Katalog

Mozart Sözlüğü Eserlerinde aristokrasinin ahlak anlayışını, kadınerkek ilişkilerini kâh ironiyle, kâh acımasızca eleştiren Mozart, galalarda çürük yumurta, ıslık ve yuh tufamyla da karşılaşmış. Ama kendi yaptığının kötü olduğuna hiçbir zaman inanmamış. "Çağımızın en büyük Mozatt uzmanı" Ingiliz müzikolog Robbins Landon'un derlediği 660 saytalık Mozart Sözlüğü bestecinin sadece müzikal değil siyasi ve mesleki alandaki yaşamını <la inceliyor. ölümünün 200. yılında Mozart'ın ıı/manlarcaçeşitliyönlerininirdelendiği bir kitap. Mozart yılında özellikle Viyana, Berlin, Paris ve 1 ^ındra gibi Wolfang Amadeus Mozart'ın \ iş.ııııışolduğu kemlerde müzikal ağırlıkh ıtkinliİder sürerken, "Dâhi Besteci" hakkında ı skıdcn yazılmış kitapların yeni baskıları yayınlamrken, yeni çalışmalar da kkapv' vııı mtı ı Lı>ı suslcmcycbaşladı. Bu yeniçalışmalar arasındaen ilgiçekeni geçen aralık ayında Londra'da piyasaya çıktı, ardından da kısa sayılabilecek bir süre içinde Fransızca, Almanca ve ttalyanca baskıları Mozartseverlere ulaştı. "Yaşayan en büyük Mozart uzmanı" olarak tamnan İngiliz müzikolog II.C. Robbins Landon'ın derlediği "Mozart Sözlüğü" 660 sayfalık bir makale ve araştırma koleksiyonu. Fransızca baskısı39Ofrankyaniyaklaşık23O.OOOlira. Kitap çıkar çıkmaz büyük ilgi toplarken, 200. yıl etkinlikleri sayesinde geniş bir okur kitlesi buldu. Eleştirmenler kitabın son derece sade, ama bir o kadar dacanlı bir biçemledeğerlendiğinihatırlatıyorlar.ayrıca* Mozart'ın müziği ile yaşamı arasmdaki ilişkileri son derece başarılı bir şekildeirdelediğinikaydediyorlar. Kitabın bir başkaözelliği.değişik uluslardan dcğişik kuşaklardan müzikologların katkıları nedeniyle zengin birbilgi, görüş ve yorum yelpazesi sunması. Kitabın hacimlı olması ısc, Mozart hakkındaki şimdiye dek yayınlanmış doktora tezleri dahil tüm malzemeyi özet olarak da olsa içermesi. Zaten Robbins Landon, sözlükten önce "1791; Mozart'ın Son Yılı" ve"1785179O; Viyana'da Müziğin Altın Çağı" basltklı kapsamlı çalıjmalar yaymlamış bir araştırmacı. Kitapla birlikte yine Robbins Landon, Mozart'ın yıl bc yd en başarılı bulduğu eserlerini 20 CD'lik bir albümde bir araya getirdi. Sözlük'ün yanmda eşantiyon olarak vcrilmiyor bu albüm destesi, ama sozlükteki tüm bilgi ve görüşlerin müzikal ifadesi bu CD'lerde bulunuyor. Landon CD'lerin her birinde ayrıca eserlerin yazılış süreçlerini de bırer tanıtma yazısıyla sunuyor. Robbins, Mozart ı çpğu yerde "dâhi olarak niielemesine karşın Fransız NouvelObservateur dergisine yazdıgı (1117 Ekim 1990) bir Mozart yazısına "Viyana'nın Anlaşılamayanı" başlığını atıyor. Robbins bu yazıda, Mozart'ın sadece Salieri ile değil tüm meslektaşlarıyla ilişkileri konusunda hir gün sevıp saydığı tek müzısyen 1 laydn'a "üstadım siz hariç diğer tüm besteciler eşek be" dediğini aktarıyor. Ancak Mozan, Parıs, Roma, Berlin gıbi müzikal başkentlerde büyük şbhrete sahip olmasına rağnıen çok f azla rakibi olan ve daha öncc başarısız sayüan konser ve operalar sergilemiş olan Viyana'da yaşamını sıırdürme konusunda oldukça inatçı. Bu da onun kavgacı kışilığinden kaynaklanıyor. Krallarve kraliçeler konusunda da oldukça tavizsiz davranıyor Mozart. Oysaki lek hamisi saray "Saray'dan Kız Kaçırma" operasının ilk Temhilinden sonra tmparator 2. Joscf "Olmamış Mozart... çok fazla nola var..."diyor ama aldığt yanıt sade: "Hayır efendim bir lek notabilc fazla değildir!" Mozart'ın kendilcrine nıüzik ziyafcti çekmekle sorumlu olduğu aristokrasiye karşı tutumu da isyankâr. Eserlerinde aristokrasinın ahlak anlayışını, kadınerkek ilişkilerini kah ironiyle, kah acımasızca eleştiren Mozart'ın galalarda çürük yumurta, ıslık ve yuh tufamyla da karşılastığı olııyor, ama o kendi yaptığının kötü olduğuna hiçbir zaman inananııyor II.C. Robbins Landon / Mozart Sözlüğü (Dictionnaire Mozart) / üditions | C Iattes, Paris Ocak 1941,660 sayf a/390 FF Mozartın "Idomeneo" operası. 1987 yılında Viyana Operası'nda Johannes Schaaf tarafından sahnelenmişti. ge: Being the Travel Diaries of Vincent and Mary Novello in the Yearof 1829" adlıkitabıyayınlar. lki yazarlı bir başka klasik Mozart biyograf isi ise " Wolfgang Amedee Mozart: sa vie musicale et son oeuvre" (Paris, 191246) adlı beş ciltlik dev çalışmadır. Bu eserin yazarları Theodorc de Wyzewa ile George de SaintFoix, Mozart hakkında şimdiye kadar yazılmış en geniş kapsamlıçalışmayıyapmışlar. Bernhard Paumgartner'in "Mozart"ı (Berlin, 1927), Karl Barth'ın "Wolfgang Amadues Mozart"ı (Zollikon, 1956), Otto Jahn'ın "W.A. Mo2art"ı (I.eipzig, 1856), Hermann Aben'in Otto Jahn'dan geliştirdiği "W. A. Mozart"ı (Leipzig, 191921) ile Einstein ve Hildesheirrer'in escrleri, Mozart (.ahşmalarının temelini oluştıırmaktadır. Ancak, Haydn uzmanı H.C. Robbins Landon, Mozart'ın 200. yılına büyük bir Mozan araştırmasını bitirmiş olarak giriyor. Haydn için yaptığı ayrıntılı çalışması ile pek çok müzikoloğu geride bırakmış olan Landon'un bu çalışmasının da şimdiye kadar yapılmış tüm çalışmaları aşaca^ını söylemek pek de yanlış olmaz sanırım. Berger'i sevip saymakla birlikte kemanla arasının bir türlü iyiye gitmediğini ancak haltada bir keman derslcrine koşa koşa gitme sebebinin sadece bir cezaevine benzettiği okuldan bir Lki saatliğine kurtularak, özgürlüğü tatmak olduğunuanlatıyor. Ne var ki, ders günlerinden birinde Mozart'ın Köchel Dizisi 378 numaralı si bemol sonatının Andante bölümünü çalarkcn birden içini bir aydınlığın kapladığını tarkedıyor ve diyor ki kendi kendine: "O ana değin ömrümde rastlamadığım harika bir şeydi bu. Sonatın bütün güzelliğiniyudum yudum tadıyordum. Sanki Tanrısal bir dile ilk kez kavuşjmuştum..." Ders bittikten sonra Karl Berger'in oturduğu iş hanının loş merdivenlerinden inip, ışıl ışıl parlayan tstiklal caddesine çıkan Nadir Nadi şöyle devam ediyor: "...bir saat evvel özgürlüklerine imrendiğim insanlar şimdi beni ilgilendirmiyordu. Kendimi alabildiğine özgür duyuyordum. lçiııin aydınhğı yanmda caddenin ışıkları sönük kalıyordu. Deminki inanılmaz müzik tüm varlığımı sarmıştı. O güzelliğı yıtirecekmişim korkusuyla vitrinlere bile bakmaksızın doğruca okula dondüm. Benim için burası da artık bir tür cezaevi değil, koca bir saraydı." (Nadir Nadi: Dostum Mozart, Çağdaş Yayınlan 1986) Mozart'ın iç dünyasını keşfetmenin ve müziğine açılmanın bundan daha güzel ve duyarlıkla anlatılamayacağı kanısındayım. Nitekim, okuyucular da aynı kanıda olsalar gerek ki kitap 7. baskısını yapmış bulunuyor bu günlerde. Mozart Yılı dolayısıyla Müzik F.leştirmenı Farıık Yener de bir "Mozart" kitabı yayınladı. Cem Yayınevi tarafından basılan bu şirin kitapta Faruk Yener, Mozan'ın yaşam serüvenini ana hatlarıyla ve öyküler, anekdotlarla besleyerek sunuyor. Kitabın sonunda Mozan ve ailesine ilişkin renkli ve siyah beyaz ponre ve resimler de yer almakta. Faruk Yener'in Mozan kitabı vediden yetmişe bütün müzikseverlerin zevkle okuyup tekrar tekrar başvuracakları bir kaynak kitap niteliği taşıvor • Türklye'de Mozart Nadir Nadi'nin ju sıralarda 7. baskısını yapan "Dostum Mozart"ı ise Türkiye'de yazılmış ilk ve tek geniş kapsanılr'Mozart" kitabıolma ayrıcalığını taşımaya dcvam ediyor. Nadir Nadi Mozart'a bir bilim adamı, bir müzikolog gibi yaklaşmıyor. Bunu da kitabın önsö/ünde ısrarla yineliyor. Ancak, helkı de bu yüzden, yani bilımselliğin tuzağına diişmeden, Mozart'a karşı duyduğu sevgi ve hayranlığın gücünü bütün içtenliği ile okuyucuya aktarabümesinden kaynaklanan bir popilaritesi var bu kitabın. Babasının arzusu doğrultusunda uzun yülar zoraki keman dcrsleri alan Nadir Nadi, Galatasaray Lisesi'nde öğrenciyken de bu derslere devam ettiğini, hocası Karl Derleyen: Ragıp Duran C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 5 2 S A Y F A 9