Katalog

Ik büyük epidemiyolojik iARS çalışmalarının sonuçları jan Yucel* İlk kopya katır dünyaya geldi I ong Kongda bulunan Ingılız epıdemıyologların ve drdştırmacıların The Lancet tip dergısının 7 Mayıs 5 tanhh 'onkne versıyonunda yayımla an makalede SARS uzerıne yapılan ılk ık epıdemıyolojık aıaştumdnın sonuçlaı alıyoı Çdlışmada 28 Nısan 2003 tarıhı <;adar Hong Kongda karşılaşıldiı 1428 S olgusu ele alınıyor Yazarlar bu olgu sn yola çıkarak SARS hakkındd onemlı der venyoılar Burada bu makaleran kısa >zetı sunulmaktadır Dunya çapmda hızla yayılan SARS ı koronavırus 5 Mayıs 2003 tdiıhıne dek lkede hastalığa yol açtı Çağdaş toplu hareketlılıgı (ornegın hava yolu taşımadunya nufusunun hızla drüşını surdur ozellıkle Asyada kent nufusunda suartış) genel olaıak buldşıcı hastalıklann m yayılması ve dırencını guçlendır tedır Çın ın de ıçınde yer aldıgı Asya Pasıfık esı SARS tan en çok etkılenen bolgedır îdenle ekonomılen ve sağhk sıstemlen >nen Guneydogu Asya Ulkelerı Bırlıgı e yer dlan 14 ulkenın saglık bakarüaıı 3 Nısan tarıhlen arasında toplanarak ııın acılen kontrol edılmesınde en etkılı Salgınla ilgili hâlâ bilinmeyen noktalar vardır. Hastalığm inkübasyon süresi vürüsün bulaşma yoluna ve dozuna bağlı olarak değişebilir. Hastalığm bulaşıcı olduğu dönem tam olarak bilinmemektedir. gusumın goruldugu bır merkez olan Amoy Gardens sakmlerımn once kentte ızolasyonu (30 Mart) daha sonra kırsal aldndakı kamp larda 10 gunlu<3une ızole edılmelen (31 Mart) olgularla yakın temastakılere evde karantına uygulanması ve Hong Kong dışına çıkmalarmın yasaklanması (10 Nısan) semptomank kışılen tıbbı açıdan uyaran ye nı duyurulann hazırlanması (15 Nısan) ve tum hava yolu yolculan ıçın vucut ateşı kont rolu (17 Nısan) SARS a karşı uç oncelıklı gorev bulun mdktddır (1) SARS a yol açan ajanın tanım lanması ve vırusu sdptayan testlerın gelıştı rılmesı boylere olgulann çabuk dogrulan ması (2) tedavı pıotokoUerının gelıştnlmesı ve degerlendırümesı (3) etkın halk sağlıgı onlemlennın aknrnası ıçın enfeksıyonun ya yılması ve dırencını etkıleyen epıdemıyolojık sureç ve parametıeleım belırlenmesı Yazaılaı Hong Kongda salgının ılk 9 haftasında karşılaşılan 1425 SARS olgusun dan (bunların 122 sı olmuştuı) elde edılen verı lerle SARS ın epıdemıyolojısını ele almaktadır lar Çalışmada hastalar dort gruba aynlmışur Gozlem altındakı hastalar SARS şuphesı olan has talar SARS oldugu dogrulanan hastalaı ve SARS olmayanlar Has talann SARS oldugunu dogrulamak ıçın akcıgeı fılmınde pnomonı ıle uyumlu goruntuler ve son ıkı gunde 38 C"nın uzeıınde ateşe ek olarak asagıdakı durumlardan bırının bu lunması aranmıstır Son ıkı gun ıçınde ütreme oykusu yeru baslayan veya gıttıkçe artan oksuruk nefes darbgı kmklık kas agnlan ve hasta kışıyle temas Resmen duyurulduğu 10 Mart tan ıtı baren salgın katlanarak drtrnLş daha sonra Nısan ayının ık yansında nıspeten yatışmış Nısan ın 21 28 ı arasında haüf bır duşme gostermıştır Hastalann %57 sı kadın %43 u erkekür En çok gorulen semptom dteştır (%94) Hastalann %5172sınde ıse genel ınfluenza benzerı belırtıler ttreme kınkük ıştah kaybı ve mıyaljı gorulmuştur Mıde ba gırsak sıstemı ıle ügılı belırtıler daha seyrek ortaya çıkmaktadır Ishal (%27) kusma (% 14) karm ağnsı (% 13) Hastalann %88 ın de ateşm yanı sıra dıgeı bır semptom, %79 unda ıse ateşle bırlıkte en çok karşılaşı lan beş semptomdan (bunlar ınfluenza ben zen belırüleı tıüeme kmklık ıstah kaybı ve kas agnsıdır) bırı gorulmuştur Hastalıgm ınkubasyon suresı 6 37 gun olarak bulunmuştur Kkrak semptomlarsa 14 22 gun sonıa uıtaya çıkmaktadır Hastalıgın klınık belırtüennın baslamasıyla hastalann hastaneye bdşvurması arasında geçen sure 35 gundur Hastalarda olum hastaneye basvurudan ortalama 35 9 gun sonra gorulmek tedır Durumu ıyı seyreden hastalarsa yatıs tan ortalama 23 5 gun sonıa tdburcu edılmış tıı Oiumoranı60yasınaltında%13 2 60 ya şm ustunde %43 3 olarak belırlenmışür An cak bu olum oranlan yalrazca hastaneye ya tısı yapılan hastalardan yola çıkarak hesap lanmıstr Hastaneye basvurmadan ıyüeşen hastalar oldugu da goz onune alınırsa bu oranlann daha dusuk olması beklenebılır Klınık semptomlann 01 taya çıkısı ıle hastane ye yatış arasında geçen surenın kısalması sonucu fazla etkılememekte olum oranını azaltmamaktadır Ancak bu sırada uygula nan ızolasyon hastabgın yayılmasını onlemektedu Hastalıgm yok edılmesınde en et küı potansıyel onlem de buduı Sdlgınld ılgılı hala bilinmeyen noktalar vardır Hastalığm ınkubasyon suresı vurusun bulasma yoluna ve dozuna baglı olarak de gışebılır Hastalıgın bulaşıcı oldugu donem tam olarak bıhnmemektedır Hastalık klınık belırtıler ortaya çıkmadan da bulaşıcı olabılır Ayrıca hastaldnn ne sureyle ızole edıleceklerı vırusun dışkıda ve solunum damlacıklannda klınık semptomlar geçtık ten sonra ne sureyle kaldıgı da henuz tam olarak bılınmemektedır Klınık semptomlar başlar başlamaz hastalann hastaneye yaünlrnası SARS oldugu kesın olan veya şuphelenılen hastalar ıle temas kurmuş oldnlann takıbı ve karanünaya alınmdsı yolculuklann ızlenmesı ve sınırlanması gıbı onlemler hastalıgm yayıl masını bebrgm bıçımde sınırlamaktadır Bu açıdan kamuoyunun bılgılendırılmesı ve uyarılrnası çok onemlı gorulmektedır Salgın kontrolunde endışe ve korkuya yer vermek sızın kışısel korunmayı sağlamak gerekır Rıskın kamuoyunca anlaşılması semptom laıın daha erken büdınlmesını ve hıjyenık onlemler alınmasını geürecektır *SB Ankara Etfıtım ve Araştrma Has tanesı Bıyohmya Laboratuvan Ankara Kaynak Donnelly CA Ghanı Af Leung GM vd EpıdemıolngıcaJ determındnts of spread of causal agent of severe acute ıespiMlory syndrome m Hong Kong http //ımage thelancpt com/e)rtıaJ/03dil4')53 web May 7 ?00 i ilk kopya katır "Idaho Cem", 4 Mayıs 2003 günü dünyaya geldl Idaho Uraversıtesı araştırmacılarından Gordon Woods ılk kez bır kaün kopyalamaya başardı At ve benzen hayvanlann kopyaldma gınşımı çok yogun mıktarda kalsıyuma gerek duyuldugundan hep başansızlıkla sonuçlanmıstı VVbods ve ekıbı malzeme kultunındekı kalsı yum yogunlugunu artınnca deney tupunde ılk kez bır embnyon gelıştı Araştırmacılar kopya lama ışlemı ıçın 45 gunluk bır kaür cenının beden hucre çekırdeklennı kısragın yumurta huc relenne aktararak toplam 334 embnyo urettıler Bunlardan 305 tanesı hralık anneye aktanlması na ragmen sadece kalsıyum yogunlugu artınl mıs malzeme kulturuyle gebelık oluşmuş Ve boylece 12 ay sonra yanı 4 Mayısta ılk sağlıklı kopya katır dogdu Doğdugunda 49 küo agırlı gında olan katıra' Idoha Gem" adı verıldı ve hayvan dogumundan bu yana sağlıklı bır bıçım de gelısıyor Kalsıyum sevıyesının yukseltılme sıne dayanan teknıgın soyu tehdıt altında bulu nan dıgeı hayvanlarda kullanılabılecegı de tahmın edılıyor RNA, UV ışınıyla mı oluştu? RNA bıyomolekulunun UV ışınınm eüa sıyle oluşmuş olabılecegı saptandı RNA dan (rıbonukleık asıt) daha sonra ıse kdlıtımın taşıyıcısı DNA gehşmıştır Amenkah ve Alman bıhm adamlanndan oluşan bır araştırma ekabı şımdı bır bılgısayar teknıgının yardımıyla RNA bazla nnm RNA yı koparmayacak UV ışınını sogura büecek durumda oldugunu kanıtlayabıldı Araş ürmayla ılgılı sonuçlar BMC Evoluüonaıy Bıology dergısınde yayımlandı Tum hucrelenn en onemlı parçalanndan bın olan RNA DNA ve proteınlerın bırbınne baglanmasından sorumlu dur Bugune kadarkı kuramlar RNA nm ışıgı uzaklastırarak gebşmış olabılecegme dayaru yordu Çunku UV ışını buyuk bıyomolekullere zarar vermekte Dahası dunyanın ılk donemle nnde ozon tabakası bulunmadıgı ıçın de UV ışını bugunkunden yaklaşık olarak 100 mısh daha kuvveüıydı Fakat Osnabruck Unıversıtesı bılım adamlanndan Armen Mulkidjanian bu eskı tahmını çuruttu Araşürmacı makro molekul RNA nın UV ışını alünda sekansldnndan çok daha dayanıkh oldugunu kanıtladı Bu da RNA nın dığer molekullere karşın doğal bır avantaja sahıp oldugunu ve bu şekılde ayıklan ma ve gelışım surecını gerçekleştirdığıru gostermekte RNA yı UV ışınından koruyan uç RNA bazı varlıgını bugun DNAda surduruyorsa da UV ışını sogurma yeusını yıtırerek cılt kansennın olusumundan sorumlu hale gelmıştr 847/9 ğı duşunulen halk saglığı onlemlennı yı kararlastırdılaı Hong Korıg yetküılen SARS ın yayüma <arşı 10 Marttan bu yana çeşıtlı onlemldılaı Bunlar kışısel korunmayla ılgılı 1ya yonelık duyurular (17 Mart) bıldısı gereken hastalıklara SARS ın da ek | s ı ve SARS olgulanyld yakm temas uş olanlann belırh merkezlere yonlen rek daha sonra karanünaya alınması lart) okulların (26 Mart) ve unıversıte (29 Mart) ıkı hafta sureyle kdpatılması Kong a gelen konuklara duyurular ha ması (29 Mart) yaklaşık 300 SARS ol