Katalog

GÜNTER GRASS DİŞİ FA RE'DE İNSA NLIĞIN YA RININISO RG ULUYOR yuttunuz hepiniz Bitti! Hapı Günter Grass Türkiye'de yeni yayımlanan kitabı "Dişi Fare'de alışılagelmiş fare imajını tersine çeviriyor. Grass fareyi yeryüzünde kalan son insanın dostu ve ustası olarak betimliyor. Yerkürenin tek sahibinin insanlar olmadığını her zaman düşündüğünü söyleyen yazar, insan soyunun kendini yok etme sürecini durdurmak gerektiğini belirtiyor. UÜNTI.RGRASS KOKKM 4MI/ İÇİN Yt. I I.RI.I NI.DI.NI l.R I İKDIK III/IIK V h IU.N KORKM AM1/ (,I.KhK IİCİNİN HİI İNCİNh I 4RM.il IYI/ A lınan yazar Günter Grass "Dişi Fare" adlı kilabı ulkesinde yayımlandığı zaman televizvonda bir söyleşiye çıkmıştı. C.rass'ın ZDF mııhahiri Beate Pinkernil'le yaptığı söyleşinın hir hölümiinii sayfalarımızda yayımlıyo rıız Kacttın (Dişi Fare) adlı kitabınız kuşkusuz bir provokasyon. Siz bu kitapta cdcbiyatı kamuoyunu uyarma aracı haline gctirmişsiniz. İnsanlığın yarını nc olacak sorusunu soruyorsunuz. Cevabı kitabin hemen başında Dişi Fare vcriyor: "Bitti! Bir zaman vardınız, evcı. Var olduğıınıız zamanlar geride kaldı, belleklerde boş bir anıdan farkınız yok şimdi. Bıından böylc borunuz ötrheyecek asla. Tüm çıkış yollarınız kapandı. Hapı yuttunuz. Hcm dc topunuz birdcn. Zatcn vaktiydi!" Ya siz, Bay Grass, dişi farcnin bu görüşünc siz dc katılıyor musunuz? GRASS Bir ya/.ann görüşleri kıtabın bütününe sinmiştır. Hiçbir zaman tek bir görüş olamaz bu. Nc tek başına dişi faıcnin ağzından ^ıkatılar ne dc yazaı ııı görüşlcriylc (,akışan di^cr anlatı konumları yazarın gnruşunu akıanııaya yctcr. Bu kitapla amacım • bildiğiniz gibi diyalog baştan sona hiç kesilmez iki bakış açısından iki olanak sergilcmektir. Ilki, yani dişi farc "Siz yoksunıız!" artık der, zaten o insansonrası zamandan seslenmektedir, gerçi hâlâ insanlara bağlı dır, ama insanlar voktur artık. İnsanlarınsesinin tem silcisi isc buna karşı çıkar, ona göre insanlar hâlâ vardır, gcn,'i tchlikedcdirlcr, anıa hcnuz dıımmıı dcğiştirmek cllerindcdir. Sizin sorunuza gclince: Konu, kıyamet değildir. Ortada alınyazısı, yedi mühürlü bir kitap yoktur. Tüm tehlike bizzat insanların eseridir. İnsan kendi kendini yok etmektedir. Demek ki bu duruınu dcğiştirecek olan da gene insandır. Hiçbir bahane ge(,crli olamaz. Kimsc, n'apalım alınyazımız buymuş, bundan kaçamayız diyemez. Taın tersine! Yctcr ki tüm gucümüzle karşı çıkalım. Yani kitap, bir uyarı, yazar Grass'ın silahlanma yarışı çılgınlığına bir son verilmesi için yaptığı bir GRASS A(,ık(,a dile gctirilmemiş de olsa öyle. Kitabımı üğretici lailarla doldurmak gibi bir niyctim yoktu, ayrıca yanlış umutlar uyandırmak da istemem. Bence yanlış umutlar uyanJirmak da insanı başka hiçimlerde felce uğratır Gerekirse yazar ulusunun vicdanı mı olmalı sizce? Edebiyat doğrudan siyasete hizmet etmeli ıni? Boylc bir durum söz konusu olduğunda edebiyatın kaybı ya da kazancı ne olur? GRASS Öncc şu "ulusun vicdanı" kavramını ele alalım. Heinrich Bcill ve bcn sık sık bu tür suçlamalarla karşılaştık. Bciyle bir işlcvi üstlenmeyi kesinlikle reddetmemiz hiçbir işe yaramadı. Yazar ulusun vicdanı olmakla kimlerin vicdanını rahatlatacak^ Bu kavram benim hiç hoşuma gitmiyor. Ayrıca ben doğ rudan taraf tutmakla herhangi bir şey eldc edilebile ceğini de sanmam. Ama edebiyat aracılıgıyla, yani başka gerçeklikler, karşı dünyalar geliştirmekle edebiyat, çagının tanığı olarak, yaşanan günlcre koşut uyarılarda buluııabilir, ycni ilhamlarvcrebilirve edebiyat bu işi her zaman yapmıştır. ~ Bir Siimüklübö ceğin Günlüğü ve Kafadan Doğumlar adlı kitaplarınızda çok daha dolaystz vc güncel ayrıca çok da sübjekrifsiniz, bir anlamda çok daha angaje çünkü anlatıcı ile yazar Günter Grass aynı kişi. Son kitabtnız için bunu söyleyemcyiz. Bcnim mcrak cttiğiın ve bence kitabın dramatikliği de buradan kaynaklanmaktadır, anlatıcı ile dişi fare arasındaki mücadelenin, daha doğrusu yarışmanın nasıl son bulduğu. Başlangıçta dişi farenin çizdiği karanlık tablo anlatıcının protestosuna neden oluyor, anlatıcı böyle bir şeyi kesinliklc reddediyor. Sonlarda durum çok garip oluyor. Anlatıcı şöyle bir cümle sarf ediyor: "Diyelim ki biz insanlar hâlâ varız... artık birbirimiz için ayrıca barış içinde güzel güzel,... sevgiyle S A Y F A C U M H U R I Y E T K İ T A P S AY I 8 7