Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam insan ve Değişme evleri Değişme evi, değişmek isteyen, değişmeye gönül vermiş, kendindeki yetilerin can bulup gerçekleşerek, daha zengin, daha coşkulu insan olma ardında koşanlarm uğrayabileceğij)ir ev. Duşünme evinin yakınlarında. Düşünme evi konuklarının tumüne açık değil değişme evinin kapısı. Düşünme eylem olabildiğinde değişebilir in san. Düşünme evi, birlikte yaşanılan, tartışılan, düşünca alışverişinde bulunulan evdir. Yalnızlık yasaktır düşunene. En azından bir ki}iyle yazışarak da olsa etkileşim içinde olabilmelidir. Düşünme, anlamaya. kavramaya, açıklamaya, sorun çözmeye yonelik bir etkinliktir. Yaşamı, yaşam içindeki ınsanlan değişime zorlayan bir niteliği vardır. Düşunme evi konuklan, başarılmış düşünme etkinlikleri sonucunda oluşturdukları düşüncelerle dönüşebilen, dönüşmekte olan insanlardır. Düşünme, değişmeye direnme değildir. Etkileşimden kaçmak, dünyadan uzaklaşmak, "huzur bulmak", "dinginliğe erişmek" amacı taşımaz. Düşünme evi konuklannın düşünmeleri etkileşimlerle gerçekleşir, dönüşum merkezlidir. Düşünmek eylemdir. Edilgin olmak, yerinden kımıldamamak, "bir şey yapmamak" anlamına gelmez. Düşünme evi, birlikte duşunulen etkileşim, iletişim sonucu donüşülen evdir. Düşünme evi, bizi değişme evine gönderir. Değişme evinin yolu, düşünme evinden geçer. Sorular çok. "Değişme nedir?" "Zaten, durduğumuz yerde de değişmiyor muyuz?" diyeceksiniz. "Duşünmeden değişmiyor muyuz?" diyeceksiniz. Ne yapsak değişiyoruz. Bu evrende aynı kalma yok. Istesek de değişiyoruz, istemesek de. Değişme evi sakinleri böyle düşünenlere açılmıyor. Değişme evi, düşünme evi. "Teknik" bir sozle, orayagelenler, oranın halkı, noetik odaklı bir değişimin yolcularıdır. "Çaldım değişme evinin kapısını. Değişmeye durdum. Değişme gönullüsu insanların arasına karıştım. Çok büyük bir ev değişme evi. Ev halkı, yolculuğa çıkmış bir halk. Yol ustunde değişik değişme evleri kurmuşlar. Herkes her eve uğramıyor. Kimileri çadırlar kurmuş, kimileri kulube yapmış. Ne yapsak değişiyoruz. Bu evrende Kimileri toplanmış açık havada soyleşıyor. Değişimin yolcuları. aynı kalma yok. Is Peki, ne adına değişimin ardındalar? tesek de değişiyo Değişim neyın değişimidir? Neyi değişruz, istemesek de. tirmeyi duşunuyorlar? Dunya değişmeDeğişme evi sakin den, duzen değişmeden, yollar değişleri böyle düşünen meden, insanlar, aynı yollarda, aynı mekânda, kendilerini çevrelerinden yalere açılmıyor. lıtarak, değışım evleri denen evlerde sanki "kuçuk tarikatlar" ya da elit zumreler oluşturarak değişebilirler mi? Değişme neye hızmet edecek? Zulme mi? Haksızlığa mı? Adalete mi? Neye? Salt değişmek için değişmeyi neden ısteyeyim ki? Halimden memnunsam, orneğin! Değişme evleri, dunyaya açık evler. Herkesin evi değıl, bu doğru; duşünebilen, duşunmeyi değerli, saygın bulanlann evi. Kendini değiştihrken dunyayı değiştirmeye ya da dünyayı değiştırırken kendini değiştirmeye çabalayanların evi. Mistik, şaman bir bakışla, salt kendi içimlze yonelik bir değiştirme etkinliği değil. Birlikte donüşumler sağlamaya yonelik, ortaklaşa tartışmaların, söyleşilerin, etkileşimlerin yaşandığı ortamlar. En buyük değerleri yaşamın kendisi. Yaşama duyulan saygı. Insana, cana duyulan saygı. Bu saygıyla yaşanan sorumluluk, can ahlakının ilkeleriyle taşınan insan olma bilınci. Değişmek için değişme değil. Değişme evi, ne yönde, nasıl değişeceğini soruşturan, düşünen insanların konuk olacaklan ev. Egemen siyasal guçlerin, yerleşık kulturel göruşlerin, etkin medya bombardımanın uzağında, gerçeğin aranışı için değişmenin ardında olan yokular. Hakikati arayanların evi. Değişmeden aranmaz hakikat Gizli, sihirli, bir çırpıda yakalanacak bir sozcuk değildir. Hakikat, Heidegger'in dediğigibi, bir oluşumdur, bir hadisedir. Yaşanacak, tüketilemeyecek bir yolculuğudur, insanın. "Hakikat yoktur, bilgi vardır" bakışı, hakikati mistik, abartılı buianık bir "söz" sananlann görüşüdür, bir açıdan. Bilgi, gözümüzü kör ediyorsa, değişime, arayışa, bilgi aşkına kör ediyorsa bizi, hiç hakikatin yerine geçer mi? Hakikat, nihai bilgiler anlamında değildir. Nihai, sonuna gelmiş bilgi yoktur çünku. Hakikat, bllgilerin devinimidir. Bilgilerle dönüşüm, bilgilerle bilgılenme, bilgiler üstune bilgiler geliştırme, bilgilerle görme, bilgilerle duşunme, donüşme, değişme, yaşama demektir. Değişme evi, kalıplardan annmaya çalışarak düşünmeye, değiştirmeye çalışanların, banş karargâhlartdır. Orada kokuşmakta olan dunyaya temiz hava, tazelik, canlılık getirmek isteyen, "bahar yürekli", "bahar beyinli" insanlar konuk olarak kalırlar. 848/2 Zekâ, tamamen hareketli ve değişken âsı Homo sapiensler, mağara duvarlarından diz üstü bilgisayar tasanmlanna gelirken çok yol kat etti. Steven Mithem, günümüzdeki zekâlann yeteneklerini, ancak Buz Çağı'nın sona ermesiyle birlikte gösterebildiklerini düsünüyor. omo cınsının ortaya çıktığı 2 mılyon yılın gorece sakınhğıne karşı, Holosen donemınm ılk bırkaç bın yılında, kulturde mey dana gelen kanşık ve gehşıguzel değışım ındnılmazdu Bu, Homo sapı enslenn temelde, yalnızca bugun yaşayan dığer yaratıkldrdan degıl, aynı zamanda en eskı ınsansılardan Neandertallere kadar cınsımızdekı dığer tum canlılardan da buyuk farkiıhklara sahıp olduklannı gosterıyor H Bırçok laşı, buna beyın hacmındekı degışıkhklenn neden oldugunu duşundu Paleontologlar, bir zamanldi beynın 600 santımetre kup olduğunu one surduler Bunun, Homo'lan dıger prımatlardan ayırdığına ınanüdı Ancak beyın boyutlanrun, duşunce ve davranıs açısınddn onemı Frama'dakl Chauvet mağaralannda bulunan bugün soyu tükenmlş olan tam olarak bılınmıyor Dahası, H sapıbu dev geylk Megaroı glbl mağara reslmleri, günümüzdekl Insanlann zekâlannı, beylnlerlnden öteye tafidıklannı gösterlyor. enslennkıne eşıt beyın boyutlannd, kultuıel patlamadan en az 200 bın yıl lızmın yaygınlaştıgını gosteren kanıt yalnızca 50 bın yıl once uldşılmıştı oncesıne aıttır Ancak, bu duşunceye ısaret eden kabart Konuşma dılının ortaya çıkması, Homo turunun malı taşlar ve renk mdddelerının kulldnılnidsı td H sdpıneden bu kddaı bdSdiüı olduğunu da anlatmıyor Hem enslerın kokenlerıno dayanır Bu, cınsımızın ayırt edıcı H neanderthalensıs hem de H heıdelbergensıs'te, bırozellıklerınden bırıdır çok ılade ve soz uıetebılmek ıçın gereken vokal alanlar evrılmıştı Bu rurlerın dıh, maymunldrın ses çıkarmalanndan ayırdn genış bu sozluğe veya karmaşık gramer Pekı H sapıensleı ı "sembohk cıns" olarak tanımla yapısına sahıp olup olmadıklarını soyleyemıyoruz Anmak yeterlı mıdır' Sembohk duşunce goruntusunun alcak, turlerın ses çıkarmalan bırer dıldı tında, ınsan zekâsı ve duşunuşunde çok bu Bilişsel akılcılık Dilin kullanımı Dılın, Neandertalleı tdrdfından kulldnım alanlanndan bın taştan aletler yapma bılgısını dıcjerlenne dktdnlmaktı Bu aletler, her H sapıensın urettıgı kadar karmaşıktı Ancdk, dletleıın yapımı, Neandertaller ıle H sapiensler arasmdakı çok buyuk kulturel farklılığd ılıskm bulunan ılk kanıtlardır Neandertal yontemı buyuk oranda, yaklaşık 250 mılyon yıl kadar hıç degısmedı H sapıenslerın kullandıgı teknolojıyse, bunun yan yılı kadar bir surede taş aletlerden, şu anda uzennde yazdıgım dız ustu bılgısayara dogru bir evnm geçırdı, bagh oldugum ınternetı ıse hıç Sdymıyorum Aslında bızım teknolojık evnrrumız, yalnızca 20 bın yıl once son Buz Çağı'nın en etkıh donemıne uldşmadan once gerçek olarak baslamamıştı Mağara duvarianndaki resimler, yazılı metinler ve matematik işaretleri, insan zekâsı için çok önemli olan kompleks düşünüsü desteklerler. yuk bir degışun yatmalıydı Ben bunu, "spesıfik alan"dan, "büışsel akıcüığa" degışım olarak tanımlıyorum Spesıfik alan duşuncesı, çoklu zekâlann oluşturdugu zıhınlerde ortaya çıkar Sosydl etkileşim, cısımlerı degıştırme ve doğal çevreyle etkileşim gıbı her bıı alan, dığer lenyle çok az üetışım ıçerır Neandertaller, hayvanlann davranışldrırid ılışkın bılgılerını, ozelleştırılmış avlanma sılahları yapmak amacıyla alet yapma yeteneklenyle bırleşü remedıler Sosyal etkıleşımlennde kulldn mak uzere kolyeler veya benzer susler tasarlayamddıldr Tum bunlar, teknolojık ve sosyal zekâlannı bir araya geürmeyı gerektırırdı H sapiensler dışmdakı tum Homo uyelen, Neandertallerde bulunan spesıfik alan zekâsının en ılen şek hne sahıptı Zekâya dayah bağlantüar kurma yetenegı bulunan H. sapiensler, yalnızca farkh bügı turlennı bır leştrrmekle kalmayıp tum bılımm, sanatın ve dının temehnde yatan metafor şekhnde duşunme yeteneğıne de sahıplerdı Bence bu, gunumuzdekı zekânın evnmıne ıhşkm en onemh açıklamadır Kulturun bu kadar şaşırücı bir hızda degısmesı, H sapıens'ı insan turunun dıger uyelerınden ayıran temelde farkh bir şey olduguna ısarettır. Akılla baglanüh olması gereken bu "şey", bırçoğu tarafından, "sembohk duşunce" olarak tanımlandı, yanı bir ses, bir hareket veya bir nesneye, kendınce bir anlam yukleme yetenegı Sozgehmı kopeğe "kopek" ısmı, ne kokusu ne de sesınden esınlenerek konmuştur Sembohk duşuncenın varhgını gosteren sanat, ayınsel cenazeleı ve vucut suslemelenne ılışkın net kanıtlan yalnızca H sapıensler bırakrrustır Altının çızılmesı gereken bu kultur, şempanzelenn alet yapma geleneklennden tamamen farklıdır. Sembo Karmaşık düşünüş Zekânın bu olağandışı degışımıyle bırhkte, dığer hayvanlann ve ınsansı atalanmızm yaptığı aletlerden çok daha farkh eserler, yanı maddesel kulturun yenı şekıllennı yaratma yetenegı de gehştı. Duvarda bir resım de olsa veya bugun bıze sıradan bir taş aletten fazla şey ıfade etmeyen bir alet de olsa, hepsı sembohk anlamlarla do