Katalog

Cüneyt Kut, ilkokul çagından bu yana kitap topluyor Tasbaskı kitap tutkunu Cüneyt Kut, tasbaskı kitapların müzayedelerde çok nadir görüldüğünü söylüyor. Kut'un kolleksiyonundaki taşbaskılar 1842'den başlayıp, 1920'lere uzanıyor. ASUMYAML itap toplamak bir tutku ve olanak meselesi. Ayrıca tasnif açısından ycr sorununu çözümlemek de önemli, diyor 60 yaşındaki hukukçu ve kitap koleksiyoncusu Cüneyt Kut. Kut'un kitap toplama serüveni ilkokulu bitirdikten hemen sonra başlamış. Lise son sınıfta da eski yazıyı öğrenmiş. Başlangıçta Ahmet Rasim ve Hüseyin Rahmi Gürpınar'ınkitaplarınıtoplamış. Yıllarsonra ilgisi "tasbaskı" kitaplara yönelmiş. Cüneyt Kut, tasbaskı kitapları resimli halk resmi olanlar ve olmayanlar şeklinde ikiye ayırıyor. Halk resimli tasbaskı kitaplar çoğunlukla Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre gibi halk hikâyeleri. Kut'a göre bu hikâyclerdeki desenler özgün üsluplan içindeki Türkİslam minyatür geleneğinin devamı. Duvara asılmak için yapılmış tasbaskı resimler de var. Kut'un aktardığına göre litografya ya da taşbaskıyı Praglı Scherder 1796'da hulmuş. Uygulamalı tasbaskı çalışmaları 1812'de başlamış. Türkiye tasbaskı ile 183l'de tanışmış. Kut, "Türkiye'yematbaa, bulunuşundan 300 sene sonra geliyor. Tasbaskı 20 sene son M E O K H V O R L A R T K ra geldi" diyor. Türkiye'de taşbaskıyı ilk uygulayanlar Carol Biraderler olmuş. 1826 yılı sonrası Batı'dan getirilen askerlikle ilgili kitapların çevrilmesi işi için Carol Biraderler, Harbiye Nezareti aracdığı ile bu iş için uygun bir matbaanın kurulmasını sağlamış. 183 l'de Hüsrev Paşa'nın askerlikle ilgili "Muhtebü Talim" adlı kitabı ilk tasbaskı kitap olarak basılmış. Kut, askerlikle ilgili kitapları, çeşidi dua kitapları, tarikat kitapları, divan ve destanların izlediğini söylüyor. " Yeni harflerin kullanılmaya başlandığı döneme dek 40.000 kitabın basıldığım söylüyor Cüneyt Kut. Ancak bugüne dek bu 40.000 kitabın bibliyografyası hazırlanmış değil. Taşbaskı tekniğini Kut şöyle anlatıyor: "Bu teknik için Eskişehir ve kazalarından getirilen bir tür özel taş kullanıhyor. Bu taş üzerine yazılan mürekkebi dağıtmadığı için aynen üzerine yapıştırılan kâğıda resim ve yazıyı geçiriyor. Sahaflar Çarşısı'nda bu taşın örneğivar." Kut, kitap müzayedelerinde taşbaskı kitapların çok nadir görüldüğünü söylüyor. Kütüphaneler ve koleksiyonlardaki taşbaskdar da "tam koleksiyon" değil. Kut'a göre kitap toplayan için koleksiyonun eksiksiz olması önemli. Kut'un koleksiyonundaki taşbaskılar 1842'denbaşlıyor, 1920'lere dek gidiyor. Cüneyt Kut'a tanıdığı kitap koleksiyoncularını sorduğumuzda bugün artık hayatta olmayan, zamanın içinde "sır" olmuş kimlikleriyle yaşayan bazı gerçek kitap tutkunlarından söz ediyor. Kut, 1940'lıyıllarda henüz bir ortaokul öğrencisiyken Bakırköylü Mazhar Bey'i tanımış, ancak izini sonradan kaybetmiş. Daha sonra 1956 ydında bir kış günü mangalı başında ölü bulunmuş Nurullah Pertev Bey'den söz ediyor. Kut, "Pertev Bey bir sır insandı. Oturduğu yeri kimseye söylemez, kitaplarından söz eder, ama bunları kimse görmezdi. Bir kitap hakkında bilgi istendiğinde hemen hazırlar, ulaştırırdı. Kimsesizdi. Ölümünden sonra evine gittim, mühürlenmişti" diyor. umbertoEco Atilla Blrklyt (Eleştirmen, yazar) Patricia Highsmith'in Tomris Uyar çevirisiyle Metis'ten çıkan Trendeki Yabancılar adlı kitap keyifli bir entrika. Tatil için birebir. Gül Işık'ın İspanya: Bir Başka Avrupa, îspanya'yı tanıtan, anarşinin ve kırmızı gülün ülkesine bir bakış. Bunun yanı sıra elimde Umberto Eco'nun Alımlama Göstergebilimi Sema Rıfat çevirisiyle Düzlem Yayınevinden çıkan bir kitabı. Bence Eco'nun gerçek yüzünü tanımaya yönelik çok önemli bir kitap. MİM A l t S t l (Gravür Sanatçısı, Ressam) Geç kalmışbğın telaşı ile aldığım Ruh Üşümesi'nde (Adalet Ağaoğlu) üzgünüm ki, beklediğimi bulamadım. Bu aralar birçok sanat dergisi okuyorum. Oiıızhan Akay (Şair) Ah Avrupa, Hans Magnus Enzensberger'inbu kitabını çok severek okudum. Çcşitli ülkelerdeki insanların genel özelliklerini, alışkanlıklannı anlatan değişik bir kitap. Ayrıca Yanardağın Altında (Malcolm Lowrey) adlı kitaba daha yeni başladım. Bunların dışında Gültekin Emre'nin Düş Kuyusu, Seyhan Erözçelik'in Kır Ağı ve Orhan Alkaya'nın OrtıanAlkaya Parçalanmış Divan, üstünden geçip tekrar döndüğüm şiir kitapları. Kut. Kemal Elker Bey gerçek bir bibliyomanmış. Cüneyt Kut, "Hep kitapseverlerden söz ettim. Bir de bu kitap tutkunlarını çok seven biri vardı. Sahaflar Çarşısı'nda Raşit Kitapevi'nin sahibi Necati Alpaz. 1987'de öldü Alpaz. Benim taşbaskısı kitapları topladığımı bilir ve benim için bu kitapları hep ayırırdı" diyor. D 1988'de ölen Kemal Elker Bey'de ise kitap merakı bir tutkuya dönüşmüştü. "O, Osmanlı hattatları konusunda uzmanlaşmış değerli bir koleksiyoncuydu" diyor Kut. Elker'in kitaplarını Tarlabaşı'nda Kalyoncu Karakolu'nun yan tarafındaki bir apartmanın üst katlarından birinde, boş salonun ortasında 2 m'lik bir buğday yığınından farksız, tasnifsiz bir Mâhl Varaka ile Gülşah Hlkâyesl Islmli kltaptan XIX. yy a$ına alt blr ta$baskı. (Istanbul) biçimde görmüş Cüneyt "Mâhl Varakanın bançede dalkavuklar ile eglendlOlnln resmldlr." S A Y F A CUMHURİYET KİTAP SAYI 73