bunların uygulanmaDemirMustafa Acar / Ağaç sında, topluma mal edilmesinde çeşitli Yayınları / 461 s. zorluklarla karşılaşılmakta. Yaşadığı, tanık olduğu sosyal olayları ifade etmek, çözümlemek üzere sosyal kavBEDRİGENCER ramlara başvuran çoğu kişinin bunları Eflatun, kavrambilinçle kuÜandığı söylenemez. En balardan 'reel varlıksitinden, hayat pahalılığını ifade etmck lar" olarak söz eder. üzere yediden yetmişe herkesin kullanEğer onun bu sözüdığı 'enflasyon'ıın bilimsel tanımı istennü ölçü olarak alırse,kimyapabilir? sak, toplumca bir Olaya medya açısından baktığımızda 'gölgeler âleminde' özellikle 80'li yıllarda öne çıkan haftalık yaşadığımızı söyledergilerin toplumsal değişimin nabzını I yebiliriz. Malum, düşünce hayatımızda süregelen karga tutmada önemli bir işlev gördüğüne tanık oluyoruz. Biraz da kamuoyunun ilşadan en fazla nasibini alan unsurlargisini ayakta tutmak amacıyla yeni ortadan biri de kavramlar. Çarpık kavramya çıkan sosyal olguları, toplumsal hareların böyle bir kargaşada hem neden ketleri dosyalar halinde okuyucusuna hem de sonuç olduğunu söylemek Mitıan dergileı sık sık sovyal kavramlara mümkün. Bu kargaşa sonucu asli içebaşvuruyor, çeriklerini kaybeşitli formülasden kavramlar, yonlar yapıyor. işlevselözellikleDoğallıkla en sık rini de yitiriyor sosyal kavramve bir siire sonra larla ülfet halinonlara atıf yapde olan gazetecimak neredeyse ler, gerek maniolanaksız hale pülasyon, gerek geliyor. Bakıyose sansasyon ruz, bazen aynı dürtüleriyle, ^eyi savunan inolayları magazinsanlar bile kulleştirme eğilimlandıkları kavleriyle adı geçen ramlara yüklekavramların kuldikleri farklı anlanımında gerelamlar yüzünken tiıizliği gösden karşıt kutermiyorlar, batuplara kıyoruz bir süre yorlar, consensonra kavramlasus bir yana, ilerın içi boşalıyor. tişim kurmakta Sözlükler kavramların Kuşkusuz kavbile zorluk çekianlamlarını berraklaştırırken, ramlar da dinayorlar. Sözü edimik hayatın içinlen kargaşa öyle öte yandan da bu kavramların de üretildikleri, bir boyula ulaşdeğişen anlamlarını değişik eğilimlemışdurumdaki, re sahip insan lar dondururlar değildahasofistarafından farklı tike kavramları, içeriklerde kullanıldıkları için sürekil devlct, toplıım gibi en açık diye bilinen kavramların bile yeniden tanımını değişime uğrarvegelişir; fakat bu dinamizm hiçbir zaman onların 'her derde zorunlu kılıyor. Kuşkusuz bu kargaşadeva' bir esnekl ik taşıdığı anlamma geldan yarar umanlar, memnun olanlar mez. Bu bakımdan yapılan analizlerin olabileceği gibi, bunların keyfinin bodaha sağlıklı bir çerçeveye oturması zulması da ancak kavramları yerli yeriiçin böyle bir kaynağın her gazetecinin ne oturtacak böyle kaynakların derlenel kitabı olması gerektiğine inanıyomesi sayesinde mümkün olabilir. rum. Ülkemizde son yıllarda hız kazanan toplumsal değişme sürecine paralel olaBöyle olması da doğaldır; eğer insanrak önem kazanan ve sosyal olayların ların 'rigid' bir zihniyete sahip olmasını F A S Gülünün Solduğu Akşam / Erdal Öz Can Yayınları, 16. basım / 302 s. Deniz Gezmiş, Hüseyin Aslan ve I lüseyin İnan'ın ölünılerinin 20. yılı nedeniyle 7 Mayıs 1992 tarihli 115. sayımızda "Deniz "i kapakta kullanmış; 68'liler Birliği Vakfı'nın 1992'y» "Deniz Gezmiş Yılı" ilan etmesi nedeniyle de "Deniz Gezmiş Kitaplan"nın listesini vermiştik. Bir kaç gün sonra Can Yayınları Yöneticisi ve yazar Erdal üz'den "imzalı" bir kitap geldi önümüze: "Gülünün Solduğu Akşam". Erdal öz, "Sevgili Mürşit Balabanlılar, idamının 20. yılında 'Deniz Gezmiş kitaplan' arasında yer alınasa da bu kitabım var ve 16. baskısı tükenmek üzere" diyerek "Dostlukla" imzalamıştı. Doğrusu bize de bunu yayımlamak düşerdi. Serüven dolu MJrükleyici bir roman gibi, ya da anı belge anlatı karışımı bir ınetin niyetine okuyabilirsiniz. BASKAN'IN ÖLOÖRÜLDÜĞÜ GÜN Başkan'ın öldüriildüğü Gün Necib Mahiuz Çeviren: Lütfullah (îokia^ / Ağaç Yayıncılık / 144 s. 1988 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan Mısulı yazar Necib Mahfuz, romanında Başkan Sedat'ın suikasıla öldürüldüğü günü anlatıyor Maalesef bilimsel terminolojinin oldukça kısır olduğu ülkemizde, böyle bir sözlüğün işi kolay olmasa gerek. Uzun yıllar boyunca kısır dil tartışmaları yüzünden çoraklaştırılan bilim dili, entelektüel etkinlikleri de önemli ölçüde akamete uğrattı. Bu nedenle sözlük yazarlarının her türlü dil bağnazlığını (öztürkçe, Osmanlıca vs.) aşarak Türkçe ve yabancı kavramlara karşılık bulmada gösterdikleri titizlik ve çaba datakdire değer. "Sosyal Bilimler Sözlüğü", son yıllarda ülkemizde sosyal bilimler literatürüne yapılmış en önemli katkılarından biri bence; sağlıklı bir zihin yapısı olyşturmak isteyen herkesin mutlaka edinmesi ve yararlanması gereken bir kaynak. D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 117 istemiyorsak. Nitekim yazarların da belirttiğigibibusözlükdediğersözlüklerin taşıdığı, bir yandan maymuncuk işlevi görürken, öte yandan kavramların dinamizmini dondurma paradoksunu doğal olarak taşıyacakıır. Nihayetinde bu da bir sözlüktür. Sözlüklerin yapısal zaafını gözden kaçırmamalıyız. Sözlükler bir yandan anlamakta güçlük çektiğimiz kavramların anlamını kafamızda berraklaştırırken, öte yandan da bu kavramların değişen anlamlarını dondurarak, bu canlı kavramları bize ölü olarak sunarlar. Sözlüklerin maruz kaldığı en ciddi tehlike zaman aşımıdır. Fakat bu onların en azından 'tarihsel bir belge' olarak değeriniazaltmaz. Türkçede değişik disiplinlere ait söz lükler bulunmakla birlikte disiplinler arası bir sosyal bilimler sözlüğü şimdiye kadarhazırlanmamıştır. Disipliner'sözlükler arasında Orhan Hançerlioğlu'nun, TDK'nın sözlükleri sayılsa da bunların gereken ölçüde yaygın bir kullanuııa eriştiklcri söylenemez. tşte (ülkemizin kelli felli bilim otoriteleri dururken) ömer Demir ve Mustafa Acar adlı (çoğu ODTÜ kökenli bir grubun katkısıyla) genç araştırmacıların haztrladığı "Sosyal Bilimler Sözlüğü" türünden interdisipliner bir sözlüğün sağlayacağı birçok yarar vardır. Hem genel okuyucuyu ayrı ayrı disipliner sözlükler edinme külfetinden kurtararak pratik bir amaca hizmet ctmek, hem de genel bir sosyal bilim nosyonunun oluşmasına katkıda bulunmak. Sözlük, genel kavramların yanı sıra şu disiplinlere ait kavramlardan oluşııyor: Antropoloji, ekonomi, felsefe, ilahiyat, mantık, psikoloji, siyaset bilimi, sosyoloji, uluslararası ilişkiler, yönetim bilimleri. Entelektüel dağarcığımıza her geçengün yeni sözcük .ve kavramların katıldığı bir zamanda, böyle bir sözlüğün kapsamını saptamanın kolay olmayacağını teslim etmek gerek. Yazarlar, kapsam tespitinde, standart bir sözlük ya da kaynak yerine, çok yerinde bir tutumla, her disipline ait temel kitapların esas alındığını belirtiyorlar. Sözlüğün kapsamında yazarların t utt uğu orta yol, okuyuculara eşsiz bir entelektüel kılavuz kazandırıyor ki bu orta yolu, 'yaşadığım dünyayı anlam(landırm)aya yetecek kavramlar' biçimindeözetleyebiliriz. Evet, insan zihni hiçbir zaman dünyanın karmaşıklığından geri kalmıyor, bu karmaşıklığa tekabül edecek kavramlar bul makta gecikm iyor. S AY