Katalog

POLİTİK BİLİM Müfit Akyos mufıta@ttmail.com 8 Nobel Ekonomi CBT 1491/ 16 Ekim 2015 Oyuncak Hikâyesi I Oyuncağın öznesi çocuk, hangimizin oyuncakla ilgili bir çocukluk anısı yok ki. Oyuncağın tarihinin eski Mısırlılara kadar gittiği söylense de bir çocuk için her şey oyuncak olabildiğinden tarihinin de çok daha eskilere gitmesi beklenir. Oyun çocukların fiziksel, duygusal, dil ve iletişim, sosyal, motor becerilerinin gelişmesi, hayal güçlerinin, yaratıcılıklarının ve kritik düşünme yetilerinin ilerlemesi için gerekli ise bunun en önemli bileşeni de oyuncaktır. Bir toprak bilyeden elektronik içerikli oyuncaklara kadar değişen niteliğiyle küçük atölyelerde el emeği ve ustalık gerektiren oyuncak imalatı günümüzde küresel boyutta sanayi sözcüğü ile ifade edilir olmuştur. Oyuncak sektörü ürünün pazara çıkış zamanının ve devir hızının yaşamsal olduğu, pek çok ürünün çok kısa yaşam süresinin olduğu ve kısa sürede satıldığı, tanımlı satış dönemlerinin (yılbaşı, bayramlar gibi) olduğu, pek az ürünün birden çok mevsim sürebildiği bir endüstridir. Sektörün karakteristiği hızlı değişim ve belirsizlik olarak özetlenebilir. Tedarik zincirinin küresel yaygınlık göstermesi ve birçok gelişmekte olan ülkeyi içine almasının yarattığı akışkanlık ve finansal ve politik riskler nedeniyle küçük değişikliklerde bile tedarik ve maliyet yapısı değişebilir. Kısa ömürlü ürünlerde nakit, malzeme ve enformasyon akışının yanı sıra arz ve talebin yönetimi de oyuncak yapımcıları için çok önemli konulardır. Ayrıca çok hassas ürün güvenlik düzenlemeleri de dikkate alınmalıdır. Küresel oyuncak pazarı geçtiğimiz 50 yılda atölye tipi üretimden 84 milyar dolarlık (2011) küresel bir boyuta ulaşmıştır. Bu pazarın dağılımı sırasıyla milyar dolar ve yüzde olarak, Kuzey Amerika 24/29, Avrupa 23.3/28, Asya 23.1/27, Güney Amerika 7.3/9, Afrika 3.1/4 ve Avusturalya 2.6/3’tür. Avrupa pazarındaki oyuncakların %85’i Çin kaynaklıdır. Sektörün ulaştığı boyutta Hollywood kaynaklı desteğin de (Star Wars, Pokeman, Toys Story vb) payı vardır. Ayrıca bilişime dayalı oyunlar geleneksel oyuncakların tahtını video oyunları ile zorlamaktadır. Örneğin 2011 yılında İngiltere’de 250.000 adet tablet satıldı. Oyuncak tüketimi ile ülkelerin gelir düzeyleri arasında doğrudan bir ilişki var. Bu küreselleşmenin (kapitalizmin) adaletsizlik üreten yapısını da resmetmektedir. Örneğin dünya çocuklarının yalnızca %2’sinin yaşadığı ABD’de, çocuklar dünya oyuncak üretiminin yaklaşık yarısını tüketmektedirler. Dünya çocuk popülasyonunun %21’ini barındıran Afrika ise pazarın %2’sini temsil etmektedir. Son sıralarda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) girişimleriyle düzenlenen çalıştayda ve 12. Türk Tasarım Danışma Konseyi toplantısında yerli oyuncak sektörüne destek konusu gündeme geldi. Daha önce de Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 20152018 Eylem Planı’nda sektörle ilgili olarak “Oyuncak İhtisas OSB kurulacaktır” ve “Tasarım ofisleri desteklenecektir” eylem başlıkları yer almıştı. Tasarımdan üretime, ambalajlamadan pazarlamaya kadar değer zincirinde katma değer yaratacak ve işlendirme oluşturacak böylesi bir sektörün bütünsel olarak desteklenmesi gerekir. Bu sektör için stratejinin söz konusu iki tedbirle sınırlı olması düşünülemez. Dünya oyuncak pazarının boyutuna ve genel karakteristiklerine bakmak bunu doğrulayacaktır. Oyuncak sektörünün genel karakteristikleri dikkate alındığında, her ülkenin kültüründen ve çocuk değerlerinden kaynaklanan oyuncakları olabilirse de pazar ekonomisinin kuralları ve egemenliğinde gelişen oyuncak endüstrisinin eriştiği boyut ve işleyiş karşısında “milli oyuncak” ya da “yaratılacak yerli karakter oyuncaklarla değerlerimizi tüm dünyaya yaymak” gibi hedeflere pek de yer olamayacağı açıktır. Bir sonraki yazıda küresel pazarın işleyişinden hareketle ülkemiz oyuncak sektörünü için yapılması gerekenler üzerinde durulacaktır. Oyuncak sektörünün desteklenmesinde bütünsel bir yaklaşım gerekmektedir Tüketim, yoksulluk ve refah ölçümlerinde yeni yaklaşımlar 2015 yılı Nobel Ekonomi Ödülü Princeton Üniversitesi Ekonomi ve Uluslararası İilişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Angus Deaton’a verildi. Deaton hane halkı verilerinin toplam verilerinin çözümünde anahtar bir rol üstlendiğini ortaya koydu. R efahı arttıran ve yoksulluğu azaltan bir eko uydurduklarının toplam olarak incelenmesi gereknomik politikanın belirlenmesi için öncelikle tiğini ileri sürdü. Bu trend toplam gelirden çok bireylerin tüketim seçeneklerinin iyi anlaşıl farklı bir dalgalanma sergiliyordu. Bu araştırma, ması gerekir. Bugüne dek bunu en iyi anlayan bireysel verilerin toplam verilerde izlenen dalgaAngus Deaton olmuştur. Ayrıntılı bireysel seçenek lanmaların anlaşılmasında ne denli önemli bir rol leri birleştiren Deaton, mikro ekonomi, makro eko oynadığını açıkça ortaya koyuyordu. Bu yaklaşım nomi ve kalkınma ekonomisi gibi alanlarda çok o tarihten sonra modern makro ekonomide yaybüyük dönüşümler yarattı. gın bir şekilde kullanılmaya Deaton’ın ödüle layık görülen başlandı. çalışması şu üç temel soru etrafınRefah ve yoksulluk en iyi da dönüyor: şekilde nasıl ölçülür ve analiz Tüketiciler farklı mallar arasınedilir? da harcamalarını nasıl dağıtıyor? Deaton daha yakın tarihli Deaton 1980’li yıllardaki erken araştırmalarında, ekonomik çalışmalarında İdeale Yakın Talep kalkınmanın ardında yatan Sistemi adını verdiği bir sistem gemekanizmayı ortaya koymak liştirdi. Bu esnek ve basit sistem, için tek tek her hanenin tükeher bir ürün için talebin fiyatına tim harcamalarının güvenilir ve bireyin gelirine göre nasıl deölçümlerinin nasıl kullanılğiştiği ile ilgili bir takım tahminler ması gerektiğine ışık tuttu. yürütmeye yarıyordu. Bu yaklaşım Çalışmaları, yoksulluğun ve bunun daha sonraki modifikaszaman ve mekan kavramları yonları bugün kuramsal ve pratik bağlamındaki karşılaştırmadeğerlendirmelerde standart bir larının çok önemli tuzaklar Prof. Dr. Angus Deaton: 1945 yı içerdiğini ortaya çıkarttı. araç olarak kullanılıyor. Toplumsal gelirin ne kadarı lında İngiltere’de doğdu; İngiliz ve Öyle ki hane halkına ilişkin harcanıyor, ne kadarı tasarruf ABD vatandaşı. Doktora derecesini verilerin akıllıca kullanılması ediliyor? Sermaye oluşumunu ve iş Cambridge Üniversitesi’nden aldı. durumunda, bu veriler gelir 1983 yılından bu yana Princeton döngülerinin büyüklüğünü açıklave kalori tüketimi, aile içinÜniversitesi’nde ekonomi ve uluslar mak için gelir ve tüketimin zaman arası ilişkiler bölümünde öğretim gö de toplumsal cinsiyet ayırımı içinde birbiriyle nasıl etkileşim revlisi. gibi konulara ilişkin de bilgi içine girdiğini bilmek gerekir. Deverebilir. Deaton’un hane aton 1990’lı yıllarda geçerli olan halkı araştırmalarına odaktüketim teorisinin, başlangıç noktasının toplam ge lanması sayesinde, kalkınma ekonomisi toplam lir ve tüketim olması durumunda, bu ilişkiyi açıkla verilere dayanan kuramsal alandan çıkarak, aymakta yetersiz kaldığını ortaya koydu. Tam tersi rıntılı bireysel verilere dayanan ampirik bir alana bireylerin tüketimlerini bireysel gelirlerine nasıl geçiş yapmıştır. Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü başvuruları başladı! Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı tarafından düzenlenen 3. Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü yarışması başvuruları başladı. Genç bilim insanlarını desteklemek ve bilimsel araştırmaları teşvik amacıyla düzenlenen yarışmanın bu yıl belirlenen konusu ise ‘Toplum sağlığı ve beslenme’. Yarışla bu yıl üçüncü kez düzenleniyor. Bu yıl başvurularda yaş sınırı getiriliyor; yarışmanın kazananı 100 bin TL’nin sahibi olacak. Türkiye ve dünyadaki akademi, endüstri ve araştırma enstitülerinden bireysel ya da ekip olarak başvuru yapılıyor. Tamamlanmış ve uygulanabilir projeler ile www.sabriulkerfoundation.org adresi üzerinden, sadece İngilizce başvuru yapılan Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü yarışmasına katılım için üst yaş sınırı 45 olarak belirlendi. Son başvuru tarihi 1 Mart 2016 olarak belirlenen ödül, Harvard Üniversitesi Toplum Sağlığı Fakültesi bünyesinde yer alan Sabri Ülker Merkezi tarafından Mayıs 2016’da İstanbul’da düzenlenecek “Metabolizma ve Yaşam Sempozyumu’ndaki ödül töreni ile sahibini bulacak.