Katalog

16 Bulmaca 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 CBT 1491/16 Ekim 2015 ilginç SORULAR Rüzgâr enerjisi, rüzgâr ağacı ve bilmediklerimiz Soru: Rüzgâr enerjisi santralleri ilk ne zaman yapıldı? Ve nasıl çalışırlar? Yanıt: İsmail Kılınç, iso200549@yahoo. com İnsanoğlu rüzgârdan hep yararlanmıştır. Yelkenli gemiler, yel değirmenleri (genelde dört kanatlı), su pompaları (çok kanatlı) rüzgâr enerjisiyle çalışan insanın bulduğu ve yaşamını kolaylaştırdığı araçlardır. Bugün dünyada sayıları 50.000’i bulan rüzgâr enerji santralleri (RES) temiz enerjinin simgesi olarak enerji ihtiyacımıza yanıt vermeye çalışıyor. 20 yıldır çalışan RES’ler konusunda bugüne kadar da önemli bir kaza yaşanmadı. RES konusunda uzman olan Danimarka denizde (offshore denilen) 5 mW’lık ilk RES’i kurar. 1990 yılından sonra ise RES parkları (çiftlikleri)çoğalır ve bugün RES’in toplam kapasitesi yaklaşık 320 GW olup 2025’de 910 GW’a ulaşması beklenmektedir. Ülkemizin kurulu enerjisi kapasitesi % 27 artarak 2014 yılında 3.763 megavata ulaşmıştır. Avrupa Rüzgâr Enerji Birliğine göre Türkiye 2014’te Avrupa’da yeni rüzgâr yatırımlarının % 6.3’ünü gerçekleştirmiştir. RES rüzgârın kinetik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür ki bu da elektrik üretimi (jeneratör aracılığıyla) ya da su pompası olarak kullanılabilir. RES karada ve denizde (offshore) kurulabilir. Ev türü küçük RES’lerde vardır. Genelde RES parkı deyimi kullanılır ve bu park içinde 10 kadar RES bulunur. Kapladığı alan yaklaşık 10 hektardır. Ortalama ömrü 20 yıldır. Ağırlığı 45 tondur.1530 metre çapında, 24 metre derinlikteki betona (yaklaşık 1500 ton beton denizde ise 3000 ton beton) dikilen direk (gövde) ve genelde 3 kanattan oluşur. Dikey akslıdır. Ama yatay akslı da olabilir (Darrieus tipi). Bir de Savonius türü kanat yapısı farklı olan RES’ler de vardır. Sağladığı güç ortalama 2 MW olup yıllık 45 GW’dır (denizde ise 15GW) ve 4000 kişinin elektrik ihtiyacını karşılar. Teknolojisi göreli olarak basittir ve işletme giderleri azdır. Fiyatı bugün yüksek olsa da teknolojik yeniliklerle azalmaktadır. İyi rüzgârlı yerlerde çok kârlıdır. İyi bir RES için ölçütler şunlardır: Gövde yüksekliği, kanat yapısı, kanat profili, rüzgâr gücü ve yönü, kanat sayısı ve genişliği. Genelde kanat sayısı arttıkça verimlilik azalır. Kanatın aerodinamik yapısı üzerinde çalışmalar sürmekte olup, daha iyi verim alınmaya çalışılmaktadır. Kanat ne kadar fazla yüzey tararsa güç o kadar fazla olur. Rüzgâr hızı 5m/ saniye (20 km/saat) ile 25 m/saniye (90 km/saat) arasında olmalıdır. Altında çalışmaz ve üstünde ise risk yaratır (Betz eğrisi). Ama 200 km/saat hızla esen rüzgâr ile çalışan RES’ler de vardır. Denizaltındaki dalgalardan yararlanmak ve elektrik enerjisi üretmek için denizaltına yerleştirilen pervaneler kanatlarda vardır.2011 sonu RES ile en çok elektrik üreten ülke Çin ‘dir (yaklaşık 63 GW). İkinci sırada ABD (47GW) vardır. Sonra sırasıyla Almanya (29), İspanya (21), Hindistan (16.6), İtalya (6), Fransa (6), İngiltere (5) gelmektedir. Ülkemizde 30 kadar RES ile üretilen enerji 1406 MW’tır. Toplam dünya üretimi 320 GW olup bunun 2015 yılında 460 GW’e, 2030’da ise 1107 GW’a ulaşması beklenmektedir. Her yıl %30 artış gerçekleşmektedir ve dünya enerjisinin yaklaşık % 3’ü RES’le sağlanmaktadır. Ayrıca sektörün yarattığı istihdam unutulmamalıdır. 15 SOLDAN SAĞA 1. 1888’de, Kodak no.1 adlı fotoğraf makinesini üreten ve müşterilerinin filmlerini banyo eden mucit sanayici. 2. Bilimler, ilimler – “Percy …” (1945’te, ilk mikrodalga fırını tasarlayarak patentini alan Amerikalı mucit) – Borudan kol almakta kullanılan bağlantı parçası. 3. Lezzet – Ahlakbilim – Genellikle genç kızlarda görülen kansızlık. 4. Koca – Kalbur – Bir tarafa yatırma, eğme. 5. “John …” (1614’te, logoritma cetvelini icat eden İskoçyalı matematikçi) – Akarsuyun çok hızlı aktığı yer. 6. Aynı ahır adına koşan atlar – Dinsel inançları olmayan. 7. “Metin …” (sinema yönetmeni) – O’nun eski biçimi – Yer, zemin. 8. Yüz, çehre – Mazdek dininde ateş – Bilinç – Bir mastar eki. 9. Kuzgunkılıcı – Oto kaldırıcı alet – Aktinyumun simgesi. 10. Bazı bölgelerde kadınların sokağa çıkarken manto üstüne örtündükleri işlemeli geniş örtü – Luc Besson’un bir filmi. 11. Mario Puzo’nun tanınmış romanı – Temel maddesi poliamit reçinesi olan, birçok giyim ve ev eşyası yapımına yarayan, sert, dayanıklı ve esnek madde – Kale duvarı. 12. “… kızlı çorbası” (bir çorba türü) – Bir sirk gösterisi – Kilolitre (kısa). 13. Bir meyve – Değiştokuş. 14. Bir nota – Budunsal, kavmi – “Laszlo Jose Hazırlayan: İlker …” (1938’de, tükenmezkalemi icat eden, Macar Mumcuoğlu gazeteci). 15. “Marquis de Jouffroy …” (1783’te, ilk buharlı gemiyi yüzdüren mucit) – Kendini beğenmiş, sevimsiz, budala. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. “Johannes …” (1450’lerde matbaayı bulan mucit) – “John Logie …” (1926’de, ilk televizyon görüntüsünü başarıyla ileten mucit). 2. Jüpiter’in bir uydusu – Mekanik ve elektrikli sistemlerde kayma sürtünmesi yerine bir yuvarlanma sürtünmesi sağlayarak enerji kayıplarını azaltmak için yataklar ile muylular arasına yerleştirilen parça – Sümer su tanrısı. 3. Demode – Dökme demir – Simyacıların kurşuna verdiği ad. 4. Madagaskar’ın plaka işareti – “Berlin”in ünlüleri – Maden, ayna gibi nesneleri parlatmak için kullanılan cila – Britannica Ansiklopedisi’ni simgeleyen harfler. 5. Asansör – Bir malın sahipliği. 6. Oksijenli asitler ile alkollerin aralarından bir su molekülü ayrılması sonucunda verdikleri madde – İnleyen – Tuna ırmağının bir kolu. 7. Destansı – Baskı kalıbı. 8. Yunanistan’da bir spor kulübü – Tropikal Afrika’da yetişen bir ağaç – Bileği taşı. 9. Kalayın simgesi – Optik aletlerinde objektiften aldığı ışınları göze veren mercek sistemi – Güney Kafkasyalı bir halk. 10. Türk ceza yasasını simgeleyen harfler Bir ilimiz – Baryumun simgesi. 11. Patlayıcı bir madde – Hareketle ilgili. 12. Bitki özü kokusu – Malezya deliliği – Sıvas’ın bir ilçesi. 13. Bir malın sahipliği – Duman kiri – Yerip çekiştirme. 14. Küçük 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 köy – Gürütü 1 E T İ E N N E L E N O İ R patırtı. 15. Pla 2 R U A M A B A K Ü S N E M O net – “Chester 3 N S İ N E L E Z E R M R SHOL ES E UT ERUS …” (1938’de, 4 5 T A N E C İ L AL YON E ilk fotokopi 6 V N B E L İ Z E A M A L 7 O RE F İ EDO Ü AC makinesini 8 UAR KAR FORD O icat eden 9 N SS L EAR ARA İ LO Amerikalı mu 10 İ T K İ T A L İ S İ N K 11 E A NA EROS KORE cit). 12 13 14 15 M HERT Z S M İ ZA E L ARA E S AM İ OKA NAR R İ LA OS İ R İ S SWA N L İ N O T İ P T İ düşün BUL İÇERMEZ Hazırlayan: Naim Uygun naimteacher@gmail.com N sayısı, 6 değişik rakam yardımıyla yazılmış, 6 basamaklı pozitif bir tamsayıdır. K sayısı ise, N sayısının yazımında kullanılmayan 4 değişik rakam yardımıyla yazılmış, yine 6 basamaklı pozitif bir tamsayıdır. SORU: K = 9 x N ise N tamsayısı kaçtır? 1489. sayıdaki “İkiz asal sayılar” isimli bilmecenin yanıtı: 36863 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Ender Aktulgaİstanbul, Namık çatalsakalİstanbul, Güngör Bingölİstanbul, Celal Erelİzmir, Hamdi AtmacaKonya, Ahsen Canatİzmir, Merih Ulusİstanbul, Yücel GünBurhaniye, Hüseyin ErgönülEdirne, Bahri Kaderoğluİzmir, Zeynep Ceylanİstanbul, Nurdan SeyrekZonguldak