Katalog

İkiateş arasında birçizer: Plantu Bu bizden değil! Fransız Le Monde gazetesinin bir numaralı çizeri olan Michel Plantu 39 yaşında bir siyasi mizah. ustası. Le Monde'a yaptığı karikatürlerle zaman içinde altın bir kafese kapandığını belirten Plantu 500 bin okura ulaşıyor. MblE G. SMHJİER PARIS ichcl Plantu, ünlü "Le Monde" gazetesinin bir numaralı çizeri. Otuz dokuz yaşındaki bu siyasal mizah ustası, söz konusu gazeteye 1972 yılından beri ürün veriyor. Ama Le Monde'un etkinliğini aşan şöhretini, 1982 yılından 1987'yedeğinsürdürdüğü "Yanıt Hakkı" adlı televizyon programına borçlu. Kendisiyle yaptığımız söyleşiden anlaşılacağı üzere, Plantu'nün gerçckten özgür olarak çizdiği karikatürler, belki de yalnızca bu televizyon programında ve "naklen yayın" yöntemiyle anında ürettikleri. Çünkü Plantu, bir Musevi hanımla evli. Özellikle Filistin ve tsrail konusundaki kari M (Yabancı iscllerln yurtdısı edllmesine karsı). POÜS Bu nedlr? (Seclm sandığı, oy hakkı). ARAP Hayal meyal bir anı. Michel Plantu katürleri, kendi ifadesinegöreönceevdeki, sonra gazetedeki sansürdengeçiyor. İki ateş arasında düşünsel bağımsızlığını korumaya çalışan sanatçı sonunda kendi bildiğini okusa bile, çift cephede savaş vermekten oldukça yorgun. Sayın Plantu, çizerlik mesleginde en zor yılınız hangisiydi ? PLANTU 1970 yılı. Aynı gün içinde, aileme tıp öğrenimimi yarıda keseceğimi, bir Museviyle evlenip Brüksel'e yerleşeceğimi açıkladım. Üstelik bu evlilik kilisede yapılmayacaktı. Evde kıyamet koptu. On dokuz yaşımdaydım. Babamın elinden erkek kardeşim kurtardı. Çalışma koşullarınızı biraz anlatır mısınız? PLANTU Sabahları evimde çalışırım. Çizdiğim karikatür üstüne eşim fikrini açıklar. Ben bir bilgisayarla evliyim. Halkla ilişkiler uzmanım, karımdır. Filistin ve tsrail çatışmasının küçük bir örneği bizim evde yaşanıyor. Israil'e vurduğum zaman karım bağırır. Filistin'e vurduğum zaman bizim yazı işleri müdürü. Sabahları ev celsesinden sonra, gazetedeki odama gidip öğleden sonra kavgaya orada devam cderim. İki kez iist üste "harikalar" yaratmak zordur. Ama iki gün üst üste vasat" karikatür çizdiğim zaman, he men dudak bükülüp: "Dün parlak değildi, bugün de oldukça sonük, ne oluyor?" denir. Kendimi sürekli sınavda hissediyorum. Sönük olmamak için, aralıksız birilerinin rahatını kaçırmak zorundayım. "Sırtından bıçaklayan adam" imgesi vermekten kıırtulamıyorum. Fakat bu durumçok hoşuma gidiyor: Kimse bana yaslanıp, "Bu bizdendir!" dememeli. Kimse güvenmemeli bana. (Michel Plantu, yine de "Le Monde Diplomatique" çizerliğini Israil'e karşı alınan "sürekli muhalefet" tavrı yüzünden btraktığını açıklıyor.) Le Monde için yaptığınız siyasal karikatürler dışında, sanatsal desenlerinizyokmu? PLANTU Le Monde'a yaptığım karikatürlerle, zaman içinde altın bir kafese kapandım. 500.000 okura ulaşabilen ürünler vermek çok güzel. Ama sanatsal çizgiye ayıracak zamanım kalmadı. Üstelik her yaptığım beğendirmek deyorucu. Amagazeteçizerliginin de iyi yanları var. Örneğin yolculuİdar. Yakında Prag'a gidiyorum. Sonra Malezya'daki "çay hasatı"nı izleyeceğim. Dünyayı görmek, değişiklikleri izlemek harikabirşey. Doğu Avrupa ile Batı çizerleri arasında bir karşılaştırma yapar mısınız ? PLANTU Doğu Avrupah çizerler bizden çok daha güçlü bir grafik bıccriye sahipler. Amerikalılar da öyle. Ama biz, özellikle Fransa'da desen bilgisi eksikliğimizi, siyasal açıdan çok daha vurucu olan fıkirlerimizle kapatıyoruz. Yani onlar daha iyi çiziyor, ama biz daha güçlü eleştiri yapabiliyoruz. Resim bilgisinde temel eksiklerimiz var. Türk çizerlerini tanıyor musunuz? PLANTU Türkiye'de birinci sınıf karikatıtr üreriliyor. Başta Turhan Selçuk olmak üzere, grafik çi/.^i ustaları var. Sedat Simavi Vakfı'nuı Karikatür Yarışması için iki kez davtt edildim, ama gitmedim. Ülkenizde ^erçek bir demokrasi olmadığını düşiiniiyorum. Hatta bi r keresinde, Pari.s Türk Büyükelçiligi'nin Kültür Ataşesi beni lüks bir lokamada öğle yemeğine davet ederek, giımeye razı etmeyc çalıştı. Kendisiııe, bazı sorunlar üstüne düşünceleriıni açıklamakta özgür okıp ol mayacağınu sordum. Aldığım yanıtı tatmin edici bulmadım ve yine gitmedim. Michel I'Lıntu, ne Mekke nı de Kudüs'eyaranamamasınarağmcn, uluslararasıpolitikadazamanıgeldiğindeobjektif ve suglıklı tavırlar alabilnıi^ hir çizer. özellikle Filistin davasıruı sahip çıkması, ı. v indeki huzurunu bo/.ına pahasınabiı gorçck. Lübnan savaşı sırasında, kansıyla arası epeyıe açılmış. SabraŞatila olayında her gece kavga ediyortarmış. "Evdeki tck entelektüel" diye uınımladığı karısının eleştirilerine değer vermesine karşın, "iyi bir fikir yakaladığı zaan, bırakmıyor." Plantıı'nün karikatürleri, Le Monde Yayınları tnrafındanheryılalbüınhaline getiıiliyor. 1978 yılından bu yana, çeşitli yayınevlerinde 13 kitabı yayımlanmış. Bazı günlük karikatürleri için haftada 200'ü aşkın hayranlık ve protestomektupları aldığım söylüyoı D CUMHURİYET KİTAP SAYI 10» S A Y F A 11