Katalog

Tablo 2. Halen ülkemizde yaşayan ve çalışan başarılı bilimciler toplam yayın sayıları, toplam ve self dışı yapılan atıflar, hsayıları ve en çok atıf alan 3 yayınları (hsayısı 20 üzerinde olanlar verildi). AZ Z SANCAR 24 B N ÜZER NDE ATIF VE 86 H SAYISI LE EN BÜYÜK DE ERE ULA TI Adı Soyadı Bazı Hekimler M. Kalayoğlu E. Başar H. Yazıcı H. Topaloğlu T. Dalkara T. Özçelik Ö. Sanal Ç. Altay A. Bakkaloğlu C.Ertekin S. Özen A. Gürgey Ş.Özsoylu H. Direskeneli T. Demirer E. Kansu O.M Kayaalp Eczacılar M. Özsöz A. Ulubelen E. Yeşilada İ. Çalış Kimyacılar ve Kim O. Sinanoğlu Ö. Bekaroğlu B. Çetinkaya B. Erman A. Denizli Z. Aksu Y. Yağcı E. Pişkin O. Okay M. Soylak M. Balcı L. Elçi O. Güven T. Kutsal S. Süzer M. Doğan A. Gül E.U. Akkaya S. Özkar L. Toppare A.S. Demir A. Tuncel B.M. Baysal Yer Bilimciler A.M.C Şengör A.İ Okay Biyologlar M. Öztürk M.Y Arıca V. Hasırcı İ. Gürsel Fizikçiler ve Elekt Salim Çıracı T. Yıldırım E. Özbay A.N Berker E. Atalar Ö. Pekcan A. Atalar M.A Alpar O.Gülseren H.M Özakkaş Çevre, İnş, Mak. İ. Çakmak F.Kargı D. Orhon H.M Soner S. Şahin Yayın s Toplam atıf s 6290 3682 4508 3011 3363 2564 5301 2422 2732 1869 2086 2349 1921 1382 2512 1642 1304 Selfdışı atıf s 4932 1604 2475 1841 2786 2367 4219 1794 1998 1264 1434 1692 1084 934 1928 1454 1003 hsayısı En yüksek atıflı 3 mk 455440376 192159128 275189146 333176120 1062284163 312222207 1530595414 190171101 403237120 1189185 237120114 178103101 1219464 1518881 489413264 28010172 737258 Araştırma makalelerinde yeni bir rekor: 18. sıra 1945 yılından 1980 yılı sonuna kadar toplam 2460 yazı (makale, editöre mektup, review, kongre ve özet kitabı gibi) yayımlanırken, bu sayı 19451990 arasında 9243’e ve 2000 yılı sonuna kadar da 49280’e ulaştı. 20052009 yılları arasında Türkiye kaynaklı yayın sayısı 95.411’e ve sadece 2008 yılında 24.764 taranan yayınla ülkemiz 18. sıraya ulaştı. Prof. Dr. Mehmet Doğan makale) Türkiye kaynaklı yayınlar gibi başta ABD’de çalışanlar olmak üzere yurtdışındaki Türk asıllı bilimcilerin hem sayısı, hem de yayımladıkları makaleler de büyük artış gösterdi. Sayfadaki tablolar n ilkinde, halen yurtdışında yaşayan ve meşhur merhum bilimcilerimizin yayın sayıları, yayınlarına yapılan toplam atıf, başkalarının yayınlardaki (self dışı) atıfları ile hsayıları verilirken, halen ülkemizde yaşayan bilimcilerimiz için bu ölçütlere ek olarak en yüksek 3 atıfları da verildi. Artık ULAKBİM’e ek olarak, çoğu üniversitelerimiz kütüphanelerinden kolaylıkla ulaşılan WoS veri tabanından her bilimci için oldukça kapsamlı yayın analizi kolayca alınabilmektedir. Verdiğimiz ölçütlere ek olarak, daha 15 kadar bilgiye kolayca ulaşılabilmektedir. Bilimsel yayın ve başarının değerlendirilmesinde en önemsenen ölçüt yayına başka yazarlar tarafından verilen atıflardır. Ü lkemiz henüz teknoloji üretiminde çok geri de olsa bilimsel araştırmalarda ve bunların ürünü olan bilimsel yayın yapmada başarısını hızlı bir artışla sürdürüyor. Yayın artışına ek olarak uluslararası kongrelere katılan bilimcilerin sayısı daha da artmıyor, ülkemiz başta tıp alanı olmak üzere birçok uluslararası bilimsel kongrelere ev sahipliği yapıyor. Örnek olarak sadece kendi bilim dalım olan analitik kimyada dünya ve Avrupa ülkelerini kapsayan uluslararası kongrelere ek olarak, ülkemizin öncülük ettiği Karadeniz, Ege ve Akdeniz havzası ülkelerini kapsayan kongreler düzenlenmekte ve ülkemizden birçok bilimci bu toplantılarda tebliğler sunanlar her yıl artmakta. Yayın sayısı artışına paralel olarak dünyada ve ülkemizde bilimsel başarının değerlendirilmesi konusunda araştırma ve yayınlar artmakta, hatta “sciensometry” adıyla bir bilim dalı da gelişmektedir. Bu yıl ülkemiz böyle bir toplantıya da ev sahipliği yaptı. 2005 yılında “Nature” dergisinde ABD’li fizik profesörü Hirsch bilimcilerin başarısında bilimcilerin “hfaktörü” önerisinden sonra aynı yıl ve 2006 yılında Sayın B. Baysal ve benim tarafımdan derginizde yayımlanan yazılarda (12) Türk Bilimcilerin başarılarının verildiği listeler yayımlandı. SANCAR OLAYI ORTALAMA ARTTI Aradan geçen süre içerisinde Türkiye kayaklı yayın sayısı dünya ortalamasının çok daha üzerinde artı. O yıllar ülkemiz kaynaklı 4 süreli yayın WoS atıf indekslerince taranırken ülkemiz yayın sayısını hızla arttırınca biraz da Avrupalıların öncülük ettiği “Scorpus” firmasının 100’ün üzerinde Türkçe yayımlanan süreli yayınları bile taramasıyla doğan rekabet sonucu, ABD kaynaklı Thomson firmasının yayınladığı ISIWoS veri tabanı geçen yıl taradığı Türk dergilerinin sayısını 60’a çıkardı. Artık indekslerce taranan dergi ve bunlarda yayımlanan makale sayısı daha hızlı artınca başarı değerlendirmesi daha da önem kazandı. ISIWoS tarafından taranan dergilerde 1945 yılından 1980 yılı sonuna kadar toplam 2460 yazı (makale, editöre mektup, revü, kongre ve özet kitabı gibi) yayımlanırken bu sayı 19451990 arasında 9243’e ve 2000 yılı sonuna kadar da 49280’e ulaştı. 20052009 yılları arasında Türkiye kaynaklı yayın sayısı 95411’e ve sadece 2008 y l nda 24.764 taranan yay nla ülkemiz 18. s raya ula t . 2008 yılı yayınlarının %79’u hakemli dergilerde yayımlanan bilimsel makaledir. (Bilimsel makale 19.318; proceeding paper %12; Review %2.8, Letters %2; edit mat. %1.4; meetings abstracts %1.2 oldu. 2007 yılı yayın sayısı 19.698 oldu. Bunun 14.803’ü bilimsel CBT 1161/8 19 Haziran 2009 1531 991 784 957 ? 27 (30) 22 22 20 20 216204126 835146 705855 191136130 535136 Yazının devamı arka sayfada CBT 1161/9 19 Haziran 2009 İlk tabloda verilen ve halen yurtdışında başarılı çalışmalarını sürdüren Türk asıllı bilimcilerimizden Aziz Sancar 24 bin üzerinde atıf alarak hsayısını 86 gibi büyük bir değere ulaştırdı. Biyolojik saat ve DNAonarım konularındaki çalışmalarıyla yakın bir gelecekte Nobel ödülü alabilir. “J of Bacteriology” yayını 1037 atıf aldı. Hadis Morkoç 1127 yayın ve 28 bin üzeri atıf, h= 74 ile oldukça başarılıdır. A. R. Kortan’ın “Nature” dergisinde yayımladığı 2 makalesi 2075 ve 742 gibi yüksek atıf değerlerine ulaştı. Daha genç olmasına ve Avusturya’da çalışmasına rağmen 14 bin üzeri atıfla h=51 gibi yüksek değere ulaşan N.S. Sar çiftçi’den de ileride Nobel Tablo 1 Bazı meşhur merhum bilimcilerimiz ve yurtbekleyebiliriz. Bazı meşhur merhum bilim dışında yaşayan Türk asıllı bilimcilerin yayın , atıf elçilerimizin yayınlarının az olması zave h sayıları (WOS) 14 Mayıs 2009 manlarına göre normal karşılanmalı. ABD’de yaşayan ve bir arkadaşımın oğlu Adı Soyadı Yayın S. T.Atıf S. Self dışı A hsayısı olması nedeniyle incelediğim M. Gönen 2000 yılından bu yana 157’si bilimsel A. Sancar 247 24242 11158 86 makale toplam 276 yayınıyla 9 yılda h=34 Hadis Morkoç 1127 28316 18587 74 A.S. Argon 313 11538 7745 56 sayısına ulaşmıştır. Yurtdışında benim M. Dizdaroğlu 226 11599 6038 55 bilmediğim daha çok başarılı gençlerimiz N.S Sarıçiftçi 371 14003 6448 51 de vardır. Ancak yurtdışında yaşayanların G.S Hotamışlıgil 160 13990 7982 47 asıl başarı ve katkıları yaşadıkları ülkeye İ.A Aksay 230 8057 6188 47 aittir. Hiç olmazsa özel vakıf üniversiteA.R Kortan 161 11090 7955 46 lerimizle bu gençleri ülkemize çekebilA. İmamoğlu 178 9101 5889 45 meliyiz. M.G Yaşargil 312 5213 4545 40 2. Tabloyu incelediğimizde görüleceği A.O. Barut 399 5451 3030 38 M. Gönen 273 3808 3161 34 gibi hsayısını öneren Hirsch’in “başarılı A.C Eringen 139 4081 2347 34 bilimci” için eşik aldığı 20 üzeri hsayına A. Erdemir 177 2801 1548 32 ulaşan bilim insanlarımızın sayısı son yılF. Gürsey 85 4173 3125 31 larda oldukça yükselmiştir. Her zaman yazdığımız gibi başta ABD olmak üzere yurt dışındaki ortak çalışma ürünü etki faktörü yüksek dergilerde yayımlanan makaleler çok daha yüksek atıf almaktadır. Örnek olarak ülkemizde çalıştıkları halde yurtdışında bulundukları sürede iki tıp mensubunun makaleleri 1530 ve 1062 atıf alabilmiştir. Buna karşılık toplam 782 yayınla ülkemizden en çok yayın yapan bir tıp mensubumuzun en yüksek atıf alan makalesi ancak 90 atıf alabilmiştir. Yine ülkemizde kalarak 250 ve 350 üzerinde yayın yapan, hsayıları 2932 olan 4 kimyacımızın da en yüksek atıfları 7595 gibi başarılarına göre düşük kalmaktadır. Listede üst sıralarda yer alan kimyacılardan A. Denizli, Z. Aksu, M. Soylak, L. Elçi ve T. Kutsal öğrenimlerinin her safhasını ülkemizde yaptıkları gibi bu başarılarına tamamen ülkemizdeki çalışmalarıyla ulaşmış olmaları sevindiricidir. Genellikle ülkemiz yayınlarının etki faktörü çok düşüktür. 4 Türk yayını ancak bir ABD veya İsviçre adresli, 3 Türkiye adresli yayın bir İsrail adresli yayın kadar atıf almakta, yani etki yapmakta. Tablo 2 incelendiğinde listelerde en çok yayın yapılan cerrahi ve pediatri gibi tıbbi bilimler ve başta polimer kimyası olmak üzere kimya ve kimya mühendislerinin sayısı daha çok olduğu görülmektedir. Listede kimya mühendisi ve kimyacılar 23, tıp hekimleri 17, fizikçiler 9, biyologlar 4 kişiyle temsil edilirken diğer bilim alanları toplamı 10 kişide kalmıştır. Her bilim alanında uluslararası yayın yapmak aynı kolaylıkta değildir. Hatta aynı bilim alanının her bir anabilim dalı için bile farklıdır. Ancak dünyada en çok yayın yapılan biyokimya, biyoloji, mühendislik ve ziraat gibi alanlarda ülkemiz daha geri görünmektedir. Tabloların hazırlanmasına özen gösterilmesine rağmen mutlaka eksik ve hataları vardır. Ayrıca WoS bilgileri her gün yenilediğinden çok yayın yapanlar için verilen bilgiler zamanla daha hızlı değişmektedir. Ayrıntılı veritabanına rağmen özellikle birden çok kurumda çalışan benzer isimlilerde kişinin akademik yaşamını bilmeden bu tür hatalardan kaçınmak zor olmaktadır. En doğrusu her bilim alanından birinin o alanı taramasıdır. Bu konudaki ilk yayınlarımızdan bu yana geçen sürede çok yayın yapmış olan tanımadığımız başarılı genç bilimcilerimiz bu listede yer alamadıklarına üzülmemelerini rica ediyorum. Son 4 yıldır TÜBİTAK’a bağlı ULAKBİM başkanları Prof. Cem Saraç ve . Hakk Demirel öncülüğünde ülkemiz kaynaklı yayınları çok daha profesyonelce ve ayrıntılı olarak incelemektedirler. Çok başarılı 2 kitap da yayınladılar (3). Kendi bilgilerine ulaşamayanlar bu kurumdan destek ve yardım alabilirler. B L MSEL DE ERLEND RMEDE ATIF SAYISI KR TER Bilimsel değerlendirmede yayın sayısından daha çok atıf sayısı önemli bir kriter olduğuna göre bilim insanlarımız yüksek atıf almak için uluslararası merkezlerle ortak araştırmaya yönlenmelidirler. Bu yönde önümüze çıkan ABÇerçeve Programları (ÇP) iyi bir fırsattır. Bilimcilerimiz kendi köşelerinde önemi ve getirisi belli olmayan konularda kaynak israf ederek çalışma yerine ÇP kapsamında AB kuruluşları ve üniversiteleri ile veya ülkemizin ortak olduğu ikili ve çoklu işbirliği yaptığı kuruluşlarla ortak projelere yönlenmeliler. Böylece hem güncel konularda kapsamlı araştırmalarına büyük maddi kaynak bulabilir, hem de üretilecek yayınlarla yayın, özellikle atıf sayılarını arttırabilirler. Özellikle tıp mensuplarının verilen yayınlarının önemli bir bölümü makale dışı (vaka takdimi, editöre mektup, kongre kitabında yayın gibi) yayınlardır. Örnek olarak h=7 olmasına rağmen 3. listenin sonunda verilen genç hekimin son 5 yılda 240 yayını indeksçe taranmıştır. Yayınların sadece 56’sı makale olup, 155’i “letters” 21’i “meetingsabsract”dır. Özellikle tıp mensupları değişik kaynaklardan kolay maddi destek bulduklarından uluslararası kongrelere daha çok katılabilmektedir. Kongre tebliğleri veya özetleri dergilerde yayınlandığından makale dışı yayın oranı yüksektir. Bu kongrelerde kolaylıkla ortak araştırıcılarda bulabilirler. Verdiğimiz listedeki tıp mensuplarının çoğunluğun Hacettepe Üniversitesi’nden, özellikle pediatriden olması bu dalda çalışanların ABD üniversiteleriyle yakın işbirliği ve ortaklıkları yanında benim de bu üniversite mensubu olmam nedeniyle onları tanımamdan kaynaklanmaktadır. Anadolu üniversitelerimizde başarılı yayın yapan tanımadığımız bilimcilerimiz de mutlaka vardır. Yurtdışında 200400 yazarlı yayınlanan bir makalenin 4501500 atıf alması ( yazar sayısı bazı yayınlarda 600’e kadar çıkabiliyor) her bir yazarın başarısı ve katkısını ne ölçüde yansıttığı tartışılır. Yine de kişi böyle bir uluslar arası yayına katılma başarısı göstermesi açısından becerikli ve başarılı sayılmalıdır. Sadece ülkemiz yazarlarının adlarının bulunduğu ve ülkemiz kaynaklı yayınlar arasında A.M.C engör’ün “Tectronophysics” dergisindeki yayımladığı makale 814 atıfla ilk sırada olurken, E. Özbay’ın “Science” ve “Nature” dergilerindeki makaleleri 348 ve 293 ile izlemektedir. Henüz yeterli görmesek de TÜBİTAK, DPT ve Üniversite araştırma fonlarından, uluslararası işbirliği yaptığımız kuruluşlardan büyük sayılabilecek kaynaklar alınabilmektedir. Bu kaynakları kullanırken hesap verebilir durumda olmalıyız. Yani “Harcadığımız kaynak karşısında hangi bilgi ve teknolojiyi ürettik?” sorusuna cevap verebilmeliyiz. Belki de kişilere verilen yüksek maddi kaynaklar ülke çapında teknoloji üretebilecek “Ulusal Nanoteknoloji Merkezi” gibi belirli merkezlerde toplanması da düşünülmelidir. Çoğu şehirlerimizde ve üniversitemizde kurulan TEKMER, TEKNOKENT gibi bilginin teknolojiye dönüştürüldüğü innovasyon merkezleri de atrtırılmalı ve desteklenmelidir. Ülkemizde bilimsel araştırmada kullandığımız tüm alet, malzeme ve hatta kimyasal maddeleri, standartları hep yurtdışından ithal ediyoruz. Diğer bir ifadeyle araştırma yaparken, bilim üretirken de daha çok tüketiyoruz ve dışı bağımlıyız. Bilimsel araçgereç, ileri teknoloji ürünleri üretimimiz de artmalıdır. İhracatımızda sanayi ürünleri payı % 90’ı geçse de kattığımız değer çok sınırlı, ithal ettiğimizi paketleyerek satma şeklinde sanayi ihracatı yerine kendi ürettiğimiz teknolojilere dayalı ileri teknoloji ürünü payını yükseltmeliyiz. Geçen haftalarda bu dergide ülkemiz ihracatında ileri teknoloji ürünü payının % 1.4 ve dünya ileri teknoloji katkımızın %0.02 olduğu yazıldı. Bu tablo hepimizi öncelikle de ilgili kurum yöneticilerini düşündürmelidir. Ülkemiz sanayici ve yatırımcısı da ülkemizde üretilen bilgiden yararlanmıyor. Örnek olarak ülkemizdeki kimya mühendisleri, biyokimyacı, polimer ve analitik kimyacıları atık su arıtımı ve her tür sulardan ağır metal uzaklaştırılması konusunda uluslar arası dergilerde çok atıf alan yayınlar yaptıkları halde ülkemizdeki atık ve içme suyu arıtan firmaların tümü yabancı bilgiteknoloji kullanmaktadır. Bu eşik mutlaka aşılmalıdır. Ülke biliminin düzeyini ve bilim insanlarının başarısını ölçme ve değerlendirmede ne yayın ve atıf sayısı ne de hsayısı yalnız başına yeterli olmadığı gibi, bu sayılara ulaşmasında bilimsel etik değerlere saygısı da anlaşılmamaktadır. Bilim bir yaşam tarzı olup, etik değerler bu yaşamın en önemli unsurudur. “Başarı için her yol mubah değildir”. Bilimci kişisel başarısı ve mesleği kadar içinde yaşadığı toplumu da düşünmelidir. Sonuçta üretilen bilim topluma kültürel, ekonomik ve teknolojik bir katkı da sağlamalıdır. Bir yetkili konuşmasında “Biz ürüne ve hizmete yönelmeyen bilimsel araştırmalara en çok para ayıran ülkeler arasındayız, bilimsel gelişmiş ülkeler ise ürüne ve hizmete dönüşmeyen alanlara en az para harcayan ülkeler” demiştir. Sonuç olarak bilimsel araştırma yapmak isteyene sunulacak kaynak türü ve miktarının son yıllarda çok arttığını söylemek abartı değildir. Kaldı ki kaynak yetersizliği ve imkânsızlıklara rağmen bile, bilimsel yayın sayımızı hızla yükseltebildik. Yayınların etki faktörü çok düşük olmasına rağmen artık kaliteli yayından söz eder olduk. Teknoloji üretimini de başaracağımıza, bilimin günlük yaşantımıza ve yönetimimize de etkili olacağı günlerin geleceğine inanıyorum. Çok karamsar olmayalım, ülkemizin geleceği daha aydın olacak. Kaynaklar: 1B. Baysal Başarılı bilimcilerimiz CBT Dergisi 23 Kasım 2005, 2a)M. Doğan Bilimcilerin Bilimsel Başarıları Değerlendirilmesinde Yeni Kriter: hfaktörü Cumhuriyet Bilim Teknik, 976, s 67, 3 Aralık 2005 b) Başarılı Bilimcilerimiz. Tüm Bilimciler Başarı Listesi, Cumhuriyet Bilim Teknoloji 985, s. 68, 4 Şubat 2006. c)“Bilimsel Yayin ve Bilimsel Başarinin Değerlendirilmesinde Ölçütler2”, Cumhuriyet Bilim Teknoloji 989, Şubat 2006. d) Bilim ve Bilimsel Başarının Değerlendirilmesi III, Cumhuriyet Bilim Teknoloji Dergisi Mayıs 2006. 3İH. Demirel, C.Saraç, EA Gürses (Edit) “Türkiye Bilimsel Yayın Göstergeleri” (19812006), ULAKBİM, 2007 Ankara ve “Türkiye Bilimsel Yayın Göstergeleri (II)” ULAKBİM, 2009 Ankara. 4ISIWoS General Index 2009 212 257 406 258 169 132 162 181 265 167 227 261 429 150 143 161 107 42 37 37 30 26 25 25 25 25 24 24 24 23 23 22 22 20 88 250 167 179 Müh. 183 167 261 235 273 84 368 302 133 263 227 135 231 62 140 92 97 74 133 269 139 90 143 2413 2347 1552 1612 1334 1110 927 850 28 20 20 20 139123107 715049 646451 555141 5992 4110 3977 4874 3792 2452 3706 3099 2298 3008 2696 2114 2496 1429 1670 1815 1690 1424 1496 2181 1300 1306 1704 3695 1131 2360 2910 1480 1490 1267 1450 1147 1244 1221 956 1215 856 1274 1450 630 944 861 876 756 646 1198 41 40 33 32 32 31 29 29 29 29 27 27 25 24 23 22 22 22 21 21 21 21 20 428416379 218173166 418209144 370341206 958674 166140125 766255 959286 20212397 837064 191145107 837064 777170 1259481 1048464 11310483 2149489 17013285 776859 1425854 676766 928672 178120111 103 62 5010 2452 3549 1390 31 24 815158153 399262197 Tablo 3. Halen ülkemizde yaşayan ve çalışan çok yayın yapan ancak yukarıdaki listeler dışındaki bilim insanımızın WoS Mayıs 2009 verilerine göre toplam yayın sayıları, toplam ve self dışı yapılan atıflar, hsayıları ve en çok atıflı 3 yayınları. Adı Soyadı Yayın s Toplam atıf s 2031 1478 1821 788 1306 1330 1710 1525 1244 1335 1434 1175 1264 1098 787 1139 893 311 Self dışı atıf s 1415 461 1184 707 533 630 1032 574 671 886 551 919 586 754 307 852 388 282 hsayısı 16 14 18 13 18 17 19 19 17 17 18 16 17 17 12 18 14 7 En yüksek atıflı 3 mk 493631 453631 494642 11310634 514039 615548 674443 847144 704540 1148855 1134743 1287363 403332 626035 1218571 645453 434027 221615 122 162 111 45 Müh. 207 266 220 115 208 260 114 85 50 122 Zir. Müh. 94 (170) 175 227 55 101 3626 2505 1362 1375 3107 1257 850 962 32 30 22 21 791277171 817270 626155 2679987 M. Haberal 776 O. Büyükgüngör 481 K.H.C Başer 367 M. Beksaç 274 L. Türker 273 Z. Şen 248 F.C Tanyel 237 T. Hökelek 222 Ş. Erkoç 221 İ.C Haznedaroğlu 215 Ü. Tan 192 N.K Pak 188 Y. Elerman 184 F. Keleştimur 158 H. Demiray 152 A.A. Hıncal 148 O.Atakol 148 K. Altundağ 240 5185 3428 4363 3940 2643 2083 1932 2666 1660 2869 Mat. 2455 1561 1828 1368 1850(?) 3409 2405 2637 2691 1834 428 1404 1513 1288 946 40 35 34 33 27 24 24 23 23 22 245159153 217159153 348293195 260250249 239228104 1248767 190164151 379302215 21717097 431264249