Katalog

luydu Ancak maddesel kultur, arük yalruzca akhn bır urunu değüdı akhrı en onerrüı şekülendırıcılennden olmuştu Bız ınsanların errahmızda yarattıgı kulturel çevıeleı, büıssel akıcılık duşuncesınm, kokenının olmasa da kendısının, aynntılı mcelenmesı açısından çok onemhdır Mağara duvaılaımdakı resımler, yazılı metırüeı ve matcmatık ışa retien, ınsan zekâsı ıçın çok onemlı olan kompleks duşunuşu destekleı ler Ancak dığer canlıların, tum bunlann drnı varuklar mı yoksa kuvan tum mekanıgıyle mı ügılı oldugunu anlamalan, hatırlamalan ve dığerle rme aktarmalan zorduı Gunumuzdekı ınsanlarırı en ükellcrı, füozof Daniel Dennett'ın "akıllı hıle" olarak tanımladıgı şeyı, zekâlannı beyınle rınden oteye taşımayı ogrenmışlerdı Onlar, bıyolojırun ınsan duşuncesı ne uyguladıgı sırurlamalardan kaçmışlardı Lisansüstü kalite sorunu Üniversitelerimizde temel hilim sorunlarmdan biri, lisansüstü ve doktora derecelerinin kalitesidir. Çok az üniversitemizm çok az bölümünde evrensei standartlarda lisansüstü ve doktora yapılabildiğini herkes bilir. Gerçi, edindiğim izlenimler, yavaş da olsa belirli bir kalite artışı için çaba gösteriliyor. Hatta, bazı üniversitelerimizde bütünleşik doktora programları geliştirilmeye çalışıldı. Hem yurtdışı hem yurtiçi ortak çalışmalar gündeme geldi. Doktora yapabilecek nıtelikteki bölümlerde lisansüstü programlar açılsın dendi vs... bunlann bazılan yürüyor olabilir... Lisansüstü çalışmalarm kalitesi arttınlmak mı isteniyor? Bence yapüacak en önemli işlerden biri, bütün lisansüstü çahşmalarmı, bittikten hemen sonra, jüri ve kabul aşamalarına henüz gelmeden kamuya açmaktır. Cizlilik kahtesizliğin "örtüsüdür". Şeffaflıkda niteliğin... Bu nasıl yapüacak? Master ve doktoraları düzenleyen kurallara bir madde eklenecek. Öğrencı bizzat, master'ını veya doktorasmı bitirdikten hemen sonra, teslim etme aşamasma paralel, bolümünün veya üniversitenin web sitesinin bu amaçla hazırlanan web sayfasma koymakla yükümlü kılmacak. Internet'te, tezlere, lisansüstü smavmdan önce örneğin iki ay boyunca herkes ulaşabilmelıdir. Bu kural, tezlerin kalitesini her bakımdan etkileyecektir. Kapalı kapılar ardmda, emir veya talımatlarla, sırt sıvanarak, torpil geçerek veya gerçekten çok yönlü yetersizliklerden dolayı "geçer not" alacak tez sayısmda önemli bir düşüş olacaktır. Kamuya açıklık, tezlerin ciddiyetinı, niteliğini arttıracaktır. Bilimsel etik kurallanna üst düzeyde bir uyma sağlamanm yolu da tam açıkhktan geçer. Yuksek lisans smavlarmdan sonra da, başanh tezlerin bütünü, üniversitelerin tnternet sitesinde elektronik olarak kalmalı ve ulaşılabilir kılmmahdır. Böylece kimsenin haberdar olmadığı, küflu raflarda unutulan, sadece 10 kişinin bildiği araştırmalardan hem ünıversitelerce hem de toplumca yararlanmamn yolu açılmış olur. Bence, YOKmü MÖKmu, Üniversitelerarası Kurul mu, yetkili hangi makamsa bunu bir an önce uygulamaya koymalı... Hatta bu üst kuruluşlardan herhangi bir talimat beklemeden, üniversitelerin kendileri bu kararı almalı ve uygulamaya başlamalı. *** Bu sayımızda Serhat Çakır'm bilimsel durumumuzla ilgili, biraz daha farkh ve çeşitli biryazısım sunuyoruz. Bilimsel yaymlann dağılımmı da Çakır'dan istemiştim, aşağıda bu dağıhmı (olanlar ve olmayanlarla birlikte) meraklılann incelemesine sunuyorum... Gelecek Cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla... Zekâ harekete geçiyor Bu akülı hüerun geıçek etkısı, H sapıenslerın evnlmesrnden ancak 100 bın yddan fazla bu suıe sonra ortaya çıktı Bu yeru ve yaraücı akıl tıpı, 120 bın yıl once behrgınleşmeye başladıkça, kuresel ıklım de gıderek kotuleşmış ve 20 bın yıl once son Buz Çagı'na ulaşana kadar da kotuleşmeye devam etmıştı Cıddı soguklar ve kurakhk, ınsan topluluklannm buyuk bır kısmını yok etrraş, kulturel yenıhkçüıgın de duımasına neden olmustu Yavaş yavaş kuresel ısınma basladı ve anı bır hızla 10 bın yıl once bıttı Bu olay ınsanın dusuncelennı, 'buz çagı donduruculu gundan" kurtardı Yeru kolondeşme ve nufus artışı olanaklan, yenı.tur hayvan ve bıtlrilerden yararlanmayla bırlıkte modern ınsan, yaratıcı ve büışsel akıcılı ğa sahıp zekâsını hareket geçırdı Asya'nın batısı, Meksıka, Peru, Yerıı Gıne ve Çin'dekı topluluklar, bırkaç bın yıl ıçınd* tanmı keşfettı Bu metafoı bu dusunce tarzrnı gerektınyordu bıtküer ve hayvanlara da "şereflı ınsan" payesı vermek ve çocuklar gıbi onlara da ozenle bakmak Çıftçüık, daha sonra Avrupa, Asya'nın guneyı ve Kuzey Afrıka'ya yayıldı Kasabalaıın ve tıcaretın ekonomık temehnı olusruran bu yayılma Mezopotamya, Mısrr ve lndus Vddısı'nde ılk mmmm^lm^^mı^Kmm medenıyetlenn ortaya çıkmasıru sağladı TaBeyin, vücut ve rımın başlamasının uzerınden henuz 10 bm yıl büe geçmeden ınsanlar Ay uzennde yumaddesel kültür, rudu ve DNA'nın yapısını buldu Yazının önemi Bu bdşaıılan anlamak ıçın gunumuzdekı ınsan zekâsının, noronlann hareketlen mesmden ve kunyasallann beyınde gezın ^••^•••••••^•••^ mesınden çok daha fazlası oldugunu kabul ermemız gerekır Mağara duvarldiına bundan M O 30 bın yılında yarısı ınsan yansı hayvan yaratıklan çızıp, onların onunde dans edıp şarküar soyleyen ükel ınsanlan duşunun Bu goruntuler ve hareketler, yalruzca kafatası ıçuıde saklı bır beyran urunu degüdıı Bunlar, tek başına beynın kapasıtesıyle ortaya çıkması mumkun olmayan duşuncelerı, duu vaıhklarla ılgılı duşuncelerı şekülendırdüeı Resunlı magaralar ve ayınler, doğa ve doğaustu dun yayla ılgılı bılgılerı sakladı, beynın saklayabüecegı bılgüen artırdı ve boylece yaratıcı duşunme yeteneklerıra gelıştırdı Şımdı, M O 3 bın yıl once Mezopotamya'nın Uruk kentınde yaşayan bır kâtıbın kü tablet uzenne, sozgelırnı tıcarı eşyalann alım satımıy la ılgılı semboller yazdıgını hayal edın Daha sonra, başka bır kente gıden bu tabletı başka bırının okudugunu duşunun Yazırun bulunması, aklı yeteneklerm genışlemesırun faıklı yollarını ortaya çıkaıdı, konuşulan sozcukler ve bu sozcuklerm ardındakı fıkırleı, zaman ve uzay aıasında taşmabıldı Sozler, katıbın, hıç tanışmadıgı ınsanlann beyınleımde oluşan fıkulerı formule etmesıne yardımcı oldu hak'ın eskı zamanlanndan kalma kü tabletlerse, esla zekâlardan arkeologlara kalan parçaldidan yalruzca bırkaçıydı günümüzdeki insan zekâsının yapısal parçalarıdır. 9303 bilimsel yayının dağılımı Article 8186 Art Exhibit Revievv BiographicalItem Chronology Correction, addition Database Revievv Editorial Material 112 Fiction, Creative Prose Hardware Review Letter 463 Music Score Musıc Score Revievv Note Record Review Revievv 101 Softvvare Revievv Theater Revievv Abstract ofPublished Hem 1 Bibliography Book Review 1 Correction 19 Dance Performance Review Discussion Excerpt Film Revievv Item About an Individual 1 Meeting Abstract 419 News Item Poetry Reprint 1 Script TV Revievv, Radio Revievv Yapısal parçalar Son alarak, ışleyen ınsan zekâsının daha yakm bır ornegıru duşunun 50 yıl once James Watson, Cambndge'dekı Cavendısh laboratuvanndakı odasmda otuı muş kartondan yapılmıs DNA baz çıftlenru bıı leşüııp yupıyı keşfetmeye çalışıyordu Keşfı yalruzca beynı degıl, hunerh parmaklan ve kaıtorı şekıller de yapmısh Beyın, vucut ve maddesel kultur, gunumuzdeb ınsan zekâsının yapısal parçaldiıdu Bu yerçek, 100 bın yıl once H sapıensleruı ortaya çıktıgı ve büışsel alacıhğa dayanan zekâya sahup yenı üp ınsan doğasının başladıgı tanhten berı boyledır Bu olay, Buz Çagı'run sona erme sıyle bırukte "vıtesını artıran" bır kulturel değışun başlatrruştır ve bu degışım, bugun de hızldnmaya devam ermektedır Steven Mithen Ingıltere, Reddmg Umversıtesı'nde ılkel tanh oncesı pıolesonı "After the lceBuzdan Sonra" adh yeru htabı Hazıran 'da çıktı New Scıentst, 17 Mayıs 2003 Bilge Eser obursalı@cumhunyet com tr CBT Internet adresı wwwcumhurıyet com tr Cumhuriyet BÎLİMTEKNtK • No: 848 21 Hazıran 2003 lmtiyaz sahibi: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncüık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Danışmaıu: Orhan Bursalı • Sorumlu Müdür: Mehmet Sucu Gorsel Yönetmen: Ttiles Hasdemiı • Baskı:Merkez Gazete Dergı Basım Yayıncıhk Saıu. ve Tıc. A.Ş. Matbaası Esenboğa yolu 13. km. Pursaklaı/ Ankara. Idare Merkezi ve Yazifma adresi: Türk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 Istanbul. Tel: (212) 512 05 08 • Faks: 0212813 85 98. Reklam: Publi Media 848/3