Katalog

odak yapmakta. Bu, onun özellikle ilk yapıtlannın düşünsel fonunda belirgin olan, kimi kez nihilizme varan ve 'olumsuz'un vurgulanması biçiminde ortaya çıkan 'karamsar' yöniidür. "Olumsuz Metinler" adını taşıyan bu bölümde, eylemler, olaylar, olgular tersine çevrilir;'olumsuzluk'biçimde somutlaşır. Sürekli bir arayıs,, daha yeniye, daha özgüne ulas,ma çabası; gerçeğini, sanat yapıtının gerçeği içinde eriterek yansıtmanın yollannı arayış; yerleşik ölçütleri yıkarak sanatsal özgürlüğü yakalama çabası: Bu arayış sürecinde çağdaş yazının iki biiyük ustası yol gösterir Ferit Edgü'ye: Kafka ve Beckett. Onun, dış gerçekle teke tek örtüşmeyen, kendilerine daha öncc varolnıayan yeni bir gerçeklik düzlemi yaratan roman ve öyküleri, Kafka'nın 'bağımsız allegori' diye adlandırılan soyut dünyasından izler taşır. Yaşadığımız diinyanın gerçekliğine çevrilmesi olanaksız bu imgelemler dünyasını tanımlayacak yerleşik bir^özcük bulamayan yazın bilimcilerin Kafka için türettikleri 'bağımsız allegori' kavramı Ferit Edgü'nün çoğu yapıtı için de açıklayıcı özellik taşır. Kafka bir ekoldür; çağdaş dünya yazınında bir idoldür. Ondan direkt ya da indirekt etkilenmemiş, az ya da çok iz taşımayan modern/postmodern yazar olabilir mi? Edgü'nün dediği ne kadar doğru: "Bizler de ondan Kafka'dangeliyoruz."(YDN,s.29) Ferit Edgü'nün yazınsal yaratıcılıkta izlediği yol onun Beckett için söylediğini biraz değiştirirsek , "cümlelerle başlayan, sözcüklerle süren, sonunda heceler(e)" (YDN, s. 23) uiaşan bir serüven. Ancak Edgü, hiçbir zaman her şeye karşın salt bir formalist olmamıştır. "Binbir Hece"de heceler aracılığıyla bile hesaplaşmasını sürdürür. Onun yapıtları karşıt kutuplar arasındaki diyalektikte yaşam bulur. Bu bağlamda toplum/dış dünya, Edgü'nün yaratıcJığının önemli bir öğesidir. "Ne içerik ne dışarık / Ne biçim, ne içim / Yalnızca yapıtın kendisi. / Yapıtın oluştuğu / ve konuştuğu DIL." (YDN, s. 35) Böyle diyorEdgü. D Şllrl blrbirlnden farklı çagnsımlara yol açan All Yüce, Divan edeblyatının tenasüp dlye adlandırdıgı. "tMrbirlyte llglll sozcük ya da kavramlann dlze ya da beyltlerde bir arada kullanılması" sanatını bir baska blçlmlyle Isflyor. AliYüce 'nin'Asılacak Kitap'tyayımlandı Dizelerde sözcük öbekleri SENNUR SBER Asılacak Kitap / Ali Yüce / Bilgi Yayınevi, İst. Haziran 1991 / 109 s. / 10.000 TL. CKKKodNo: 152.584 Ferit Edgü'nün yazınsal yaratıcılıkta Izledlğl yol • onun Beckett Için söylediğini blraz deglstlrlrsek , "cümlelerle baslayan, sözcüklerle suren, sonunda hecelene)" ula$an bir serüven C U M H U R I Y E T K İ T A P SAYI 76 Ali Yüce'nin şiiri denildiğinde, akla pek çok yorıımcuııun sözleri gelir önce "halk ^iırlerinin etkısi, ikinci yeninin etkisi, gizli bir alaycılık.." Ali Yüce şiirini bunca birbirinden farklı çağrışımlara açan, Asılacak onun şiirindeki sözcük seçimi ve istıfidir Ali Yüce'nin siirleKitap rınden çoğu dizclerin arasına ustaca yerleştirilmiş sözcük öbeklerınden oluşur. Bu sözcükler, tarihlerinin tüm çağrışımlarıyla, dizeleri tamamlar, onlara yeni yorumlar eklerler. Bir anda birbirlennden uzak düjebilecek sözcüklerin bir şiirde bütünleşmeleri, Yüce'nin gizli ustalığı, istif becerisi ve okuru yeni dizeleri kendi kursun diyeözgürbırakışındandır: "Su saman yeraltı casus solucan / Nisan balık ayak sabun kaypak / Küflenmiş selam sabah merhaba / Bir uyuz bir ııyuza gülüm dedi / Politika rüzgâr fırıldak fır / İp cambaz kö çek palyaço boya / Deprem koltuk sevmedim doya doya / Yak yık ağlat avut esnet uyut / Epeski tamtakır bir cennette / Peri misin melek misin sömürgen / Işte biz bizeyiz haydi soyun" (Dağ Yasası) Divan edebiyatının tenasüp diye adlandırılan "birbiriyle ilgili sözcük ya da kavramlann dize ya da beyitlerde bir arada kullanılması" sanatını, bir başka biçimiyle şiirinde i^leyen Ali Yüce, sözcüklerini yerleştirdiği dizelerde özgür bırakır. Bu özgür sözcükler, bir çiçek dürbünü gibi her okuyucuya yeni görünümlerçizer: "Dünya savaşı kurtuluş savaşı / Düşman emperyalist azgın şirret / Mustafa Kemal kıvılcım şimşek / Kuvayi milliye halk direnç yürek / At araba öküz kağnı mermi heybe / Top tüfek tas sopa kürek yaba / Ya istiklal ya ölümya kalım / Ulus özgür bağımsız egemen" (PadişahımÇok Yaşa) Ali Yüce (1928), ilk şiir kitabı "Boyıından Utan Darağacı" ndan (1976) önce yayımlamıştı "Şiirin Dili, Yapısı tşlevi" adlı kitabını. Poetikasını önccden bildiren bir şairin kitaplarının birbirinden ıızun sürelerleyayınlanması, şiirinin bütünüyledeğerlendirilmesini engelledi. Umarız, Bilgi Yayınevi'nin Bütün Eserleri Dizisi, Ali Yüce'nin tüm kitaplarını (Boyıından Utan Darağacı, Halk Çağı, Ortadoğu Şiirleri, Şiir Sıcağı, Antakya'nın Çarşıları) bir araya toplar. Bir sözcük ustası da sözcükçegittikçeyoksullaşandilimiziyeniler. D S A Y F A 11