Katalog

Olay çıkmasın diye... Olaylar ve Kahramanlar / Ülkü Ayvaz Cem Yayınevi, İst. 1991 / 80 s. Prtf.Dr.GORSEL/OTAÇ Ülkü Ayvaz 'ın kahramanlan öyküdeki yerlerini begenmiyorlai "Olaylar ve Kahramanlar", Ülkü Ayvaz'ın üçüncü öykü kitabı, ve ilk ikisi gibi başarılı. öykülerin kimisi kısa, kimisi küçük öykü biçim özeUikleri gösteriyor. Dil, genelliklekonuşma dili, cümleler kısa, öz ve kolay anlaşılır. Ama bu durum, bazı öykülerde kurgunun yarattığı "muğlaklık'la çelişerek özel bir çekicilik sağlıyor. Ulkü Ayvaz'ın ironik anlatımı böylece dilin yalınlığıyla kurgunun uçukluğu arasındaki kutuplulukta billurlaşıyor. Kitabın başlık öyküsü "Olaylar ve Kahramanlar", yazann ilk öykü kitabındaki başlık öyküyü, "İşlerin Yolunda Gitmesine Engel Olan Kim"i çağrıştırıyor.' Yazma, yaratma eylemini sorgulayan, "nasıl çahşıyorum" sorusunu irdeleyen bir anlatıcı yazar var karşımızda. öykülerde "kahraman" ve "olay" öğesi üzerine bir kurmaca. öyküdeki yerini beğenmeyen, yazarına kafa tutan bir öykü kahramanı, başka beş öykü kahramaniyla birlikte baş kaldırınca, anlatıcı yazar öykülerini P A N D O R A turk cdeb iya«ı s t a n d ı n d a yeniden yazmaya, "sıradan" olaylan atıp yerine kahramanları hoşnut edecek önemli olaylan düşlemeye başlar: "Olayların önemi, kahramanlan da önemli kılıyordu sanki. Gerçekte bir fıgüranda'n başka bir şey değildi kahramanlar, ama olaylar, korkunç bir hızla gelişiyor, ve öylesine etkileyici, dikkat toplayıcı mekânlarda olup bitiyordu ki, kahramanlar bunun büyüsünden kendilerini düşünecek zaman bulamıyorlar ve pek önemsiyorlardı kişiliklerini. Olaylar, kahramanlan yiyip yutuyordu. Olaylar için vardı onlar." (s. 910) öykünün sonu, kahramanların bu memnuniyetinin geçici olduğunu, şimdi de olaylan beğenmeme ihtimalini düşündürdüklerini ortaya koyuyor. Kitabın bu başlık öyküsü, kanımca Ülkü Ayvaz'ın öbür bütün öyküleri için anahtar niteliğinde. Küçük öyküyle kısa öykü arasında gidip gelen bir öykücü Ulkü Ayvaz. Işlenen olayların sıradanlığı, küçük olayda hayat felsefesini yakalamaya dayalı küçük öykü formunu yaratırken, önemli olayları kısa bir kurmaca anlatıda işleme esasındaki kısa öykü formu da zaman zaman karşımıza çıkıyor. Mesela "Saç", "Kruvaze Ceket", "Reçelli Pide" küçük öykü iken "Su Oyküsü", "Amatör", "Yaz Seferi" kısa öykü. "Yaz Seferi" dışında, kitaptaki onbir öyküden onu benanlatı biçiminde. Ve benanlatıyla aslında zor bağllefijim Yaymları • PRHSSES UNIVERS1TAIRES DE FRANCh daştınlan bir ironi uzaklığı hemen her öyküde duyumsanıyor. Hatta kimi öyküde bu, "humor"a, kara mizaha dönüşüyor: ölüm konusu etrafında dolaşan dört öyküde ("Küçük Tümsek Başında", "Göz", "NüfusCüzdanı","IfnaTekeli")olduğu gibi. Ülkü Ayvaz, kurmaca gerçekliğin sınırlannı alabildiğine geniş tutuyor. Rüyadan hayale, gündelik gerçeklikten evrensel gerçekliğe uzanmayı biliyor. Anlat ısında kâh olanlan art arda sıralamak, zamanı özetlemek yoluna gidiyor, kâh zaman merceği tutarcasına saniye üslubuyla "ağır çekim" uyguluyor. "Nüfus Cüzdanı", bu, aynntılı anlatıma bol bol örnek veriyor: "Kuyruğun kendiliğinden çember oluşu. Gözlerin asla birbirine rastlamayışı. Sonra, duvarın ince çatlağına, trabzanın üzerine konup kalkan karasineğe, yerdeki kibrit çöpüne, ta ötelerdeki pencereden o kirli camdan koridora sızan ölgün ışığa... bakmalar. Bakışlarınoralardakalması." (s. 51) Yine başlık öykü "Olaylar ve Kahramanlar"a dönerek Ülkü Ayvaz'ın odak figürleri üzerine de birkaç söz söylemek isterim. Bu figürler, küçüköykü türünün gerektirdiği gibi küçük insanlar. Dar gelirli, yoksul, sıradan kişiler. öykü türünün "kahramanlan", yerini artık figürlere bırakmıştır. "Olaylar ve Kahramanlar" da sözü geçen "figüran"ı çağrıştıran sıradan kişilere. Içerdiği öykülerin başlık öyküsüyle oluşturduğu organik doku, öykülerin kurgu ve üslubu, "Olaylar ve Kahramanlar"ı başarılı bir öykü kitabı yapacak nitelikte. D 1 Bk. Gürsel Aytaç, "Edebiyat Yazüan II", Gündogtn Yay. Oğuz Atay, Yutuf Atılgan, Bilg» Karasu, Orhan Pamuk, A. Hamdi Tanpınar, K«mal Tahir, Scvgi Soy%a\, Yaşor Komal, CEP ÜNİVERSİTESİ Kendini yetiştirmek isteyen herkese öğrenmek istediği her konuda sulhidötek truva katın p4Nbord Her hafta bir kitap V I Tomrlt Uyar, Damir özlö, N*dim Gürıol, M*hm«t Erogiu, Yılmaz Karakoyunlu, Tahsin Yüccl, Muttafa Kutlu, Com Akaı, T«z«r özlü, Adnan ö ı yalçıncr, Orhan Duru, Haldun Tan*r, Tarık Dursun, NurUn Ay, B«kir Yıldız. Cihat Burak, S*lim İUrl, Pınar KOr, Congiz önd«rs«v«r, Nazlı Eray, Arat ör«n, Kürşat Başar, Ahmot Ratim, Sabahattin Ali, Ayla Kutlu, Memduh Ş«vk«t Et«ndal, Sait Faik... Sulhi Dölek TRUVA KATIRI roman, 23.000,TL. KuzeyGüney îlişkik'îi KuzeyGüney Ilişkileri CUMARTESİ BAYİLEROE lletışım Yaymları Klodtarer Caddesı lletışım Han No 7 Cagalofilu 34400 Istanbul Tel. 516 22 606162 CHRISTIAN COMELIAU Usta yazar Sulhi Dölek, bu yeni romanında, "çaö atlama" dönemi bürokratlarıyla 'işadamı' tlişkilerinl ete alarak, dürttst ve aklı başında insanların türlü entrikayla nasıl yoldan çıkarıldığım ya da safdışı bırakıldığını anlatıyor. Yer yer kahkahayla, yer yer hüzünlenerek, yazann mizah yeteneğlnin tadına vararak, keyifle okuyacaksınız. •Yazann K0RUGAN adlı romanı da yayınlarımn arasındadır. VARLIK YAYMLARI A.Ş. Tel: 922 69 24 Cıjılojlu Yokuju 40/2, Cağalofllıı 34440 Istanbıl S A Y F A 10 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 100