Katalog

www.iku.edu.tr BİLİM KÜLTÜR VE EĞİTİM Liselerde Astronomi ve Bilimde Kariyer Özgür Özmeral Kültür Koleji Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı S ayısal verilerle bilimsel sonuçlara dayalı yaklaşımın ötesinde insanın evrendeki yeri ve doğanın döngüsel işleyişi hakkında da bizlere önemli veriler sağlayan astronomi, en eski doğa bilimidir. Günümüzde çok ileri teknolojiler kullanılarak geliştirilse de aslında astronominin kökleri tarih öncesine dayanır. Hemen tüm kültürler gökcisimleri ve gök olaylarıyla ilgilenmiş; başlangıçta bu olaylar tesadüfen fark edilerek gözlense de zaman içinde bu olayları doğuran nedenler detaylı bir biçimde araştırılarak günümüze kadar büyük bir birikim elde edilmiştir. Bu olayları gözlemeye iten insanoğlunun merakı ve ihtiyacıdır. Örneğin ışık kirliliği yaşamayan ilk medeniyetler için geceleri gökyüzü, şiirsel ve estetik seyir zevkiydi. Bu seyir zevki zamanla meraka dönüşmüş ve zamanlarının büyük bir kısmını açık havada geçiren insanlar gökyüzündeki değişik gök cisimlerinin ve gök olaylarının farkına kolaylıkla varmışlardır. Medeniyetlerin atası kabul edilen Babilliler, tarım ve ticareti kültür alışverişine dönüştürmüşler, uzun süre gözledikleri Ay ve Güneş tutulmalarının tesadüfi değil, sistemli olduğunu saptamışlardır. Ayrıca yılın belli dönemlerinde görülen yıldızların farklı yıldızlar olduğunu kaydetmişler ve birbirine yakın görülen yıldızları belli şekillere benzeterek takımyıldızları oluşturmuşlardır. Bu takımyıldızlara, bazen kulağa kaba (Büyük Ayı) bazen de romantik (Berenis’in saçı) gelen mitolojik kökenli isimler vermişlerdir. Günümüzde astronomi, insanlığın ayak izlerine sahip hemen her uygarlığın elinde büyüyerek bilimlerin gelişmesine katkı sağlamakla kalmıyor; aynı zamanda çoğul düşünme yetisi oluşturma, insanın varoluşsal merakını giderme anlamında da önemli bir boşluğu dolduruyor diyebiliriz. Birçoğunda çıplak gözle başlayan o muhteşem ve görkemli yolculuk zamanla bir tutkuya ardından da ilk bilimsel çalışmanın heyecanına dönüşüyor. Gelişmiş ülkelerin eğitimNASA/JPLöğretim programlarına bakılCaltech ve Oxford dığında astronomi ve uzay bilimleri dersi zorunlu ve Üniversitesi bağımsız ders olarak okutulFizik Bölümü makta, bu anlayışla bireyler daha okul yıllarında metafiastrofizikçileri ile zik anlayıştan, safsatadan, telekonferans. astroloji denilen rant kapısınLise öğrencileri ve dan uzak; çağdaş, ilerici ve bilimsel düşünce anlayışıyla öğretmenlerinin yetiştiriliyor. Bizde ise durum astronomi ve uzay oldukça karmaşık. “1974 yılında Astronomi ve Uzay araştırmalarında Bilimleri dersi “seçmeli” bir ki yeni sonuçlarla ders olarak ayrılmış ancak o buluşması. tarihten sonra da günümüze kadar, değişik planlama ve program değişikleriyle hep toplantılarda ortaya konmuş ancak buna seçmeli ders olarak kalmıştır. rağmen bir sonuca ulaşılamamıştır.”2 Bu süreç içinde de ders kitabı ve Ortaöğretimde verilemeyen ya da bu dersi verecek “Astronomi ve Uzay yanlış verilen bilgileri düzeltmek, öğrenci Bilimleri Bölümü” mezunu adaylar olve öğretmenlere bir birikim oluşturmak; masına rağmen; “Ders kitabı yok, öğbu alanda özveriyle çalışan bilim insanretmen yok” vb. gerekçelerle bu ders larına, sivil toplum kuruluşlarına, bilimsel açılmamıştır. Çabalar her ortamda sürderneklere eğitim kurumlarına düşmüştür. dürülmüş, ancak zorunlu astronomi dersi koydurulamamıştır.”1 “Öte yandan, coğrafya, fizik, fen bilimleri gibi derslerin ASTRONOMİ VE UZAY içinde verilen astronomi konularında gö BİLİMLERİ rülen akademik yanlışlıklar, hatalar çeşitli Bu bağlamda ülkemizdeki üniversitelerin astronomi ve uzay bilimleri bölümlerinde, fizik bölümlerinde, matematik öölümlerinde görev yapan akademisyenler ve okullarımızda çalışan öğretmenlerimiz ve sayıları hızla artan amatör gökbilimcilerimiz, gökyüzünü tanıtmak ve gök olaylarını anlatmak ve bu yönde bir farkındalık yaratmak için çeşitli etkinlikler düzenlemektedirler. Bu çalışmalardan birini sizlerle paylaşmak istiyorum. Etkinlik, hepimizin bildiği klasik etkinliklerden değil. Lise öğrencilerini bir araya getiren hem de farklı şehirlerdeki (Zonguldak, Erzurum) yüzlerce genci aynı ekrana taşıyan Amerika (NASA) ve İngiltere’den (Oxford Üniv.) iki genç bilim insanının canlı yayın yaptığı sıra dışı bir telekonferans. Moderatörlüğünü İstanbul Kültür Kolejinin üstlendiği, Kuşadası Atatürk Ortaokulu Fen Bilgisi öğretmeni Mert Koçer’in koordinatörlüğünde, Oxford Üniversitesi Fizik Bölümü’nde görev yapan Dr. Selçuk Topal ve NASA/JPLCaltech’de görev yapan Dr. Umut Yıldız üç ayrı salonda Astronomi ve Bilimde Kariyer başlıklı bir telekonferans düzenledi. İstanbul Kültür Üniversitesi, 20082012 dönemi rektörü değerli bilim insanı Prof. Dr. Sayın Dursun Koçer’in danışmanlığında yürütülen etkinlik yaklaşık üç saat sürdü ve öğrenciler sunumu büyük bir dikkatle izledi. Gök cisimleri ve gök olayları ile ilgili temel bilgilerin anlatıldığı telekonferansın son bölümünde gençlerin soru bombardımanı ve güncel konulara olan açlıkları bu alandaki boşluğu gözler önüne getirmesi bakımından oldukça önemliydi. Bu tarz etkinliklerin elbette sayısı artmalı ancak yukarıda bahsettiğim bu boşluk da acilen doldurulmalıdır. Umarım en kısa zamanda yetkililer de öğrencilerin bu açlığını fark eder ve uzman kişiler tarafından bu çalışmalar sınıflara taşınır. 1 Zeynel Tunca, Türkiye’de İlk ve Orta Öğretimde Astronomi Eğitim Öğretiminin Dünü Bugünü, Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, İzmir. 2 Prof. Dr. Kamuran Avcıoğlu, Türkiye ve Dünyada Astronomi EğitimÖğretimi, Sempozyumu, İÜ. 1991 “RUZİN GERÇİN & ATTİLA GALATALI” Resim ve Seramik Sergisi 08 30 Nisan 2015 ATAKÖY YERLEŞKESİ www.iku.edu.tr / www.ikusag.com