Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 bilen sayacı yapan Alman fizikçi) – “Michael … (Benzeni, butileni, paslanmaz çeliği de bulan, İngiliz fizikçisi ve kimyacısı). 2. Haksız yere bir taşınmaza zilyed olan kişiden bu yararlanma karşılığı alınan tazminat – Deve yavrusu. 3. Telli balıkçıl – Aort iltihabı – F 16 uçaklarının montajını yapan kamu kuruluşu. 4. Bir nota – Plato – Franz Kafka’nın mektuplaştığı kadın. 5. John Travolta’nın müzikal filmi – “Johan …” (Ataşı bulan Norveçli ilginç SORULAR Gürültü seviyesi nasıl hesaplanır? Soru: Tek bir Formula 1 aracı yaklaşık 110 desibel gürültü çıkartır. Yarışın başlangıç noktasında 20 araç aynı anda start aldığı zaman çıkarttıkları gürültü tek bir aracın çıkarttığından daha fazla olmasına karşın, 20 misli de değildir. Birden fazla gürültü kaynağından çıkan gürültü nasıl hesaplanır? Yanıt: Kaynak: New Scientist, 9 Ocak 2010 Gürültünün hesaplanmasında iki faktör öne çıkar. Bunlardan biri, ses kaynaklarının eşzamanlı olmamalarıdır. Araçlar birbirlerinden bağımsız olarak ses üretir. Dolayısıyla birinde ses yükselirken, diğerinde azalabilir. Birbiriyle senkronize olmayan ses kaynakları için ses basıncı (kulağınızın algıladığı hava sıkışması) ancak ses kaynağı sayısının karekökü kadar artar. İkincisi desibel skalasının (dB) logaritmik olmasıdır. Bazı şeyler düzgün bir şekilde üst üste toplanmaz. Desibel düzeyindeki artış, kaynak sayısı oranının (bu örnekte 20/1) 10 ile çarpımının logaritmasıdır. Başka bir deyişle 19 aracın gürültüye katkısı 13 dB’dir. Sonuç olarak 20 araçtan çıkan gürültü yaklaşık 123 dB’dir. Aynı kural orkestradaki kemanlar için de geçerlidir. Orkestradaki 16 keman tek bir kemanın çıkarttığı sesin 4 katını çıkartır. Eğer bir keman 70 dB çıkartıyorsa, 16 keman 82 dB çıkartır. Benzer şekilde trompetlerin yarısını susturduğunuz zaman, seslerinin yalnızca birkaç desibel azalmasına yol açar. İşte bu nedenle bir orkestrada kemanların sayısı, trompetlerden daha fazladır. Bu kural trafikteki gürültü kontrolünde de geçerlidir. Bir otomobilin motorundan çıkan gürültü tekerleklerden çıkan ses ile aynı düzeyde ise, tekerleklerin sesini azaltmadan motorun sesini 3 dB’den fazla azaltmanın hiçbir faydası yoktur. SOLDAN SAĞA mucit). 6. Doğalgazın bir bileşeni – Veba hasta1. Kodak şirketini kuran, Amerikalı mucit ve lığı – Hatay’da bir ova. 7. Kabile bölümü – işadamı. 2. “John …” (1946’de, ilk elektronik Paylama, azarlama. 8. Sayma, sayılma – Eski bilgisayarı ENIAC’ı geliştiren bilimadamı) – Roma’daki üç temel sınıftan biri – Küçük gemi kapAlfred Nobel’in bir icadi. 3. Bağış yapma – tanı – Yüz, çehre. 9. “Augustus …” (Dalış teknoTanzanya plaka işareti – Bir tür parmak dola lojisinin babası sayılan Alman mucit) – Çoğalma ması. 4. Gözyaşı döken – Kurşunun simgesi – – Soğurma, emme. 10. Patlayıcı bir madde – Roma’daki aşk çeşmesi. 5. İlaç – Arseniğin sim Antalya ilçesi – Neden, güdü. 11. Renk renk ışık gesi – Kan pıhtısı – Nikaragua plaka işareti. 6. saçarak yanan havai fişek – Yerden sıçrayan çaUyma – “…m” (Nükteli şiir). 7. Kalp yönü – mur – Tümör. 12. “Volver a …” (Aşk kurdu) – Bir Simyacıların kurşuna verdiği ad – Çinlilerin bağlaç – Tahkiye. 13. Bir alanı üçgenlere bölme bir uzunluk ölçüsü. 8. Eski Mısır firavunu – işi – Mr No’nun en iyi arkadaşı – Hititlerde araMenteşe – Selenyumun simgesi. 9. Bir şeyin zi fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan arazi ölyere bakan yanı – Dil tutukluğu – Tekil 2. ki çüm birimi. 14. Davranış – Çok büyük bir orman şiyi gösteren zamir. 10. Kinaye – Işınım dozu ağacı. 15. Çad Cumhuriyeti başkenti – Yazar. birimi – Kundak bebeklerinin beline, zıbın üstünden sarılan genişçe sargı. 11. Hunların ün1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 lü hükümdarı – Argonautlar seferinin bir 1 E D M U N D H İ L L A R Y K kahramanı. 12. Bir nota – Dokunarak duyma 2 D A İ A NO T E Y A B A 3 W İ S E AO S Y B L UM – Bir mahkeme türü. 13. Atardamar iltihabı 4 İ M K A N V A A L E R T A – Bir nota – Eski bir Mezopotamya uygarlığı. 5 N L S A V E R Y N A İ L 6 L E F T E R İ K A U L E B 14. Çin parası – Uçuş esnasında uçakta belirHazırlayan: 7 A R A M İ S T A N İ N R E li verileri kaydetmeye yarayan cihaz. 15. İlker 8 N O A S İ M L E Ç I K Kullanma süresi – Hafif sis – Endonezya pla Mumcuoğlu 9 D A A N İ S P İ D K E A R Ş E 10 D AM L U T D E D E N A R ka işareti – Uzunçaların kısa yazılışı. 11 F E R M İ İ D O L A Y E YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. “Hans …” (İyonlaşma radyasyonunu ölçe12 13 14 15 Büyükannelerin torunlarına yatırımı Soru: Büyükannelerin torunlarına gösterdiği ilgide cinsiyet farkı Yanıt: Kaynak: New Scientist, 31 Ekim 2009 Kadınların üreme yeteneklerini kaybettikleri yaşlarından sonra uzun süre daha hayatta kalmalarının evrimsel nedeni uzun zamandır tartışılıyor. Son veriler “büyükanne tezi”ni destekler nitelikte. Bu teze göre büyükanneler torunlarının bakımını üstlenerek ortak genlerinin bir sonraki nesle geçmesini sağlarlar. Cambridge Üniversitesi’nden Leslie Knapp ve ekibi, bu tezi doğru kabul ederek, büyükannenin torunlarına yaptıkları yatırım miktarının, paylaştıkları gen miktarına bağlı olduğunu iddia ediyor. Knapp ve ekibi bunu kanıtlamak için ilginç bir çalışma yaptılar. X kromozomların geçiş şekline bağlı olarak, büyükanneler kızlarının erkek ve kız çocuklarıyla eşit miktarda DNA paylaşırlar. Ancak aynı büyükanne oğlunun erkek çocuğu ile, oğlunun kız çocuğundan daha az miktarda DNA paylaşır. Dolayısıyla Knapp’a göre babaanneler, erkek torunlarına daha az yatırım yaparlar. Knapp’ın ekibi, 17.yüzyıldan günümüze kadar, aralarında İngiltere, Japonya ve Etiyopya’nın da bulunduğu çeşitli ülkelerden gelen doğum kayıtları inceledi. Büyükannesi ile aynı köyde büyüyen çocuklar söz konusu olduğunda, büyükannenin anne mi yoksa baba soyundan mı geldiğini ve çocukların ne zaman öldüklerini kaydettiler. İlginç olan anneanneleriyle değil, babaanneleriyle büyüyen erkeklerin daha genç yaşta ölmeleriydi. Aynı şey kızlar için geçerli değildi. (Proceedings of the Royal Society B, DOI: 10.1098/rspb.2009.1660). İ N İ S T B T İ K A L N T R E MA B A Y E A Ş A T OR A N A L İ T K D A V Y D İ İ E L D İ K P E d ü ş ü n SORULAR Telgrafın Direkleri Düzenleyen: Necah Büyükdura – (necah26@gmail.com) Dedesini ziyarete giden sınıf arkadaşım Niyazi’ye ben de katıldım. Matematik meraklısı olan dedesi, hoş sohbet Ömer Beyle laflarken bize bir anısını anlattı. Şöyle dedi: “Vaktiyle bir telgraf merkezinde görevliyken bir haber gelmişti; merkez ile ÖVEZLİ ilçesi arasındaki hattın bir direği fırtınadan devrilmiş. Hemen bir ekip gönderdim. Hattın direklerini ve arazideki konumlarını gösteren krokileri çıkarıp inceledim. Hattaki direkler numaralıdır. Merkezde 1’den başlar ÖVEZLİ’de hattın son direk numarasıyla biter. Krokiyi incelerken bir şeyi merak ettim: Devrilen direkten önceki direklerin numaraları toplamı, bir kaç kilometre ötemizde devrilen direkten sonraki direklerin numaraları toplamına eşit idi. “Şimdi çocuklar, size bir soru: Hattaki tüm direklerin sayısı üç basamaklı bir çift sayı olduğuna göre devrilen direğin numarası kaç idi?” 1190. sayıdaki “En Çok Kullanılan Rakam (1)” isimli bilmecenin yanıtı: En çok kullanılan rakam 1’dir. 603 kez kullanılmaktadır. Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Necah BüyükduraAnkara, Naim Uygunİstanbul, Sait Eslekİzmir, Ahsen Canatİzmir, Hüseyin ErgönülEdirne, Ulaş AtmacaKonya, Sami AkpınarKonya, Faruk Kozİzmit