Katalog

Handke, bir çocukla yaşamanın düşünü kuran bir adamı anlatıyor Öykülenmeyen bir öykü Çocuğun Öyküsü / Peter Handke m AJmancaclan Çeviren: Cemal Ener Metis Yayınlan, İst. 1991 961. MERALORALİŞ Peter Handke'nin "Yavaş Yavaş Eve Ddnüş" adlı romanıyla başlattığı ve aynı adı taşıyan, "Köyler Üzerinde", "St. Victoire'ın Verdiği Ders" gibi yapıtlarıyla sürdürdüğü dörtlemesini tamamlayan bir kitap "Çocuğun Öyküsü." "Arzulanan" ve salt çocıık olduğundan gelişiyle birlikte çevresine " neşe saçan", dahası babasını yeni bir yaşam yolculuğuna, yeni bir serüvene sürükleyen bir çocuğun öyküsüdür kaleme alınan. Ancak öykülenmeyen bir öyküdür bu. Daha başka bir deyişle, olay kurgusunun ağırlıklı olduğu, hele tarihsel gelişimine göre olayların an arda dizilmesiyle üretilmiş bildik bir yaşamöyküsü değil burada söz konusu olan. Çocuğun doğumundan kısa bir siire sonra karısından aynlarak, çocukla başka bir uzamda, başka koşullarda ya şamını, varlığını sürdürmeküzere bir serüvene girişir anlatının başkişisi. Çocuğa ve kendisine uzak, diliyle, insanıyla, değerleriyle yabancı bir ülkede yaşamayı seçer. Bu seçimi hem çocuğun hem de kendi adına yapan yetişkin, çocuk okulçağınagelipdeartıkbu yabancı olma durumundan hoşlanmadığını dilegetirdiğinde.onu kendisine güven de hissettıği, dilini konuşabildiği ülkeye göndermeyi yeğler. Çocukla olan ilişkisi yetişkinin, kendisine, yaşama ve sanata bakışında yeni uf uklar kazandırır. ü gune değin ilişkisini kopardığı birçok şeyi yeniden ele alarak bir hesaplaşmaya girer yetışkın kişi. Çocuk onun değerlerini, yaşam biçimini, yaşama bakış açısını baştan gözden geçırcrek, parçalanmış, kıışku larla dolu benlığını bıılmakta bir köprü işlevı üstlenır. Dış dünyayla tünı bağlannı kopartan anlatının başkişİM "/.amanla renk ve biçim duygıısunu da" yitirir. Bovlelikle gerçeklikle olanilı^kisi de yıtmış oltır Çünkü doğa ve sanat renklerle ve bı çimlerle yansıtır gerçeklığı. Yaratıcının yapıtlarını üretmesi renklerle biçimlerı belli bir diizen içinde yan yana getirmesine bağlıdır. Bunu gerçekleştırmek içinse yazarın düşgücüne, fantezisine ve yaratma gücüne gereksinimi vardır. Çocukla birlikte yaşamanın coşkusu ona bu yaratma gücünü veren, esin kaynağı olan en önemli ögedir. Anlatı içinde sıkça "sanat yapıtının üretimi", "biçim", "anlatma" gibi konuları tartışan yazar, Goethe'nin "biçime tutkun olmasaydım, gizemci olurdum" tümcesini alıntılayarak, kendi yazınsal yapıtını üretmesinde ve gerçekliği algılamasındaki temel düşünceyi de aktarır okuruna. Handke, 1979 yılında Kafka üzerine yaptığı bir konuşmasında da anlatma sorunsalı üzerinde durmuş ve anlatmanın aslında Handke, yitlrilen gercekllğln bir cocuk aracılığıyla yenıden bulunmasını anlatıyor kıtabındd ayrıntılar üzerine kurulu bir öyküleıne gülmecesi olmadığinı, daha çok öyküden arınmış bir coşku üretimi olduğunu da dile getirmiştir. Handke bilindiği gibi 60'lı yıllarda ürettiği yapıtlarında dil ve davranış ilişküerininirdelenmesiönplandaydı. Yapıtlannda ınsanlar arasındaki çarpık ilişkıler, yanlış davranış biçımleri kişiye öğretilen, önceden bitmiş, tamamlanmış, insanı yönlendiren dahası bununla da kalmayıp onu biçimlendiren konuş ma biçiminde ve buna bağlı olan el kol hareketlerinde bulur kaynağını. 70'li yıllarda ise Handke, yapıtlarında daha çok bireyin kimlik arayışı, estetik, doğa, güzellik, evrensellik, yabancı olma gibi izleklereyer verir. "Çocuğun Öyküsü"nde de karşüaşabildiğimiz bu izleklerin yanı sıra başat olan, yitirilen gerçekliğin bir çocuk aracılığıyla yenidn bulunması yaratma gücünün kazanılmasıyla "mutlu bir varoluş" biçiminin üretilmesidir. D îngiliz yazar Graham Greene'in "Sessiz Amerikalı'st: Masumiyetin dehset veren portresi Sessiz Amerikah Graham Greene Çevirenler: Roza Kandemir Cihat Uysal/Öteki Yayıncılık / 200 s. 18.000 TL. Geçen yıl ölen İngüiz yazar Graham Greene'nin "Sessiz Amerikah" adlı romanı yayımlandı. Greene kitabında, Fransız ordusu Hindi Çini'nde Vietnamlı milislerle çarpışırken Saygonda bulunan bir Amerikalı'nın "Üçuncu Kuwet"e yardım sağlamaya çalışmasını anlatıyor. Yapıtlarında, emperyaliçzme karşı verilen kurtuluş hareketlerini destekleyen Greene "Sessiz Amerikah"da da aynı tutumunu bürdürüyor. Greene'nin "Sessiz Amerikalı'sı ilk olarak 1955 yılında yayımlanmıştı. 1904 1991 yılları arasında yaşayan Graham Greene Oxford'da öğrenim görmüş, önce gazetecilik, edebiyat eleştırmenliği yapmış, Sierra Leone'de dışişleri bakanlığı görevlihi olarak bulunmu^tu. İlk yayımladığı romanlarında yalnızhğa itilmiş insanların ruhsal sorunlarına eğilen Greene daha sonraları insan davranışlarını dini ve psikolojik açıdan, suç gunah bağışlanma açısından ele almıştı. Greene yapıtlarını îk bölümde ele alıyordu: "Romanlar" ve "Eğlencelik" yapıtlar. Greene'in Türkçe'de tstanbul Treni, Yıkılış, Yüzbaşı ve Düşman, Havana'daki Adamımız gibi yapıtları vardır. T Ü R K Ç E D E H A N D K E Kaspcr / Estctik Yayıncılık, 1984 Kalecinin Penaltı Anındaki Endişcsi Ayrıntı Yayınlan, 1989 Solak Kadın / Metis Yayınlan, 1990 Konstans Gölünden Atla Geçiş /Logos Yayınlan, 190 Mutsuzluğa Doyum / Ada Yayınlan, 1990 Çocuğun Öyküsü / Metis Yayınları, 1991 Yorgunluk Üzerine Deneme / Nisan Yayınlan, 1991 CUMHURİYET KİTAP S AY I 1 0 9 S A Y F A 7