Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 YUKARIDAN A A IYA ilginç SORULAR TALASEM N N ÖNLENEB LMES Soru: Talasemi hastalar düzenli tedavi ve izlem ile normale yak n bir ya am sürebiliyor. Ancak bu hastal n önlenmesi mümkün mü? Yan t: Kaynak: Talasemi Federasyonu Genel Merkezi 8 Mayıs Dünya Talasemi Günü açıklaması: Yönetim Kurulu adına Genel Başkan Prof. Dr. Duran Canatan: Erişim: www.talasemi.org Talasemi, toplum bilinci, evlilik öncesi tarama ve doğum öncesi tanı testleri ile önlenebilir. Talasemi sağlıklı insanın alyuvarlarında bulunan hemoglobini oluşturan iki alfa iki beta zincirinin eksik veya anormal yapılması sonucu ortaya çıkan, anne ve babadan kalıtımla geçen kan hastalığıdır. Talaseminin klinik olarak iki önemli klinik tipi vard r: Talasemi ta y c l : Talasemi taşıyıcıları genetik bir özellik taşıdıklarından böyle adlandırılırlar. Bu bireyler, tamamen sağlıklıdır. İki talasemi taşıyıcısı evlendiğinde her doğacak çocuğu %25 olasılıkla hasta, %25 olasılıkla sağlıklı, %50 olasılıkla talasemi taşıyıcısıdır. Talasemi taşıyıcıları basit bir kan testi ile tanınabilmektedir. ANNE VE BABA ADAYLARININ BEBEK SAHİBİ OLMA KARARINI ALDIKLARINDA TALASEMİ TESTİNİ YAPTIRMAYI İHMAL ETMEMELERİ GEREKİR. ÇÜNKÜ HER İKİSİ DE TALASEMİ TAŞIYICISI ÇİFTLERİN, ANNE KARNINDA TANI İLE BEBEKLERİNİN HASTALIKSIZ DOĞMASI SAĞLANABİLMEKTEDİR. Talasemi Major: Anne ve babadan geçen hatalı genler nedeni ile talasemi hastası olarak doğan çocuklarda yaşamın ilk yılında ağır bir kansızlıkla belirir. Bu çocukların kemik ilikleri, çok çalışan fakat sürekli defolu alyuvarlar üreten bir fabrikaya benzer. Talasemi hastalarının yaşamlarının sürdürmeleri için, yaşam boyu ayda bir kez düzenli kan almaları gerekir. Düzenli tedavi ile normale yakın bir yaşam süresine sahip olunsa da kronik bir hastalığın yükünü yaşam boyu taşımak zordur. Ayrıca kansızlığı düzeltmek amacı ile yapılan eritrosit transfüzyonları, vücutta demir birikmesine yol açar. Demir birikimi, kalp gibi yaşamsal organlar başta olmak üzere çeşitli organların fonksiyonlarını bozar. Demir birikimini azaltmak amacıyla genellikle 23 yaş civarında vücuttan demir atıcı ilaçlar kullanmak zorunda kalırlar. Dünyada durum: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), talaseminin dünya genelinde %5 sıklıkta olduğunu ve 269 milyon taşıyıcı olduğunu, her yıl dünyada 365.00 hasta çocuk doğumu beklendiğini yayınlamıştır. DSÖ toplum eğitimi, taşıyıcıların taranması, genetik danışmanlık hizmetlerinin verilmesi, doğum öncesi tanı yöntemleri kullanılarak hastalığın önlenmesi ve hastaların ideal bir şekilde izlenmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Dünya Talasemi Federasyonu (Thalassemia International Federation: TIF), 1987 yılında ulusal talasemi derneklerinin organizasyonu ile kurulmuş bir sivil toplum örgütüdür. 91 ülkeden üyesi vardır. Türkiye Talasemi Federasyonu da 2005 yılında kurulduktan 6 ay sonra, 2006 yılında TIF üyesi olmuştur, 2008 yılında seçici üyelik pozisyonuna geçirilmiştir. Türkiye’de durum: 30.12.1993 tarihinde, 3960 sayılı Kalıtsal Kan Hastalıkları ile Mücadele Kanunu çıkmıştır. Kanunun yayınlanmasından sonra Sağlık Bakanlığı tarafından Antalya, Antakya, Mersin ve Muğla’da talasemi merkezleri kurulmuştur. Bu merkezlerde hastaların tedavileri yanında tarama çalışmalarına da hız verilmiştir. TALASEMİLİ ÇOCUKLARIN DOĞMAMASI VE TALASEMİ İLE DOĞAN ÇOCUKLARIMIZIN İSE DOĞRU VE ULAŞILABİLİR TEDAVİ OLANAKLARINA SAHİP BİREYLER OLARAK TOPLUMA KAZANDIRILMASI TEMEL AMACIMIZDIR. 1. Jos Whedon’un yazıp yönettiği önemli bilimkurgu filmi – Karşıt elektrik taşıyan iki maddenin birbirine dokunması, temas. 2. Birkaç türü birleşince molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğei oluşturan parçacık – Papa tören başlığı – Takımada. 3. Buhar gücüyle çalışan gemi. 4. Kimliği bilinmeyen uzay cismi – Yabancı bir haber ajansı – Antlaşma – Maddenin üç halinden biri. 5. “… Eğilmez” (sinema yönetmeni) – Kemiklerin toparlak ucu – Boruları döndürmeden eklemeyi sağlayan bağlantı parçası. 6. “… Corbusier” (mimar) – Aldırış etme, önemseme – Sih dininin kurucusu. 7. SOLDAN SA A 1. Telgraf alfabesini yapan bilimadamı – Bir tür antilop. 2. Spielberg’in bir bilimkurgu filmi – Kafatasının biçimine bakarak insanın karakterini ve zihni yeteneklerini incelem – Titanın simgesi. 3. Kendine kendine bir çok şey yapabilen makine – Bilinç – Neodimin simgesi – Hava basıncı birimi. 4. Avustralya’da yaşayan bir cins devekuşu – Kakım da denilen hayvan – “… Harris” (aktör) – Yunan alfabesinde bir harf. 5. Olmamış – Hükümdarın, bütün siyasal kudreti elinde bulundurduğu yönetim biçimi. 6. Paylama, azarlama – Bir çalgı – Boru sesi – Bir bağlaç. 7. Ok – Yunan alfabesinde son harf – Bir zaman birimi – Kenar süsü. 8. Çam ağacının reçineli kabuğu, soymuk – Baş, kumandan – Mağara. 9. Yazıdaki mürekkebi kurutmak için dökülen renkli kum – Protein sentezine yardımcı olan asit türü – Manyetik bir ant üzerine sesleri tespit eden aygıt. 10. Taş ya da tuğladan yapılmış olan – Bir harf üzerine konulan işaret – Bir kara yumuşakçası. 11. Doğalgazın önemli bir bileşeni – Elektrik ampulünün takıldığı bakır ya da pirinçten yivli yer – Armoni kurallarına göre üst üste bindirilmiş sesler. 12. Ad, ün – Dördül – Sara nöbeti belirtisi. 13. Üçgenleri hesaplamayı konu edinen matematik dalı – Astatin simgesi. 14. Bir haber ajansı – Üç Silahşörler’den birincisi – Uyku durumnda olma. 15. Bir kıvrımı keserek iki yandaki çukurlukları birleştiren, dar ve boğaz biçimindeki koak, kısık – Kiloamperin simgesi – Kars’ın bir ilçesi. Birtakım alıştırma ve çağrışımlardan yararlanark belleği geliştirme yöntemi – İtalya başkeni. 8. Büyüme evresini tamamlamış, fakat henüz döllenebilecek duruma gelmemiş dişi gamet – Belli bir bölgede sık görülen hastalık. 9. Lübnan’ın plaka işareti – Pilot ve havacılar için yayımlanan bülten – Almanca “sen” – Avrupa Uzay Ajansı (kısa). 10. Meşime, plasenta – Bir bağlaç – Alışkanlık, huy. 11. Dragon – Eski Yunan mitolojisinde, savaş tanrısı – Arşının sekizde biri uzunluğundaki ölçü. 12. “Sir Humphry …” (Elektrik arkını bulan, elektroliz yoluyla alkalin metalleri ayıran ve madenciler için güvenli lambayı bulan İngiliz fizikçisi) – Yelkeni, sancağı aşağıya alma. 13. Selenyumun simgesi – Altınkökü de denen kusturucu kök – Bir şeyin kenarı. 14. Bir deniz memelisi – Kalayın simgesi – Bir tür Japon tiyatrosu – Japon Buddha rahibi. 15. “Josef ve Georg …” (tükenmez kalemi icat eden kardeşler) – Plütonyumun simgesi – Konya’nın bir ilçesi. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 A Y L A FASKA AT EH 2 L O İ R E NEOL İ T İ K 3 BM A TMO S F E R K A 4 Ü R Ü N İ F UMAY A F 5 MA S İ DEAL D OKA 6 İ TUVALU AE KAZ 7 N E TAS RAS SUN İ 8 KAAN MUNEN MA 9 O L U ONOMA T O P E A 10 K E EVE T LATA AR 11 Ü M İ T PE L İ T L E T 12 L SAD LAT S İ TAR 13 E M A N E T V İ RÜS YA 14 R U ODAK KENAN T 15 MA L E RA ME T F E Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu d ü ş ü n SORULAR ASAL SAYILARDAN BİR DEMET 0 ile 9 arasında herhangi bir rakamı iki kere kullanarak asal sayılardan bir liste hazırlayınız. Asal sayılarınızın tümü farklı olmalı ve toplamları mümkün olduğunca küçük olmalıdır. Ne 0 ne de 1 asal değildir ve sayıların hiçbiri 0 ile başlamaz.. Soru: Listenizdeki asal sayıların toplamı kaçtır? (Kaynak: New Scientist, 14 Mart 2009 Sayın Necah Büyükdura’nın katkılarıyla) 1153.sayıdaki “Badem Şekerleri” isimli bilmecenin yanıtı: 1234345656 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Süleyman Çevikerİstanbul, Sebahattin BektaşSamsun, Necah BüyükduraAnkara, Tayfun Bahçekapılıİstanbul, Aydın BingölAnkara, Mehmet YılmazÇemişgezek, Utku berberoğluBolu, Güngör Bingölİstanbul, Mustafa UslanÇanakkale, Ahmet SaraçoğluDenizli; Hüseyin ErgönülEdirne 1 Mayıs tarihli bulmacanın çözümü Not: Yanıtlarınızı, bilmeceyi düzenleyenlerin eposta adreslerine değil, (reyhan@cumhuriyet.com.tr) eposta adresine veya derginin 3.sayfasındaki "İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ" başlığı altındaki adrese postayla gönderebilir veya telefon ya da faks ile bildirebilirsiniz.