Katalog

Haziranda gök olayları günlüğü Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, esenoglu@istanbul.edu.tr Gün 1 3 3 5 6 6 6 6 9 11 12 15 15 16 17 19 19 19 21 25 25 26 28 Saat 05 Neptün sabit görünümde 20 Ay Yer’e en uzak 21 Neptün Ay’ın 5 derece güneyinde 01 SON DÖRDÜN 14 Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinde 14 Uranüs Ay’ın 6 derece güneyinde 18 Mars Regulus’un 0.9 derece kuzeyinde 22 Jüpiter Uranüs’ün 0.5 derece güneyinde 13 Venüs Pollux’un 5 derece güneyinde 06 Merkür Ay’ın 5 derece güneyinde 14 YENİ AY 10 Venüs Ay’ın 4 derece kuzeyinde 18 Ay Yer’e en yakın 05 Merkür Aldebaran’ın 5 derece kuzeyinde 22 Mars Ay’ın 6 derece kuzeyinde 01 Ceres–Yer–Güneş dizilişi ile karşı konumda 07 İLK DÖRDÜN 14 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde 14 Yaz gündönümü 22 Ceres Ay’ın 1 derece güneyinde (örtülmede) 22 Plüto–Yer–Güneş dizilişi ile karşı konumda 15 DOLUNAY ve parçalı Ay tutulması 15 Yer–Güneş–Merkür dizilişi ile Merkür Güneş’in tam arkasında § GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR: Merkür’ün 20 Haziran’da yörünge düğümünde bulunacağı şekilsel anlatım bu sayfada verildi. Gün Gezegen Merkür Yörünge Çıkış Düğümü 20 Güneş’ten En Uzak 25 En Büyük Enlemde 1 (güney) 7 (kuzey) Ay’ın görünen yüzü ( ) Ay’ın diğer yüzü ( ) Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak Venüs § 2010’UN OLAYLARI Gün Saat Uzaklık (km) Gün Saat Uzaklık (km) 15 18 365935 3 20 404235 AY OLAYLARI Tarih 3 13 23 Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn (Haziran) Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Gündönümü, yılda iki kez tekrarlanan ve Güneş’in Yer’e (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen isimdir. Günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır. Yaz Gündönümü’nde (yaklaşık 21 Haziran), güneş ışıkları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler kısalmaya, güney yarıkürede uzamaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede yazın, güney yarıkürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarıkürede en kısa gün, kuzey yarıkürede en kısa gece yaşanır. Yengeç Dönencesi, yeryüzünün kuzey yarı yuvarlağında Ekvator’un 23 derece 27 dakika kuzeyinden geçtiği varsayılan enlemdir. Yengeç Dönencesi’nin üzerinden geçtiği ülkeler, doğudan batıya sırasıyla, Meksika, Bahamalar, Batı Sahra, Moritanya, Mali, Cezayir, Nijer, Libya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Hindistan, Bangladeş, Miyanmar, Çin ve Tayvan’dır. Dönenceler (güneydeki Oğlak ve kuzeydeki Yengeç) ile ortalarındaki Ekvator resimde verildi. Ay–Yer Uzaklığı Ay sallantısı: Gökbilimde sallantı, çeşitli gök cisimlerin yörüngesel özellikleri sebebiyle bir başka gökcisminden bakan gözlemciye “sallanıyormuş” gibi görünmeleridir. Dünya’dan Ay’ın hep aynı yüzü görünse de, sallantı sayesinde görünen dolunay küre Ay’ın toplam yüzölçümünün yarısından biraz daha fazladır; yaklaşık %59. Sallantı yukarıaşağı (boylamsal), sağasola (enlemsel) veya ilerigeri (irtifaya) bağlı olarak gerçekleşebilir. Ay’ın sallantısını etkileyen faktörler arasında; (1) Yer’in kendi ekseni etrafında dönmesi, (2) Ay’ın Yer etrafındaki yörüngesinin eksantrik olması, (3) Ay’ın kendi etrafındaki dönüş ekseninin Yer etrafındaki yörüngesinin çizdiği düzleme göre biraz eğimli olması gösterilebilir. Bir ay boyunca Ay’ın enlem ve boylamsal sallantısı http://tr.wikipedia.org/wiki/Librasyon adresinden izlenebilir. Ay’ın yasal durumu: Günümüzde Ay yüzeyi üzerinde hiç bir ulusun hak iddiası yoktur. Uzay hukuku konularında sağlanan Dış Uzay Anlaşması, Ay’ın yalnızca barışçıl amaçlar için kullanılmasını emreder ve askerî üsler ile kitle imha silahlarını yasaklar. Ay ile ilgili geniş bilgilendirmeler için adres: http://tr.wikipedia.org/wiki/Ay. Parçalı Ay tutulması: 26 Haziran 11:55:30 Ay Yarıgölge konisine giriyor; 13:16:30 Ay Gölge konisine giriyor; 14:38:30 Tutulma ortası; 16:00:18 Ay Gölge konisinden ayrılıyor; 17:21:24 Ay Yarıgölge konisinden ayrılıyor. Görüleceği yerler: Amerika’nın bazı kısımları, Pasifik Okyanusu, Antartika, Asya’nın doğusu ve Avustralya. Gezegen, Parlak Yıldızlar Ve Ay: 25 Haziran akşam saat 22’de küçük gezegen Ceres, Ay tarafından örtülecek. Görülebilecek yerler: Doğu Avrupa, Ortadoğu’nun büyük bir kısmı, Orta Asya, Hindistan’ın kuzeyi, Çin’in kuzeybatısı ve Moğolistan. Gelecekteki Ay örtülmeleri için http://lunaroccultations.com/iota sitesine bakılabilir. Sanal örtülme resmi de bu sayfada verildi. B 23 –1.0 D 34 –3.9 D 75 +1.1 B 73 –2.3 D 105 +1.0 B 17 –0.7 D 37 –4.0 D 71 +1.2 B 81 –2.4 D 96 B 7 +1.1 –1.7 D 39 –4.0 D 67 +1.3 B 90 –2.4 D 87 +1.1 13 Haziran’da Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres 7.9 Pallas 9.7 Juno 9.8 Vesta 8.0 Gökcisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) GEZEGENLER NEREDE? Haziran ayı boyunca gezegenlerin nerede oldukları bu sayfadaki çizelgeden izlenebilir. Merkür’ün sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yakın görülebildiğini hatırlatalım. YER MEZKEZLİ OLAYLAR: Yer’den Bakıldığında Gezegenler Merkür Güneş’in tam arkasında (Yer–Güneş–Merkür) Gün 28 Saat 15 05 AY EVRELERİ Neptün U dönüşünde (stationary) 01 Gün 5 Saat 01:13 Gün 12 Saat 14:15 Gün 19 Saat 07:29 Gün 26 Saat 14:30 Devamı arka sayfada CBT 1211/ 7 4 Haziran 2010 Son Dördün Ay’ın Dünya’dan sol yarısının aydınlık gözüktüğü evre. Yeni Ay Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’yı kaplamıştır. Ay Dünya’dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir. İlk Dördün Ay’ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde (D) göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü. Dolunay Ay’ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evre. GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ 1– İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nce, yenilenen İstanbul Üniversitesi Gözlemevi çerçevesinde 11 Haziran’da “Güneş ve Güneş Benzeri Yıldızlar” sempozyumu düzenlenecek: http://astronomi.istanbul.edu.tr/sempozyum2010 2– Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nce 2123 Haziran 2010’da “Yakın Çift