Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@gmail.com) Bilgisayar oyunları dünya pazarı 50 milyar dolara ulaşmış durumda. Birkaç yıl sonra hacmi müzik piyasasını üçe katlayacak. Sadece sekiz milyar dolar sanal alet edavata harcanıyor. Bilgisayar oyunlarını/oyuncularını yönlendiren yedi kural aslında eğitimden iş dünyasına kadar bireyin oyun dışındaki yaşam alanlarına da uyarlanabilir nitelikte. Bilgisayar oyunları gerek hacim gerek içerik gerekse de birey üzerinde yarattığı etkiler açısından tahmin sınırlarını çoktan geçmişe benziyor. 1990’da on milyar dolar olan dünya oyun pazarı 2000’de 20 milyar, 2010’da ise 50 milyar dolara ulaşmış durumda. 2014’te bunun 84 milyar dolar olması bekleniyor. Aynı yıl dünya müzik piyasasının beklenen büyüklüğüne bakalım: 28 milyar dolar! Yani bilgisayar oyunları birkaç yıl için müzik piyasasını üçe katlamış olacak! Internetin hızla yayılması, internet erişimlerinin gerek hız gerekse de cihaz çeşitliliği açısından artararak mobil erişimi patlatması oyun dünyasını da dramatik olarak etkilemiş durumda. Yukarıdaki rakamlar sadece oyun fiyatlarıyla ilgili değil. Örneğin yılda sekiz milyar dolar sadece sanal alet edevata gidiyor. Yani bilgisayardan çıkarıp odasının bir kenarına koyamayacağı aparatlar, hediyelik eşyalar, giysiler vb. için insanlar yılda sekiz milyar dolar harcıyor! Bilgisayar oyunlarıyla ilgili gazeteci yazarlık yapan Tom Chatfield’e göre kişiyi bir oyuna bağlamak için iki temel şey lazım. Birincisi istemek ikincisi de hoşlanmak. Kişi o oyunu oynamayı istiyorsa ve oynamaktan hoşlanıyorsa o oyuna bağlanıyor! Bu istemeksevmekbağlanmak sürecinde kullanılan en temel harç malzemeleri puan kazanmak, ödüller almak. Chatfield, bilgisayar oyunları üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda yedi önemli noktayı tespit etmiş. Bunlar sadece bilgisayar oyunlarına değil, oyun dışı dünyalara da (örneğin politika, eğitim, iş dünyası vb.) uyarlanabilir görünüyor. Bu yedi önemli noktanın başında kişiye deneyimi konusunda ilerleme kaydettiğini gösterebilmek geliyor. Öte yandan tek bir hedefe odaklanmak yerine birden çok hedefi aynı anda gerçekleştirmeye çalışmanın yukarıda belirtilen istemeksevmekbağlanmak sürecini güçlendirdiğini iddia ediyor. Bu husus, örneğin, iş dünyasına da kolayca uyarlanabilir. Günümüzün aynı anda pek çok şey yapma becerisi gelişmiş bireyleri için herhangi bir anda sadece tek bir şeyi yapmalarını beklemek yerine birden çok şeyi yapmalarını sağlamak yapılan şeye bağlı kalmak açısından önemli bir taktik olacaktır (tabii ki bu aynı büyüklükte birden çok iş yaptırmak olarak yorumlanmamalı; elli tane telefon görüşmesi yaptırmak yerine, yirmi telefon görüşmesi, on davetiye gönderimi, üç toplantı organizasyonu yaptırmak gibi değerlendirilmeli). Bir diğer husus çabayı ödüllendirmek. Bilgisayar oyunlarında sıkça görünen bir özellik olarak ödüllendirmenin illa ki her oyun seviyesi (level) tamamlandıktan sonra gelme zorunluluğunun olmaması. Seviye içinde her aşamada da küçük küçük hediyeler (puan) kazanılmakta bu da kişinin oyuna bağlı kalmasını sağlamakta. Buna paralel olarak hızlı, sürekli ve açık geribildirimin de etkisinin önemli olduğu tespit edilmiş. Çevre kirliliği ya da global ısınma konusunda anlatılan, “elli sene sonra dünya böyle olacak” geribildirimi, örneğin, çok az kişinin ilgisini çekiyor. Neden? Elli seneye kim öle kim kala diye düşünülüyor olduğundan belki de. Oyunların içinde belirsizliğin dozunun da olması, dikkat çekmenin bellek ve güven tazeleme özelliklerinin olması, oyun skorlarının diğer insanlarla kıyaslanabilir şekilde tutulması Chatfield’in diğer tespitleri. Baudrillard’a göre simülasyonun simülasyonu olan sanal dünyanın temel dinamolarından olan bilgisayar oyunları etkilerini bir üst seviyeye çıkararak bireyi gündelik hayatında da etkileyecek hale geliyor. Özellikle bu oyunlarla yetişen nesiller büyüyüp de birer yetişkin olarak toplumda yerlerini almaya başladıkça. Necmeddin Sadık Bey ve evrim teorisi Sosyolog Necmettin Sadık bey, 1917’de İçtimaiyat Mecmuası’nda evrim teorisini tanıtıyor ve irdeliyor. Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Oyun deyip Geçmemeli! G dan edinilmiş özelliklerin kalıtımla geçebileceği hakeç dönem Osmanlı ve erken dönem Cum kındaki faraziyeyi mümkün olmayan, hatta anlaşılhuriyet Sosyologlarından ve politikacılar mayan bir şey olarak görüyorlar. Bunların en ileri gidan Necmeddin Sadık (Sadak) bey (1890 deni de Weismann’dır” dedikten sonra, Weis1953), İçtimaiyat Mecmuası’nın Haziran 1917 ta mann’ın, “eğer Lamarck’ın iddiası doğru olsaydı, Çinrihli 3. sayısındaki “İçtimaiyatta Hayatiyat Mes li çocukların ayakları doğarken küçük olurdu, çünlekleri” (s. 141147) ve Temmuz 1917 tarihli 4. sa kü Çinliler asırlardan beri ayakları küçültmeye çayısındaki “Lamarck Nazariyesi ve Antropososyolo lışıyorlardı” şeklindeki sözlerini aktarıyor ve Weisji” (s.167173) başlıklı makalelerinde, Lamarck ve mann’ın bir deneyinden bahsediyor. Darwin’in evrim teorilerini tanıtmakta ve irdeleBuna göre Weismann, 22 mekte, sonra da bu teorilerin kuşak boyunca erkek ve dişi fasosyolojiye etkileri üzerinde relerin kuyruklarını kesiyor ve durmaktadır. bu fareler 22 kuşak boyunca Necmeddin Sadık bey ilk 1292 yavru meydana getiriyor. makalesinde Darwin’in teoFakat bunlardan hiçbiri kısa risini açıklarken, onun önce kuyruklu olarak doğmuyor. Wehayvan ve bitki ıslahıyla uğisman’a göre bu sonuç, sonradan raşanların deneylerinden yaedinilmiş özelliklerin kalıtsal rarlanarak doğadaki bütün olarak bir sonraki nesle geçcanlı türlerinin tedricen nasıl mediğini göstermektedir. oluştuğunu açıkladığını söyBununla birlikte Necmedlemektedir. Daha sonra da din Sadık bey aksi görüşü desyapay seçilimde ıslahı yönetekleyen bir örnek de veriyor ve tenlerin rolünü, doğada ’nin Münih Botanik Bah(Malthus’un tezinden yararçesi’nde yaptığı bir deneyi aklanarak) canlılar arasındaki Necmeddin Sadak (18901953) tarıyor. “hayat rekabeti”ne veya doğal Buna göre Nageli, bahçeye seçilime verdiğini belirtmektedir. Bu doğal seçilim birbirinden çok farklı 2500 dağ bitkisi dikiyor ve bunesnasında her şey otomatik olarak birbirine bağlıdır ları 13 yıl boyunca gözlüyor. İlk yıldan itibaren bu ve fazla üreme rekabete yol açmakta, rekabet de se bitkilerden hepsinin ova bitkisi özelliği kazandığıçilimi gerektirmektedir. Bu suretle gerçekte hiçbir nı görüyor. Nageli’nin bu gözlemini de dikkate alan seçici olmadan yaşam kavgası içinde en iyiler seçilmiş Necmeddin Sadık bey, “Bütün bu misaller Laolmaktadır. marck’ın iddiasının büsbütün boş olmadığını gösNecmeddin Sadık bey ikinci makalesinde, La teriyor” diyerek, canlıların sonradan edindikleri özelile teorilerini karşılaştırmaktadır. liklerin bir sonraki nesle kalıtım yoluyla geçip geçBu konuda üzerinde durduğu şey ise, hayvanların ve meyeceği konusunda bir karara varmaktan kaçınıbitkilerin sonradan edindikleri özelliklerin bir son yor. Ancak konu sosyal meselelerin yorumlanmasıraki nesle geçip geçmediği meselesidir. Necmeddin na geldiğinde, “sosyal özellikler ırsi olarak intikal edeSadık bey, “Darwin, bizzat Lamarck’ın nazariyesini mez (geçemez), çünkü bunlar işbölümünün neticered ve inkar etmediği halde, neodarvinciler sonra sidir” diyerek makalesini bitiriyor. 2010 Yılı ‘İKEDA ARAŞTIRMA ÖDÜLÜ Barış Coşkunüzer’e Matematik Vakfı tarafından 2002 yılından bu yana verilen “Masotoshi Gündüz İkeda Araştırma Ödülü”, 2010 yılı için Koç Üniversitesi Matematik Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Barış Coşkunüzer’e layık görüldü. Coşkunözer’e ödülü üç boyutlu manifoldların topolojisi ve minimal yüzeyler teorisi konularında matematiğe yapmış olduğu katkılarından dolayı verildi. Ödül, 24 Şubat 2011 tarihinde saat 15.30 da Orta Doğu Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü Masotoshi Gündüz İkeda Seminer Odasında yapılacak olan törenle verilecek. Türkiye’de Matematik alanında araştırmalarını sürdüren seçkin bilim adamlarının çalışmalarını değerlendirmek ve üstün niteliklerini kamuoyuna duyurarak bu tür çalışmaları teşvik etmeyi amaçlayan ödül, Türk matematiğine evrensel düzeyde katkıda bulunan Prof. Dr. Masatoshi Gündüz İkeda’nın anısını yaşatmak için 2002 yılından bu yana, genç (45 yaşını aşmamış) araştırmacılara Matematik Vakfı www.matematikvakfı.org.tr tarafından veriliyor. Barış Coşkunüzer, lisans derecesini 1999’ da Boğaziçi Üniversitesi Matematik Bölümü’nden, yüksek lisans derecesini 2001 de CalTech (USA) ve doktora derecesini Princeton Üniversitesi’nden 2004 yılında aldı. Geometrik topoloji, folyolama ve laminasyon teorisi, minimal yüzey teorisi üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. 2010’da Parlar Vakfı Araştırma Teşvik Ödülü’nü, 2009’da TÜBA GEBİP ve Sedat Simavi Fen Bilimleri ödüllerini almıştır. CBT 1248/ 12 18 Şubat 2011