Katalog

"Ktzıl ile Kara'nm yazarı Stendhal'in kaleminden Wolfgang Amadeus Mozart Tek parmak M "Kızıl ile Kara","Parma Manastırı"ı gibi yapıtlarından tanıdığımız Stendhal/'Haydn, Mozart ve Metastasio'nun Yaşamları" adlı ilk kitabını 1814yılında yayımlamış. O zamanlar 30 yaşında olan yazar, kitabının Mozart'ı anlattığı satırlarında ünlü müzisyenin, konçerto çalmakla mucize yaratmanın aynı şey olduğuna inandığını belirtiyor. A sıl adı MarieHenri Beyle. 1783'te Grenob le'da bır avukatın oğlu olarak dünyaya gelmış Sonradan herkes onu Stendhal diye tanıyacak Kızıl ile Kara'nın, Parma Manastın'nın ya?arı Stendhal Ne var ki, Rebtorasydn dönemi Fransız toplumunun karamsar bır tablosunu çızecek olan Stendhal'in 1814te yayımlanan ilk kitabının seruveni çok şaijirtıcı 1812de levazım sııbayı olarak Napolyon'un Rusya selerıne katılmış MarıcHcnrı Beyle Ama ımparatorluğun vıkılmasından sonra, venı yonetımde 1 bulamayacağını anlayarak Italya'ya gıtmıs,. Gıt5 mı$ değıl de, "sığınmış" demek daha doğru belkı de I Icnrı Bcyle'ın ı^sı/ kaldığı, para sıkıntısı çekrığı gunler Muzık, hayatının en buyuk lutkusu O /arnan ne den mu/ık konıısıında yazmasın kı* Gelgelelım bır so run var Monsıeur Beyle muzığı bedenının butun dokularında duvuvor, ama miı/ık konusunda nerdeyse hıçbır şey bılmıyor Varsın bılmesın1 Başlıyor buyuk bır rahatlıkla, başkalarının, ozellıkle de muzıkbılimcı Giuseppe Carpani'nın ya/dıklarından aşırmaya. Boylece, edebıyat tarıhının belkı de en buyuk aşırmalarından bırınden, gelcccğın Stcndhal'ının ilk kıtabı ortaya çıkıyor Haydn, Mozart ve Metastasio'nun Yaşamları. Henrı Beyle, bu ilk kıtabında Louis Alexandre Cesar Bombet takma adını kullanıyor Sonradan kullanaıağı 170 kadar takma adın ılkı LAC Bombet Soru hâlâ soruluyor Bu aumasız korsanlık nasıl oldu da zamana dayandı ve kalıcı bır dehanın ürününe dönüştü? Bu sorunun yanıtları, kimbilir, belki Stendhal ımzasını taşıyan romanların satırlarında saklı1 Ama belki de, Ilenri Beyle'in aşırdığı bolumlere ustalıkla kattığı duşgücunde1 Şımdi, bakalım, otuzlarındaki Stendhal, Mozart'ı nasıl yazmış. . Mozart, kız kardeşı Nannerl ve babası Leopold ile Duvardakı resımde ıse Mozart'ın annesı J.N della Croce'nın 178081'de yaptığı tablo Mozart'ın babası, çocuğun karjı koymasına karşın kağıdı kapıp arkadaşına gosterdı. Kâğıdın üzerı eğrı bıiğru çızıktırılmış bır notalar yığınıyla kaplıydı Murekkep lekelerı yüzunden notalar bırbırınden güçlükle ayırt edilebiliyordu tki arkadaş, bu anlamsız karalamalara bakıp uzun uzun kahkahalarla güldüler once, ama bır süre sor.ra Leopold Mozart kağıdı daha dıkkatle ıncelemeye koyuldu, gözlerını notalardan ayıramıyordu En sonunda, hayranlık ve sevinçle gozlerı yaşardı. Coşkulu bir sesle, "baksana, baksana, dostum" diye haykırdı gulumseyerek. "Her bır ölçü kurallara ne kadar uygun bestelenmiş1 Ama yazık ki hiç kimse kullanamaz bunu, çok zor, kımse çalamaz." "Ama bu bir konçerto 1 " diye dikeldi Wolfgang "Doğru duzgun çalınıncaya kadar üzerınde çalışılması gerek Bakın, göstereyim size nasü yapılacağını." Ve oturup çalmaya başladı Ama kafasındakılerın an cak genel bır çerçevesını sunabıldı onlara Osıralar Mozart, bır konçerto çalmakla mucı/e yaratmanın aynı şey olduğuna ınanıyordu Bu yuzden dc, sozunu ettığımız beste tam bır notalar cangılıydı Cierçı notaların lumu bırbıriyle bağıntılı bır biçımde doğru duzgun yerleştırılmıştı, ama beste oyle güçlıiklerle doluydu kı harpsıkord cuların en ustabinın bile çalması nerdeyse olanaksızdı. Mozart'ın çocukluğu, babası ıçın sureklı bır şaşkınIık ve hayranlık kaynağı oldu. Bu şaşkınlık ve hayranlık beraberinde seyahaderi getirdi. Yollara duştuler, Almanya'da ve başka ülkelerde saraylara gırip çıktılar Leopold Mozart, oğluna duyduğu hayranlığı, evıne çağırdığı dostlarıyla da paylaştı Sonunda Wolfgang altı yaşına bastığında, baba Leopold, anne, kızkardeş MarıaAnna ve Wolfgang'dan oluşan Mozart ailesi soluğu Münih'te aldı. Orada Prens ikı çocuğu dinledi ve onları övgülere boğdu. İlk girişim tam bir başarıyla sonuçlanmıştı... 1762 sonbaharında Mozart ailesi bu kez Vi yana'ya gitti Çocuklar Viyana'da sarayda konserler verdıler. Işte bu konserlerden birinde, tmparator I Francis, küçük Wolfgang'a bir şaka yaptr "Eğer bütün parmaklarını kullanırsan, çalmak o kadar guç değildir. Ama gormedığın bır klavyede yalnızca tek parmağını kullanarak çalabilirsen, işte o zaman hayranlığımı kazanırsın!" Bu garıp oneri karşısında kuçuk Wolfgang'ın kılı kıpırdamadı. Hemen oturup, tek parmağıyla ınanılma/ bır berraklık ve doğrulukla çalmaya koyuldu Sonra, harpsıkordun klavyesının uzerıne bır ortü ortulmesını ıstcdı ve sankı yıllardır oyle çalıvormııjçabina buyuk bır rahatlıkla çalmaya devam etti D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 52 Stendhal, Mozart'ı anlatıyor Leopold Mo/art, bır gun bır dostuyla bırlıkte kılıseden eve dondüğıınde, oğlunun bır kâğıda hızlı hızlı bır şeyler karalamakta olduğunu gördü. "Hvet, ne yapıyorsıın oyle' dıye sordu oğluna "Harpsıkord i(,ın bır konçerto bestelıyorum Bırıncı bolıım bıtmek u/eıe " "Ne gu/el çı/ıktırmışsın oyle! Ver de bır bakalım " "Yok, lutfen, daha h ı t ı r m e d i m " S A Y F A 10