Katalog

Ölümünün 200'üncü yılında Mozart tüm dünyada amlıyor Mozart kitapları Mozart'ı anlamak isteyenlerin yapacağı en akıllıca iş, onun müziğini dinlemek olacaktır. Mozart eninde sonunda her insana müziği kanalıyla iç dünyasının anahtarlarını verecektir. Nadir Nadi'nin "Dostum Mozart"ı Türkiye'de yazılmış ilk Mozart kitabı. Buna şimdi Faruk Yener'in "Mozart"ı da eklendi. FİLİZ ALİ 20. yüzyılda W.A. Mozart'ın hal yatı vc eserlcri üzcrinc derinlemebine laraştırnıayapan veyazdıkları Mozart f kitapları klasikler arasına giren birkaç ya/.ardan biri olan Allred Einsteın (Albert Einstein ile karıştırmayalım) "Mozart, Kişiliği ve Eserleri ", "Mozart; Sein Charackter, sein Werk (Zıırich, Stuttgart, 195 5) "Mozart: His Character, Mis Work" (Oxford University Press, Int 1945) adlı kitahına $ıı cümle ile başlar "Bedeni ve ruhu arasındakı üstünlük mücadelesı sonsuza dek sürecek olan insanlaı vardır tarihte. Mozart, o üstiin insanJardan biridir. "Sonra da şöylc devam eder Alfred Finstein. "Mozart hem sanatçı hem de müzisyen olarak bu dünyanın insanı degildir." Hayatının yirmi ytlını Mozart çalışmalarına ayıran Wolf• gang Hildesheimer'e göre de Mozart, sanatçıların ideali olan Apollon'a değil, muzipliği, davranışlarındaki alaycılık ve çocuksuluk ile daha çok Dyonisos'a benzer. (Wolfgang Hildesheimer: Mozart. Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 1977) Hildesheimer, Mozart'ın ruhsal ve bedensel yapısını incelerken şunları söyler: "Eğer Mozart'ı müzikal terminoloji ile anlatmak istersek önümüze çıkan partisyonda sadece iki partinin yazılmış olduğunu görürüz. Üst partide ezgi çizgisi yani Mozart'ın müziği vardır. Bas partisi ise onun dışa gösterdiği kişiliğidir. Ara partileryr'daorta sesler yazılmamıştır, kayıpttr. Bilinçaltını, iç dünyasını, davranışjarını düzenleyen, amaca yönelik dürtüler görünmez hıçbir yerde. Mozart'ın hayatını yazanlara bu iki partinin arasını doldurmak düşmüştür. tki parti arasındakı bağlayıcı unsurları bulmaya uğraşmış durmuştur biyografi yazarları. Mozart'ın iç dünyası ile dışa vurduğu dünya arasındaki ikilemi açıklamaya çalışırken her Mozart araştırıcısının çclişkilere düşmesi doğaldır. Mektuplarında iflah olmazcasına ağzı bozuk, bebeksi hatta gayri ciddi olan Mozart'ın eşıne ne daha önce, ne de sonra rastlanmamış derecede disiplinli bir çalışma temposunu hayatının sonuna kadar sürdürdüğünü biliyoruz. El yazması partisyonlarında ilaç için dahi bir tek düzeltme görülmez. Çünkü no talar kağıda dökülmeden önce kaiasında yerli yerine çoktan oturmuştur. Onun eserinde, bu dünyanın adamı olmadığını görmek mümkündür. O kendini müziğinin arkasına saklar, başka bir deyişle Mozart'ın iç dünyası müziğinde saklıdır." Peter Shaffer, "Amadeus" oyununda Hildesheimer'in bu görüşlerinden yola çıkarak, Tanrının bu çocuksu bedeni ilahi ezgilerini aktaracak bir aracı olarak kullandığı varsayımına kadar uzanır. Bana sorarsanız, Mozart'ı anlamak isteyenlerin yapacakları en akıllıca iş onun müziğini dinlemek olacaktır. Mozart, eninde sonunda her insana iç dünyasının anahtarlarını verecektir müziği kanalıyla. Besteci otuz beş yaşında, yani Dante'ye ve Cahit Sıtkı Tarancı'ya göre yolun yarısında hayata veda ettiğinde, arkasında, daha sonra L. von Köchel tarafından 1862'de kataloglanarak numaralanacak olan 626 eser, Wilhelm A. Bauer ve Otto Erich Deutsch tarafından toplanıp, yayına hazırlanan ve 1962 de "Mozart: Briefe und Aufzeichnungen" adıyla yayınlanan yüzlerce mektup bırakmıştı. Bu mektuplar Emily Anderson tarafından daha önceki bir tarihte İngilizceye çevrilmiş ve "The Letters of Mozart and His Family" başlığı altında üç cilt olarak yayınlanmıştı. (Londra, 19381966) Mozart ile ilgili kitapların en eskilerinden biri kuşkusuz Vincent ve Mary Novello'nun Yolculuk Nodan'dır. Londra'daki Novello yayınevinin kurucusu olan Vincent Novello, 1829 yılında eşi Mary ile birlikte hayran olduğu Mozart'ın dul eşi Constanze'ye yardım amacıyla hayırsever İngilizlerden epey yüklü bağış toplar ve toplanan bu parayı Constanze'ye vermek üzere, ayrıca karşılık olarak da ondan yazacağı Mozart biyograf isi için gerekli materyali almak amacıyla Salzburg'a gider. Bu yolculuğun ürünü olarak da aynı yıl "A Mozart Pilgrima Bütün müzik formlarında ürün verdi P O R T R E M O Z A R T Tam adı Johann Chrysostom Wolfgang Amadeus Mozart'tır. 27 ücak 1756da Avusturya'nın Salzburg kentinde doğdu. 5 Aralık 1791'de Viyana'da öldü. Dünyanın en büyük müzik dehalarından biri olarak kabul edilen Mozart, Joseph Haydn ıkbirliktel8. yüzyıl sonları Viyana klasik üslubunun doruk noktasını temsil eder. Ablası ve babası tarafından eğitilen Mozart beş yaşında besteyapmayabaşladı. Kısazamanda klavsenve kemanda ustalaştı. Altı yaşındayken konser turnelerine başladı.l763'te ilk büyük Avrupa turnesini gerçekleştirdi. Bologna'da ttalyan müzikçi Padrc Manini'den dersler aldı,1772'de Salzburg Kilisesi'ndeki orkestra yöneticiliği onaylandı. tlk büyük piyano sonadarıyla keman konçertolarını I775'te yazdı. 1782'de "Saraydan Kız Kaçırma" adlı operasını besteledi. Yapıt ünlü eleştirmen Antonio Salieri'nin olumsuz yaklaşımlarına rağmen başarılı oldu. Aynı yıl Constanzc Wcbcr'lc evlendi. Bu evlilikten olan 6 çocuğundan yalnızca ikisi yaşadı 17841787 yılları Mozart'ın yaratıcılık bakımından en verimli dönemi oldu. Her türden çok sayıda yapıt besteledi. 1786da yazdığı "Figaro'nun Dügünü" büyük başarı kazandı. Aynı başarıyı ertesi yıl bestelediği "Don Juan" da kazandı. 1787'de saray besteciliği görevine getirildi. 1791'de "Sihirli Flüt" adlı son operasını yazdı. Aynı yıl başladığı "Requiem"i tamamlayamadan öldü, Mozart kısa yaşamı boyunca altı yüzden çok yapıt bestelemiştir.Müzikolog Ludwig von Köchel bu yapıtlann yazılış tarihlerine ve konularına göre kataloğunu hazırlamıştır. SlözâmrPSıhîrlTOröperası. 19Ö8 yılında Vıyana üperası'm S A Y F A 8 lchenk tarafından sahnelenmişti. C U M H U R I Y E T K İ T A P S A V / 5 2