Katalog

POLİTİK BİLİM Aykut Göker http:/www.ınovasyon.org;hagoker@ttmail.com Öğrenen kurumlar, teknoloji yönetimi, üniversite anlayışının gelişimi, Cumhuriyet ekonomisinin inşası, bilgi toplumu sınıfı... Bunlar sözünü edeceğim kitapların anahtar sözcükleri... Temmuz ayı boyunca gök olayları Güneş’in Yer’e en uzak olacağı tarih: 4 Temmuz sabah saat 05. Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü. esenoglu@istanbul.edu.tr lk Dördün Gün Saat 29 01.00 AY EVRELER Dolunay Son Dördün Gün Saat Gün Saat 7 12.21 15 12.53 izin veriyor olmasıdır: 6 dakika 39 saniye süresince arka arkaya en fazla miktarda ve pozda gözlem verisi alınmasına olanak veriyor. Ülkemizden Elazığ ve Tokat–Turhal’dan izlenen 1999 Tam Güneş tutulması sadece 2 dakika 15 saniye sürmüştü ve bu kısa sürede bilimsel veriler almak zorda olsa başarılmıştı. 2006’da Antalya’dan izlenen Tam Güneş tutulması ise 3 dakika 40 saniye sürmüştü. Tutulmanın hiçbir evresi Türkiye’den izlenemeyecek. Bu arada, ülkemiz turizm şirketleri uzman gökbilimciler eşliğinde tam Güneş tutulmasını izleme turlarını aylar önce başlattığını da hatırlatalım. Gidemeyenler görsel medyadan/internetten canlı izleyebilirler. UYARI: Uzun süreli deprem ve tutulma verileri üzerinden akla gelebilecek her şeyin denenerek yapıldığı analizler tutulmalarla depremler arasında istatistik bir ilişkinin var olduğunu vermemektedir. Yine de, yeni veriler eklenerek bu işlemler sürdürülmektedir. Bununla birlikte, istatistik dışında, depremlerle tutulmalar arasında ilişkili olabilecek fizik olayların deneyleri de her tutulmada Güneş fizikçilerince yapılması sürdürülmektedir. Takibini yaptığımız dünya bilim literatüründe çıkacak bu deneylerin sonuçları bu bilgilendirme gibi basınımız yoluyla duyurulacaktır. 22 Temmuz Tam Güneş tutulması için ayrıntılı bilgilendirme ve animasyon için www.eclipse.org.uk/eclipse/0412009 adresine bakılabilir. Yeni Ay Gün Saat 22 05.35 Temmuz’da Ay’ n Yar Gölge tutulmas : Ay sönük görünür. Tutulma 10.33’te başlayıp 12.44’te tamamlanacak. 22 Temmuz’da Tam Güne Tutulmas : Bu yılki tam Güneş tutulması hem çok uzun süreli olacağı ve hem “2009 Dünya Astronomi Yılı”nda gerçekleşiyor olması daha fazla ilgi yoğunluklu olacağa benziyor. Bu yüzden tutulmayı biraz ayrıntılı yazalım. Bu yılın ikinci ve sonuncu Güneş tutulması 22 Temmuz 2009 tarihinde gerçekleşecek. Görülece i yerler: Hindistan, Güney ve Doğu Asya, Japonya, Endonezya’nın kuzeyi ve Filipinler. Çin’den iyi şartlarda görülebilecek. Tam Güneş tutulması Pasifik Okyanusu’ndan da izlenebilecek. Alttaki resimde Dünya küresi üzerinde gölgenin ilerleyiş hattı gö Söz Kitaplardan Açılmışken... Bu köşenin ilgi alanına giren politika konularında Türkiye’de yayımlanan kitaplar açısından 2009, galiba zengin bir yıl olacak, demiştim ya; bunların birkaçından daha söz edeyim. İlgi alanınıza girenler bilgi dağarcığınızda bulunsun. Ulusal yenilik sistemi öğrenmenin yer aldığı süreç, kurum ve alt sistemleri de kapsar. Bu sistemin isim babası BengtÅke Lundvall, ulusal yenilik sistemini, “ekonomik yapı ve kurumsal oluşumların, araştırma ve keşifleri olduğu kadar öğrenmeyi de etkileyen yönleri ve bütün unsurları” olarak tanımlıyor. Ona göre, “üretim sistemi, pazarlama sistemi ve finans sistemi öğrenmenin yer aldığı alt sistemlerdir.” Sâdece insanlar mı öğrenir; kurumlar öğrenmez mi? Ulusal yenilik sisteminde ‘öğrenen kurumlar’ kilit konumundadır. Doç. Dr. Bayla Altuğ’un (İstanbul Aydın Üniversitesi) Uygulamacı Gözüyle Öğrenen Kurumlar (g yayın grubu, 2009) başlıklı kitabı bu kavram konusunda hem konuyla ilgili öğrencilerin hem de üretim süreçlerinin yönetim kademelerinde yer alanların yararlanabilecekleri zengin bir bilgi yelpazesi sunuyor. ‘Teknoloji yönetimi’ sonuçta teknolojik bir yeniliğin ve bu yenilik yoluyla ekonomik ya da toplumsal bir faydanın ortaya konduğu bütün üretim süreçlerinde başarının olmazsa olmaz koşullarından biridir ve mutlaka edinilmesi gereken bir yetkinlik düzeyini ifade eder. TÜSİADSabancı Üniversitesi Rekabet Forumu sitesinde Türkiye’de Teknoloji Yönetiminin Analizi ve Gelişmesi İçin Öneriler başlığını taşıyan ilgi çekici bir çalışma yer aldı. Prof. Dr. H. Ansal (Işık Üniversitesi), doktora adayı H. Aygören (ODTÜ ve Jonkoping International Business School, İsveç), doktora adayı B. Beyhan (ODTÜ), Prof. Dr. D. Çetindamar (Sabancı Üniversitesi), Dr. U. Ekmekçi (İTÜ) ve Prof. Dr. S.N. Wasti (ODTÜ) tarafından yapılan bu çalışma (Mayıs 2009), Türkiye’deki firmaların teknoloji yönetimi alanındaki yetenekleri, kapasiteleri, en çok üzerinde durdukları teknoloji yönetimi etkinlikleri ve sıklıkla kullandıkları araç ve teknikler konusunda bilgi sağlıyor. Aynı çalışmada, teknolojiden sorumlu yöneticilerin firmalardaki teknoloji yönetimi faaliyetlerinin örgütlenmesi ve teknoloji yönetimi araç ve tekniklerinin kullanımı gibi konularda ne kadar etkin olabildikleri de ortaya konmuş. TÜBA’nın yayımladığı Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (18611961) başlıklı kitaptan daha önce söz etmiştim. Geçtiğimiz günlerde bunun II. cildi de yayımlandı: Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi II (19612007)... Editörlüğünü Akademi Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Tarık Çelik ve TÜBA Şeref Üyesi Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin yaptığı bu ciltte, 19612007 yılları arasında yükseköğretim sisteminin geçirdiği aşamalar ele alınıyor; ayrıca, üniversite sistemimizin gelişimine katkıda bulunan kurumlar, üniversite dışında yürütülen ArGe faaliyetleri ve bunu destekleyen örnek kurumlar hakkında da bilgiler veriliyor. ‘Türkiye’de üniversite’ zaten bir kitabı başlı başına ilginç kılan bir konu. Bir de hiç unutmayalım, Lundvall’in de bir makalesinde (2005) belirttiği gibi, “üniversiteler, araştırma enstitüleri, teknoloji enstitüleri ve ArGe laboratuvarları yenilik sistemlerinin yapı taşlarındandır.” Her iki cilde bu açıdan da göz atmakta yarar var. Dr. Serdar Şahinkaya’nın Gazi Mustafa Kemal ve Cumhuriyet Ekonomisinin İnşası (ODTÜ Yayıncılık; Mayıs 2009) başlıklı kitabını umutlarımızı tazelemek için okumak gerek. En iyisi burada sözü Prof. Dr. Sinan Sönmez’e (Atılım Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı) bırakmak; diyor ki: “Şahinkaya’nın çalışması öğretici olduğu kadar heyecan verici; milli iktisat ilkesi temelinde hızlı sanayileşmeyi ve bağımsız ekonominin oluşturulması sürecini zengin görsel belgelerle inceliyor ve yarınlar için umudun ve mücadelenin kapısını aralıyor.” Orhan Bursalı’dan da önemli bir kitap var: Bilgi Toplumu Sınıfı, Dünya ve İktidar Sorunu (TÜBA Akademi Forumu: 58; Mayıs 2009)… Onu da ilerideki bir tarihte ayrıca ele alacağım. rülüyor. Bu tutulma hattı 258 km genişliğinde olup bu hattın geçtiği yerleşimlerden tam tutulma izlenebilecek. Hattın dışında kalan bölgelerde ise uzaklığı oranınca parçalı Güneş tutulması şeklinde izlenecek. NE KADAR SÜRECEK? Yıllara göre tam tutulma anı dakika mertebesinde değişebiliyor, bu yılki 6 dakika 39 saniye ile en uzun süreyle Güneş tacı izlenebilecek. Tam tutulma, Ay’ın gölgesinin Türkiye saati ile 03.53’te Hindistan’da Khambhat körfezine düşmesiyle başlayacak. Gölge 3 saat 28 dakika süreyle 15200 km yol kat ederek 07.18’de Dünya’yı terk edecek. Ay’ın gölgesi 05.35’te güney Pasifik okyanusu üzerindeyken tam tutulmanın 6 dakika 39 saniye ile en uzun sürdüğü (Güneş Taç’ının en uzun süreli görüldüğü) an gerçekleşecek, karada (Çin–Şhanghay civarında) yaklaşık 5.5 dakika gibi daha kısa süre ile izlenecek. ETK LER NE OLACAK? Yaklaşık 6.5 dakika gibi uzun bir süre Dünyamızın gündüzü dolunay karanlığındaki akşama dönüşecek. Bu geniş ölçekli ani kararma, Güneş tutulmasından haberi olamayacak hayvan ve belki bazı bitki türlerinde alışık olunmayan biyolojik/bünyesel/yapısal değişimler olabilir/geçirebilirler. TUTULMANIN ÖZELL NED R? Bu tutulmanın en önemli özelliği, en fazla sürede taç tabakasının bilimsel amaçlı gözleminin yapılmasına AY–YER UZAKLIĞI Ay Yer’e En Yakın Gün Saat Uzaklık km 21 23 357500 Ay Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık km 8 01 406250 GÖKYÜZÜNDE LG NÇ GÖRÜNÜMLER Ay boyunca Akrep takım yıldızının en parlak yıldızı Antares (1.1 kadir) ile Ay birlikteliğini sürdürecek. Örneğin, 4 Temmuz akşam Güneş battıktan hemen sonra saat 20’den itibaren gece yarısından sonra saat 01’e kadar dolunaya yakın evredeki Ay, Antares ile yakın konumda görülecek. Benzer şekilde, 31 Temmuz yine akşam saat 19.30’dan itibaren gece saat 23’e kadar şişkinay evredeki Ay, Antares ile birlikte olacak. İkili güneyde ufuktan 21 derece yüksekte yer alacak. Özellikle akşam erken saatlerde Ay, Antares’i örtecek. Güneş’in kısa süre sonra batışı ile örtülmenin çıkış evresi görülebilecek. Görüleceği yerler: Kuzeydoğu Afrika, Güneydoğu Avrupa, Orta Doğu, Arabistan, Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, Kuzey Filipinler. CBT 1163/ 6 3 Temmuz 2009