Katalog

#>*.• lar ütıstık çocuklaı, gorunuşe bakılırsd kendılerırnn başka lan gıbı oldukldrı ya da başkalaıının kcndılermden pek faıklı olmadığı yo nundekı tpmel onspzıderı yuksunduı laı Bu tartışmasız ılk koşul, gunluk ya şamımızın temel gerçegı çocukldiın buyuk bır bolumune kendılenyle başkalan aıasındakı tıım farklüıkldiı keşfetmelenne olanak tanıyan duzenegın bu paıçasırn oluştuıuı Otıstık çocuklarm kaışüdş.tıklan guçlukler bıreyın doqus,tan gelen ve anlagı kavıamasına yarayan ternel bu duzeneğe sahıp olduğunu gostenyor ü t e yandan, diılakla ılgılı farklı tuılerüe bıl (jüeı bu duzenugın Zcimanla gehştırıldıguu oıtaya kuyuynı Arşivi tararken Gazetemizin çarşamba günleri verdiği, hem kâğıdı hem baskısı hem de içeriği kahtelı "Cumhuhyet Gazetesi Fotoğraüanyla Cumhuriyetin 80 Yüı" eklerini izliyor musunuz? Kendi adıma, bu eklenn sadece 6 ay sürecek olmasını yazık buluyorum. Daha geniş bir seçki ile, daha ayrıntüı haber, yorum ve değerlendirmeleri ıçerecek bır şeküde en az 1 yıl, hatta 2 yıl sürecek bir "arşiv", bu koleksiyonun değerinı birkaç misli arttırabilirdı. Tabıi, seçhde bılimle ilgili haberler, sözler, açıklamalar ve gelişmeler öncehkle ilgımi çekiyor. Bilim tarıhi araştırmacısı, özellikle Cumhurıyet'm kuruluş aşamalarmda bıhme büyükyönelış konusunda akademik çalışmalan olan Osman Bahadır, bır sabah aradı ve Atatürk'ün sözlerinı okudun mu, diye sordu. Evet okumuştum. Mustafa Kemal 1932'de ilk Dünya Güzeli seçilen Keriman Halis'e gönderdığı mesajda şoyle diyordu: "Ovünç duyduğumuz tabii güzeüiğmızı fenni tarzta muhafaza edıniz. Bununla beraber asıl uğraşmaya mecbur olduğumuz şey ... yüksek kültürde ve yüksek iazilette dünya bınnciliğini tutmaktır". Mustafa Kemal'm konuşmalarmda yerı geldiğinde bilimle ilgüi bir vurgulama yapması (arkedilmeyecek gibi değıldı. Zaten Osman Bahadır, kurucularm, tabii Mustafa Kemal'in amacınm bir "Bilim Cumhurıyeti" yaratmak olduğu savını ortaya atar. Bahadır'a göre, 1930'lardan sonra bu "Bilim Cumhuriyeti" perspektifi kaybolur veya azalır. Bahadır'm tezinin bu ikinci kısmına çok da katılmam. 1930'lardan sonra, daha çok bilimde bır kurumsallaşma çabası ön plana çıkar. Üniversite reformu vb... Mustafa Kemal "En hakiki mürşit ilimdir, fendır. tlmin ve fennin harıcinde mürşıt aramak gaflettır, cehalettır, dalalettir" ünlü sözünü, 11 Eylül 1924'te Samsun'da Ticaret Lisesi öğrencılerine söylemış. 1931 'de Bursa Müzesi'niziyarette, Anadolu'da arkeolojikeserleri ve müzeleri mcelediğinı belirterekşoyle diyor: "Memleketımızin hemen her tarafmda emsalsiz defineler halinde yatmakta olan kadım medenıyet eserlennm ılerıde tarafımızdan meydana çıkanîarak ilmı bir surette muhafaza ve tasniflerı ve geçen devirlerm surekli ihmalı yuzunden pek harap bır hale gelmiş olan abıdelerin muhafazaları ıçm müze mudürlüklerine ve hafriyat ışlermde kullanılmak üzere arkeolojı mutehassislerine katı lüzum vardır.." 1928'de Yazı Devrımı.. O yılda okuryazarhk oranı yüzde 10.6. Kadmların yüzde 5'i okuryazar... Aynı yıl Mıllet Mektepleri açıhyor. Herkes altı ay içinde yeni yazıyı öğrenecektır! 1936'ya kadar okur yazarlık oranı yüzde 25'e çıkartılacaktı. Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu'nun temellerinı atıyor; eğitimbilimcı Prof. Albert Malche'nm onerilerı doğrultusunda 1933 Üniversite Reformu kabul ediliyor... vb.. Arşivi tararken, Sümerbank'ın kuruluşunu içim burkularak okuyorum. Şimdi nerede banka? Bir oneride bulunmak çok mu geç? Sumerbank gibi, ülkemızin temellerinin atıldığı ve bizim beğenmesek de bugunlere gelmemizde küometre taşı olan kuruluşları, bu defa onlara başka kuçük ama öncü fonksiyonlar yükleyerek yaşatalım... Öztin Akgiiç, Cumhuriyet'teki bir yazısmda, örneğm "ileriteknoloji araştırmalanna kredı kaynağı sağîayabilir Sumerbank" diyordu, yamlmıyorsam... Etibank nerede şimdı, ya diğer öncu kuruluşlanmız? Hepsı vurdumduymaz, talancı ve yokedici ellerde heba olup gittiler.. Tabii, asıl talancı eller, bu kuruluşların değerinı kavrayacak sıyasi nosyondan yoksun vurgun politikacılan değıl mı? Ne kadırbılmez bir milletiz? Bunlar Cumhurıyet'm devamı politikacılar olabılır mı? Geçmışmdeki lyi ve güzel şeylere sahip çıkmayan insanlann, ülkelehn geleceğinı de bir türlü kuramaması, sakın tanhsel bir yazgı olmasın? Gelecek Cumartesi yeniden bır arada olmak üzere... B ebeklerin keşfetme, siirekli değişimden geçme ve yeni kuramlar geliştirme yeteneğine sahip minik bilginlet olduklan yönündeki benzetmeniz oldukça derinlere iniyor gibi. Evet Bızım "kurdnı kuıamımız" çocukların, tıpkı bıhrnde ol dugu gıbı sureklı değışen dunya ıle ılgılı kınıı kuıamlarla dunyaya qeldıklerıııı sdvuııuyoi Bebegın gehşme suıecı boyunca mey daıid gelen tum bu buyuk degışımleı kuıamsal dpgışımler bır başka deyışle bebegırı neyın neye neden olduğunu anlama bıçı mmdekı degışımler olarak algılanabıkr Bu da doğal olarak aaü soruyu gunderne getuır Çocugun dunyanm nedensel yapısına ılışkuı bılgısı nasıl tasanmlamı 9 Ne tur ogıenme duzeneklprı bu na olanak tanır 9 Kanımca Bayes ağlannda sorı deıece çcupıcı bu aıLıy bulduk on günlerde Bayes istatistiklerinden çok sık söz ediliyor. Bayes ağları da aynı türde bir şey mi? Bayes agkuı Bayps ıstatıstıkleı ıyle aynı degü oma heı ıkısı de 18 yuzyılda yaşayan Ingılız lahıp Thomas Bayes'ın goıusun den kayndklanıyoı Bayes ağldrınm ılgmç yonu salt çagnşımlaı dan yola çıkmak yeııııe, ncdenleıın ızıru surmesı Bunloı hcnı olup bıtenler, hem de bunlara yapüdiı mudahaleler başkalarınm yapnklarına tanık oldugunuz ya da bızzat sızın yaptığınız şeyleı konusunda tek bu tasarımsal yapı sunuyor Insana ozgıı pylpmler gerçekten ozel bu bıyımde çozumlenıp kavrandıgından, bu sorı deıece onemlı Buıada soylemck ıstedığımız sureklı olaıak oklaıın olduğu mınık grafıkler ve kafanızdala denkleralcrle debelenmekten çok nedensel bılgı ve oğıenmenın bu yontemle bügısayaı duzeyındp oıtaya konabılecegı Bunu goısel sıstermn ışlevıyle karşılaştırabılusınız BeynuTiız agtabakada oluşan ıkı boyutlu ımgeloıdekı ge ometrık faıklıukları knyaslaydidk uç boyutlu tasarımldi olusturdbıhr Gorsel sısterrumız, zaman zaman yarulsamaların tuzağına duş se de, bu ımgeler uzeıınde uygulanması gereken donuşumlen bıldıgınden bunu yapabıhr Gerçekte kısuun tum bu geometrık uygulamaldr ve donuşumleı konusunda bılgısı yoktuı Aynı bıçımde, Bayes ağları dunyamızda neyın neye neden olduğunu gormenıze olanak tanıyan ükelen sağlai' Başka hıç bu ogrenme duzeneğı bızlore boylesı bır olanagı saglamaz *** Buna basit bir örnek verebilir misiniz? Bu oınek vermeye çdhsacagım Işte sıze yıne eskı ogrerıcılerımden David Sobel ıle birlıkte yaptığımız basıt bu deney Çocuklaıda nedenlerderı yola çıkaıak bu sonuça ulaşma yetısını araştumak amacıyla uç yaş grubundakılerle bır oyun oynuyoruz Bu oyıında "bhcket" adı verüen belh nesneler uzerıne kondugunda aydınlanıp nıuzık çalan bır algıçtan (detektoı) yaıarlanıyoruz Oyunun amacı hangı nesneleıın "bhcket" olduklarını bulmak Kutu bıçınundekı bu algıcın uzerıne yalruzca bu nesne yerleştırdıgınızde algıç aydınlanusa, o nesne belh kı bır "bhcket"üı Aıtık bılgı ağlaıınırı oğıenmedp ışe yaradıgı, ancak sonuca ulaşmak ıçın gereklı bılgüeıuı bu buturı olaıak sunulmasında o denh ba şanh olmadıgı büınıyor Bayes ağlan kanıtlaı elde etmenıze ve bu kanıtlara dayah sonıırlara ulaşmanıza olanak taruyor Dalıası, Bayes ağlaıı oğıenmeyle ılgıh olaıak ortaya atdan bu dızı yenı goruşten yalruzca bu tanesı Büışsel arastırmacılaı çevremızdekı kanıtlaı dızgesını ıncelemenın yepyeıu bügüere yol açabılprpgını sonunda dnlamaya başladılar Yamhyoı olabıurım, aııid bu kcz turnayı gozunden vurdugumuza uıanıyoıum New Scıentıst 17 Mayıs Rita Urgan "Altm Satırlar" Adını, afeti izleyen en önemlı ılk 72 saate verilen isimden alan Altm Saatler, program 17 Ağustos Kocaeli Depremı 'nde kurulan Açık Radyo Deprem lletişim Merkezi'nin (ARDİM) yaymları ardından başlamış, haftalık bir radyo programıdır. Deprem ile ilgili bilim insanlarının, uzman kuruluşların, sivil toplum kuruluşiarınm, kamu ve yerel yöneticilerın konuk olduğu programın 183'sü 4 Haziran 2003 tarihinde gerçekleştirildi. Bu programda söylenen her şey, Altm Satırlar Gönüllüleri tarahndan deşifre edilerek, altınsatırlar Internet sitesine kondu (www.altinsatirlar.org). Program kayıtlan, yine gönüllü olarak çalışan sekız kişüik Redaksiyon Ekibi tarahndan yayma hazırlandı. Bugüne kadarki toplamı 2500 sayfayı aşan program kayıtlanna dileyen herkes erişebilir. Kayıtlar, deprem ve diğer afetler konusunda önemli ve gereklı bilgileri kapsıyor. obursalı@cumhurıyet com tr CBT Intemet adresr www cumhuriyet com tr Cumhuriyet BtLÎMTEKNtK • No:849 28 Hazıran 2003 tmtıyaz sahibi: Yedi Mayıs Haber Ajansı Baaın ve Yayıncılık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Damşmanı: Orhan Bursalı • Sorumlu Mudur. Mehmet Sucu Görsel Yonetmen: Tüles Hasdemir • Baskı:Merkez Gazete Dergı ve Tıc A.Ş Matbaası Esenboğa Yolu 13. km Pursaklar/Ankara A.Ş. tdare Merkezi ve Y&zışma adresi: Turk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 lstanbul. Tel: (212) 512 05 05 • Faks: 0212 513 85 95. Reklam: Publi Media 849/3