Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@Gmail.com) Bilimde öncü kadınlar Cafede yanınızda oturan kişi hakkında onunla hiç iletişim kurmadan sosyal medya aracılığıyla bilgi sahibi olmak ister miydiniz? Cüretkârlaşma eğilimine giren sosyal medya bu tür imkânlar sunmaya hazırlanıyor. Hertha Marks Ayrton Elektrik teori ve pratiğine önemli katkılarda bulunan ilk kadın olan Hertha Marks Ayrton aynı zamanda kararlı bir kadın hakları savunucusuydu. Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Cüretkâr Sosyal Medya Sosyal medya gündelik yaşamımıza farklı alanlardan girmeye çalışıyor. Bugüne dek önce bilgisayar sonra da akıllı telefonlar ve diğer mobil cihazlar aracılığıyla gündelik yaşamımıza paralel bir seyir izledi. Tüm bu süre boyunca biz yaşadığımız hayatla ilgili ne kadar paylaşmak istersek, o kadarının taşıyıcısı olarak pasif görevini sürdürdü. Highlight firmasının yeni mobil uygulaması ile sosyal medya pasiflikten, “içine kapanık”lıktan kurtulup daha cüretkâr bir tavır almaya hazırlanıyor. Bu uygulama sayesinde bulunduğunuz fiziksel mekânda yer alan aynı uygulamayı kullanan kişiler hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz. Kahve içmek için oturduğunuz cafede yan masadaki kişi sahip olduğu bir becerisi ya da özelliği itibariyle belki de yıllardır iletişim kurmayı arzuladığınız profilde birisi olabilir. Diyelim ki ikiniz de Borges okumayı çok seviyorsunuz! Ona dönüp, kendinizi tanıtarak, onun gibi sizin de Borgessever birisi olduğunuzu söylemez miydiniz? Tabii oldukça hassas bir durum! Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki bu uygulama sizden bağımsız size rağmen çalışan bir uygulama değil. Yani rahatsız edilmek istemiyorsanız gereğini yapabilirsiniz. Öte yandan iletişimin suistimal edilme olasılıklarını da bir an için gözardı edelim. Çünkü suistimal edilecekse bunun için böyle bir uygulamaya gereksinim yok. Oturduğunuz cafede önünüzden geçen kişinin sizinle aynı yıl aynı okuldan mezun olduğunu bilmeniz sizi motive etmez miydi; onunla iletişim kurmak için? Peki diyelim ki yabancı bir ülkedesiniz. Bu durumda bırakın aynı okuldan mezun olmayı, önünüzden geçen kişiyle yurttaş olduğunuzu bilmeniz bile onunla iletişim kurmak için yeterli motivasyonu sağlayabilir. Tabii bu tür akıllı telefon uygulamalarının popülerlik kazanmasının ne anlama geldiğini sosyolojik açıdan da ele almak gerek. İlk akla gelen şey toplumun bu tür “tatlandırıcılar” olmadan sosyalleşmesinin giderek zorlaşıyor olması. Acaba bu tespit tüm dünya için geçerli mi? Yoksa sanayi toplumunun yabancılaştırdığı bireylerden oluşan Batı toplumu kendi sosyolojik sorununu çözmek için tüm dünyayı da peşinden yeni bir iletişim türüne doğru mu sürüklüyor? Doğrudan iletişim kurma konusunda sıkıntısı olmayan bireylerden oluşan toplumlar, bu tür empoze edilen iletişim modellerini gördükçe ister istemez sebepsonuç ilişkisini bir kenara bırakıyor ve sanki iletişim kurmanın yeni ve tek yolu buymuş gibi kendi kültürüne uymayan bu yollara sapıyor. Sonuçta sağlıklı iletişim altyapısına sahip toplumlar da giderek bozulmaya başlıyor. Highlight firmasının sunduğu türden uygulamalar Türkiye gibi ülkelerde popülerlik kazanabilir mi? Mümkündür. Tabii ikinci olarak bu tür uygulamalar ne amaçla kullanılabilir diye sormak gerek. Son yirmi yılın internet kullanım istatistiklerini ana hatlarıyla irdelediğimizde bu tür uygulamaların da yine “karşı cinsle iletişim kurmak” için kullanılacağına kesin gözüyle bakabiliriz. Hatta daha da ileri gidip, arkadaşlık olgusunu profesyonelce yapanların bu tür uygulamaları kendi amaçları için kolaylıkla kullanabilecekleri aşikârdır. Böylece bir cafede ya da barda tek başına oturan bir kişinin orada o amaçla bulunup bulunmadığını anlamak için fazla uğraşmak gerekmeyecektir. F Arc’ı (1902’de) yayımladı. 1899 yılında Paris’te topakir bir Yahudi ailesinin sekiz çocuğunun üçün lanan Uluslararası Elektrik Kongresi’nde önemli bir bilcüsü olan Phoebe Sarah Marks, 1854’te İngilte diri sunan Hertha, aynı yıl Elektrik Mühendisleri Ensre’de Portsea’da doğdu. Gençlik yıllarında ünlü titüsü’nün de ilk kadın üyesi oldu. feminist romancı Fredrika Bremer’den çok etkilendi ve William Ayrton’ın sağlığının bozulması üzerine karı ismini de Hertha olarak değiştirdi. koca bir süre deniz kıyısında yaşamak zorunda kalHertha, dokuz yaşına geldiğinde amcası tarafından mışlardı. Eve döndükten sonra hidrodinamik üzerine eğitilmek üzere Londra’ya gitmişti. Daha sonraki yılçalışmalar yaptı ve İngiliz Amirallarında bir üniversite eğitimi lik İdaresi tarafından kendisinden isgörme isteği Hertha’da büyük tenilmiş olan ışıldaklarla ilgili bazı bir tutku haline gelmişti. Ancak çalışmalarını sonuçlandırarak bazı bu amacına ulaşabilmesi için patentler aldı. maddi bir desteğe ihtiyacı vardı. Hertha, Kraliyet (Bilimler) Hertha’nın bu büyük düşü nihaAkademisi’nde kendi makalesini yet 1876’da gerçekleşebilme imokuyan ilk kadın oldu ve 1906’da, kanına kavuştu. Çünkü Cambaşta elektrik arkıyla ilgili çalışmabridge Girton Koleji’nin kuruları olmak üzere bilimsel araştırmacularından biri olan ve kadınlalarındaki başarılarından dolayı Hugrın yüksek eğitim görmesi davahes Madalyası ile ödüllendirildi. sının büyük bir savunucusu olan Bununla birlikte, Kraliyet AkadeBarbara Leigh Smith Bodichon, misi üyeliği için yaptığı başvuru Hertha’ya yardım elini uzatmışsadece sekiz üye tarafından destektı. lendi ve evli bir kadın olduğu için Hertha Marks Ayrton Cambridge Üniversitesi o tareddedildi. rihte henüz kadınlara diploma vermediği için Hertha Birinci Dünya Savaşı sırasında zehirli klor gazladiplomasını Londra Üniversitesi’nden aldı. rı, siperlerdeki askerler için büyük bir işkence ve ölüm Üniversiteden mezun olduktan sonra Hertha, sebebiydi. Ayrton, bu zehirli gazları siperlerden dağıtgerçekte mühendis olmak istemesine rağmen kendisini maya yarayacak basit bir fan aleti yaptı. 1917’de bu alematematikte geliştirme yolunu tuttu. Hertha 1884’te tin daha iyi bir versiyonunu geliştirdi ve kullanımı için bir aygıt icat etti. Mimarların, mühendislerin ve yapı güçlü bir kampanya düzenledi. Fakat aletin etkinliğiustalarının çok işine yarayan bu aygıt, herhangi bir uzun ni göstermesine rağmen Hertha bu aletin orduda geluktaki bir çizgiyi iki eşit parçaya bölmeye yarıyordu. nel kullanıma girmesi için bürokratları ikna etmeyi baGüven tazeleyen Bodichon’dan mali destek almayı sür şaramadı. düren Hertha, Finsbury Teknik Koleji’nde araştırmaHertha’nın elektrik arkı üzerine olan çalışmaları, lar yaptı. plazma fiziği alanının doğuşuna yol açtı. Doğru akım Bu çalışmaları sırasında elektriğe ilgi duymaya başarkları, o dönemde ticari olarak da değer taşıyan layan Hertha, aynı zamanda kadın hakları savunucuönemli bir ışık kaynağıydı. Ark, o dönemde genelliksu da olan William Edward Ayrton’ın danışmanlığınle iki karbon elektrot arasında gerçekleşiyordu. Dolada elektrik araştırmalarına başladı. 1885’te Hertha ile yısıyla arkın uzunluğu sürekli olarak değişiyordu. AyWilliam Edward evlendiler. Bazı sağlık sorunları ve ev rıca arkın açığa çıkarttığı ısı da çoğu maddeyi eritiyordu. işleri nedeniyle Hertha’nın bilimsel araştırmalara ayıAyrton’ın bu konudaki çalışması, güç kaynağı, akım ve rabildiği zaman bir dönem için azaldı. ark uzunluğu arasındaki ilişkileri aydınlattı ve karbon Hertha’nın dostu ve destekçisi Barbara Leigh elektrotun biçiminin ve boyutunun arkın davranışını Smith Bodichon 1891’de öldüğünde, Hertha’ya önembelirleyen en önemli faktörlerden biri olduğunu gösli miktarda para bıraktı. Bu imkan sayesinde Hertha biterdi. Hertha’nın bu bulgusu, karbon ışıldaklarında ve limsel araştırmalarını sürdürdü ve kocasının elektrik arkı sinema projektörlerinde teknik yenileşmelere yol açtı. olarak bilinen olgu üzerindeki çalışmalarına katıldı. Sonraki birkaç yıl içinde Hertha, elektrik arkının Onun hidrodinamik alanında da orijinal nitelikte çadoğası üzerine bazı önemli keşiflerde bulundu ve bir dizi lışmaları olmuştu. Aynı zamanda kararlı bir kadın hakmakalede bunları yayınladı. Daha sonra da elektrik arkı ları savunucusu olan Hertha Marks Ayrton, 1923 yıüzerine standart bir referans kitabı olan The Electric lında Sussex’te septisemiden öldü. CBT 1365/ 12 17 Mayıs 2013 “Üniversitelerde Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi” Konferansı III. Uluslararası “Üniversitelerde Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi” Konferansı, Boğaziçi Üniversitesi, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), Avrupa Patent Ofisi (EPO), Türk Patent Enstitüsü (TPE), TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) işbirliği ile 2325 Mayıs 2013 tarihleri arasında Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılacak. Bu yıl konferansın ana teması teknoloji transferi. Ayrıntılı bilgi için: www.ipconference.boun.edu.tr