Katalog

UZAYDAKİ KOMŞUMUZ Mars'ın Ay'ı Phobos Manta blr kum fırtınasının olufumu tusunda gerçekleştıCp tdkdırde Avıupalüaı Ocak 2004 te dev bır cep sddtını andıran bır diaçla ılk kez yabanu bır gezegene ulaşacaklar Charles Darvin ın bır Zdindnlaı Ga lapagos adasına vaımış olduğu gemıden esınleneıek Beagle L oldidk ddlandınlan aracın ıkı kdpağı aıai>ında bır yıgın elektronık gızlı Mıkıodalga finnından bııaz daha buyuk olan Beagle 2 bıı spektrometre uç kamera bır ı ontgen detektoru ornek toplama robotu VP mekdmk bır kavıama koluna sahıp Sekız enstrumanın yaklaşık 30 kıloluk toplam agır lıgı bır ıekorduı Ustelık araç sadece 30 mıl yon poundluk bır butçeyle beş yıl gıbı kısa bır sure ıçındc gelıştırıldı NASA ıkı Roveı aracı ıçın 18 mıslı daiıa fazla harcama yaptı Dığer onemlı bır konuysa Mars aıaçla rının gezpgene ınışı Çunku Mars yuzeyıne ınış son deıece tehlıkelı Ruslaım tum çaba ları bugune değırı hep başarısızlıkla sonuç landı Şımdıye dek Mdrs zemınıne ulaşabüen tek bır Rus kdpsulunun de kısa bır sure sonıa telsız baglantısı çoktu Beagle 2 (Amerıkah lann Rover araçlan da) Pattfınder mısyonuyla ılk kez başanyla uygulanabüen bır ınış teknıgıne sahıp 65 küo agırlıgındakı araç mermıden daha buyuk bır hızla duşerken frerüeyıcı bır paraşut duşus hızını yaklaşık saatte 90km hk bır hıza ınduıyor Aıacın sert bır bıçımde ını şe geçmemesı ıçırı de ınışten kısa bır sure once uç tane hava yastıgı şışıyoı Ve araç da ha sonra dev bır cep saatı gıbı parça parça açüıyor Ekvatoı yakırandakı Isıdıs Planıtıa ınış yerı sakm bıı bolge Beagle l oraya vaı dıgında ılkbdhdi ypnı başlamış olacok Fııtı nalar daha yavaş eoecek ve ogleden somakı hava ^ıcaklıgı 10 dereceye kadaı yuksple cek Amenkalılar da ım? bolgesı konusunda son deıece tıtız davıandılar Nasa 155 olası ıniüj bolgesmı ınreledıkten oonıa GUSPV kra terınde kaıaı küdı DUnya gününe gore blr yılın iüresi Rotasyon silresl Ortalama hava batma Atmoıfer Dünya 365,24 24 12756 1014 Azot 686,98 24h 40 6794 k m 6,4 78% C 0 ' 95% 3% Oksljen Ârgon, CO2 Azot Argon 2 % 1% Ortalama ncaklık •15°C 63°C f lık ve Uzay Yolculukları Meıkezı nde bıı ensütusunun ışbırhgıyle Lutz Richter baş kanlıgındd gelıştırüdı Köstebek çelıkten bıı fışegı andıııyor Içtekı bıı yay sıvıı uca baskı yapınca koatebek tıtreşımler sayesmde kısa arcdıklaıla 1 SOm kadaı topıağın ıçıne gırıyoı Beagle 2 toplamış oldugu topıaCp dalıa sonra oksıjenle yakardk Egeı oınekte karbon vaı sa yanmd üiıasında karbondıokbit oluşarak Araçtakı enstıurndnlaı bu durumun ne Zdnidn gerçekleştı<"pnı sdptayacak şekılde ayarlanmış Eğer yanına hucrelerın 500 san tıgrat dereceye kadar ısıtılrnası gerekırse karbonun kaya parçasıyla bırleşrrus oldugu anlaşılacak An"H eger 100 ıla 200 santıgıat deıecede yanacak oluısa oıganık rnaddeden oluştugu oıtaya çıkacak kı bu da Man ta or ganık maddelerın bulunduğunu gosteıen ılk ışaıet olacak Beagle 2 aynca dogıudan dogıuya ruetaıı gıbı metabolızmd gazldimı saptayarı ya da daha hafıf olan karbon ızotopu C12 yı daha agıı olan C13 terı dyuabüen enstrumdnlara da sahıp Dunyadakı mıkrootganızmalaı C12ıçerır Demek kı Beagle 2 oıganık mole kullerde C12 buldugu takdırde Mars ta yaşa mın varlıgı da kanıtlamış olacak Amerıka ve Rusya 1960 yüından bu yana 31 Maıs mısyo nu gerçekleştırdıleı aına bunlaıın yansı ba sarısızlıkla oonuçlandı Bu nederüe de 200T yılında firlatüan uydulann hepsı Mars a ulaş mayabüır Işte Amerıka bu olasüığa karşı ay nı anda ıkı Rover aracı bırden gonderıyor Sıra insanlarda mı? Tabıı kı NASAnın merak ettıgı de, Mars ta yaşamın olup olmadıgı ve bu kldünıırı ardştuümasında ayn bır ozen gosterüecek Rover araçlaıı kayalann ust kabufifunu kdzıydcakbırtuı çekıresdhıp Spektıometreler kayaların altında sadece suyun varlıgında gelışebüen mınerallen arayacaklaı ve karne ralann dunyaya gondereceklerı ayrıntüı fo tograflarda jeologlar suyun ızlennı araştırma ya hazırlanıyor Maıs sankı bızı çagırıyoı gı bı dıyor Edgett ama gunumuz teknolojüen ne gore uretılen sondalar her yere ınemıyoı ne yazık kı Murettebath Maıs mısyonu ınsa noglunun en buyuk ruyasıdır Fakat ne vdi kı uzmanlar Mars ekıbmı ıkı senelık bır Maıs yolculufluna çıkaıacak bır uzay gemısının masidflan konusunda bıle hemfıkır degüleı Tahmını idkamloı 20 ıla 500 mılyaı dolaı ara ümda degışıyor Bu yuzden genye daha mu tpvazı vızyonlar kahyor mesela gezegenden alınon toprak ornekleıı gıbı Ve eğer Mars gerçekten de yaşanabılecek bıı gezegen ıse yorungeye dev bıı ayna yerleştırüeıek gezegene bol bol guneş ışıCpnın yansıtılabı lecegı duşunulmekte Hatta bazı bılım adam larına goıe fluoresarüı hıdıokaıburle elde edılecek yapay bır sera etkısıyle Mars atmos fen bırkaç yuz yıl ıçınde ısınabılır Ama boy le bır durum gercekleştıgı taktude bıle ınsanlara yeterınce oksıjen uretecek bıtküeıın en az 100 000 yıl ıçınde gelışebıleceğı tahmın edılıyor Ve diğer projeler... Evet Mdis seruvenı yepyenı teknolojı • lerle staı t aldı Bılım adamlannırı beklentüen ve senaryolan son derece ılgınç ve heyecan verıcı Ama hıç kımse Mdrs gezegenınde ne lerın yaşandıgıru tam olarak bılemıyor Elde edılen her yenı bulgu yenı soıulaıı da bera bermde getıııyoı vt. büınmezler bılım adam ldrını ıyıce sabırsızlandınyoı Daha bırkaç gım once gondeıılen sond ü ınn Marsa ulaşıp ulaşmayacagı bıle bılınmezken ^undıden ye nı projeler hazırlandı Mesela Pransız bılım adamlaı ı 2007 yı lında daha once hıç aıaştuılmamış olan bol gelerde ıkı metre derınlığe kadaı mebüecek sondalar fulatmak ıstıyorlaı NASA araştırınacılan ıse 2009 yılında kameıa veya olçum aletleııyle dorıatılabılen vc ruzgarla haıeket edecek dev bır pldstık topla gczegenın heı koşesım aıaştuacaklar Avrupa Uzay Ajdiiii Esa nın ISP 2011 yriı ıçın yepyenı bu planı var Robotlu bu uzay gemısı Maıstan toplddığı oı nelden dunyaya getırecek Ve msanlaıa olası uzay mıkıobu bulaşmaması ıçm de ornekleı Uluslararası Uzay Istasyonu nda ıncelenerek Bunlann dışında baska Roveı planlaiı da var Mesela bu dagcı gıubu gıbı dık ya maçlardan ınebılen ve farklı arazı yapılaıı uzerınde hareket edebılcn Team robotlan Vallers Marmerıs bolgesmde uçabılen pla norler ya da Mars ın ınce atmosferuıde bıle sağlam kalabüen kanatlı robotlaı gıbı Mu hendıslet uçu^ teknıkleıını guvelerden Psmlenerek gehştırıyorlar Bugune degm geıçek leştırılen her yenı gelışme Mars a farklı bır kışuık kazandırdı Do<5(ru<îu bız şımdı yenı mısyonlann guneş sıstemındckı komşu geze gene ne gıbı yenı ozellıkler kazarıdıracagını merakla bpklıyoruz ' Ya sız 7 Çevırı Nilgun Ozbaşaran Dede Kaynaklar GEO Magazın 05/0^ Spı egel 23/2003 "Köstebek" bilgi toplayacak Beagle 2 ruıı en ontmlı aran Maıs top ragırn delebılecek ük enstrurıidiı olan koste bek (Mole) Robot Kolndekı Alman Havau Mars misyonlarının tarihçesi 1962 Sovyetler Bırlığı "Mars 1" sondasını gonderıyor ama sondanın telsız bağlantılan daha uçuş sırasında çokuyor 1965 Amerıkalılann "Marıner 4" sondası Mars'a ulasan ılk araç oluyor Marıner 4, Mars'ın yanından uçarken 21 goruntu gonderıyor dunyaya 1971 Sovyet robotu Mars 2" ınış sırasında parçalanıyor, "Mars 3" ıse çok az sayıda goruntu alabılıyor 1972 "Marıner 9" yorungemın ızlerını arıyor 1977 Bır Robot aracı Pathfmder mıs yonuyla ılk kez Mars'a ulaşarak yakın çevresı hakkında bılgı toplu2002 Mars Odyssey" sonyor "Mars Clobal Surveyor' aynı yıl dası Mars yuzeymm kesm bılesırr» Mars'a ulaşıyor Sonda bugune ka saptıyor dar 100 OOO'mın uzerınde dijital fo 2003 En heyecanlı Mars setoğraf çektı ruvenı başlıyor japonlar, Amenkalı1999 Nasa arka arkaya ıkı lar ve Avrupalılar bırbırıne yakın tasondasını kaybedıyor Mars Clıma rıhte sondalar gonderıyor Avrupa te Orbıter' ve "Mars Polar Lander' Mars seruvenıne ılk kez katılıyor hedefe ulaşamıyor den tum gezegenı goruntuluyor Fotoğrallarda dev volkanlar ve yarıklar fark edılıyor 1976 Ikı 'Vıkıng" sondası Mars'a ındıkten sonra fotoğrafgonderıyor ve Mars toprağında yaşa 849/10