Katalog

dörtköşe Pref H Okkeş onemlı lol oy nadıgı kısara ıısk endeksı tesbıtınde esas oldugu soylenebılır Boylece 23 zor çozunen lyonun tuzla nnın aşındoyumlan he saplandbılır Taş oluşma nedenleıını aıaştırma da,onemlı bu pratık once den uyarı tet kıkı olarak da kabul edılebılecek bu uygulamada hasta 2 defa 8 ıle 20 00 saat len VP ?,0 00 ıle 08 00 arası olmak uzere sabah ve akşam ıdıaı toplayıp laboıatu vara getırmektedır Hıç bır hazulık aşamasından geç memış (natıv) ıdrarla ydpılan ıncelemede Bonn Rısk Endeksı hastanın kışısel olarak promotor ve ınhıbıtor maddeleı aıasındakı uyum veya uyumsuzlugunu ozetle kı ıstalızasyon ııskını gosteımek tedır Buna gore BRI "»ı/l ıse taş oluşma rıskı aıtıyor, BRI < ı/1 duşuk ııskı gos termektedır Idrar ornpklerının deger lendnılmesı bu laseı pıobu ve fotumet re ıle yapılmaktadıı Idrar ornegı ve ıçındekı maddeleı duzgun, sua ıle, aıka arkaya ve dogrudan her ıkı olçıım sıstenurun onunden geçeıek okunur ve hesaplanıılar Bu decjeılendırme çok Aşın okzahk asıt ıdıarla ıtrahının onlenmesı bu maddelerı ıhtıva eden besmleıın yenmemesı ıle mumkunduı Bunun yanmda sebzelerdekı askorbıkasıtın de (vıtamın C) aşın ahrm okzalıka sıt sevıyesını ıdrarda aıtııu Demek kı vıtamın C den zengın besınlerınde aşın yenmesı taş oluşma ııskını artıncı bır faktoı olabılıı Proteınden zengın gıdalar ve aşııı ruz alımı ıle de ıdrarla kalsıyum ıtrahını artudıĞp ıçın taş ııskı artaı Yapılan çalışmalaı gostermıştrr kı proteın ve tuzdakı beslenrne kontıolunu ıyı yapan hastaların tekrar taş oluşma nsklerı duşmektedıı Bıkarbonatttan zengın sular da (en az 1500 mg/lt) ıdıaıda taş yapmayı onleyıcı bır tuz olarak bılınen sıtrat sevıyesını ve ıdraı pH sını yukseltmektedır (Dr R Sıener) Taş hastalannın taş cınsınııı tayınınden sonıa kışıye ozel dıyet ıle uzun yıllaid yonelık bılınçlendınlınesı dogru olacaktır Tekıaılama nskı yuksek olan taş hastalıgının koruyucu tıp anlayışı ıçın de gonılmesı onemlıdu" Pıof Nagel ıse "Koruyucu tıbbın yanran saghk sıstenıırıdekı yen" konulu konuşmasında "Saghk sıstemını toplumun bırlıkte yaşama ve dayanışma ulkusu ıle temel taş lanndan bırı olarak kabul edılmelıdır "dedı O haldc bu sıstemde yapılacak gerek koruyucu tıbbı gerekse de tedavı hızrnetlerını ılgılendıren heı turlu degışıklıkte yukanda belırtılen temel yaklaşmı dıkkate ahnmalıdıı Dayanış ma ve yardımlaşma saghk sıstemırun (Aşagıya alıntıladıklanmın %100'u bızı ılgılpndıı memektedır ama yuzdeler % 100 dogrudur Kay nak "% 100 Amerıcan" Danıel Evan Weıss Pose ıdonPress, 1988) ABD'hlerm %11 reıık kuıuymuş ve ABD'lı genç kjzlann %9!)'u de(xlorant kullanmayı alışkanIık edınmış ABD'lüerın %3'u hıç şeker yemezmış ve %97'sı sıgara ıçmeyı nsklı saymaktaymış ABD'Lleıın %5'mde hemoroıd vdnnış ve ABD'klerın %9S'ı Tann'ya ınanırmış ABD çoplerının %7'sı plastık ımış ve u ABD'dekı şırketlerın /ıı93'unde yuz kışıden daha az ısçı çahşmaktaymış ABD ühalatmm %9'u yıyecek, ıçecek, tutun ıınış ve ABD'h kadmlaım %91 'ı doktoılara çok gıı vcnnıckteymış ABD'de ışlenen suçlarm %1 l'ı 15 yaşın al tındakı gençler taratından ışlenmekteymış ve ABD lı balıkçılann " n89 u tatlısu balıkçısıymış ABD lı 1618 yaş arasmdakı gençlenn %! iıı tutuklanmış ve ABD'lı Syaşmdab çocuklann %87'sı anaokuluna gıdıyormuş ABD'h 13 17 yaş dılımındekı gençlenn %15'ı hayaletlere ınaruyormuş ve ABDde tuketı len alkollu ıçeceklerderı %85'ı bıra ırruş ABD'lüerın %17'sı tenıs oynuyormuş ve ABDde tutuklananlann %83'u erkekmış ABD lı yetışkınlenn % 19 u unıversıte mezu nu ımış ve ABD'klerın %81'ı sıksık sut ıçermış ABD'nın %21'ı mısır tarlasıymış ve ABDh yehşhnlerm %79'unun en az bır dışı çehlmış ABD'ulenn un23ı ruyalarım sıyafıbeyaz gormekteymış ve ABD lılerın %77'sı şehır beledı ye sınırlannda yaşamaktaymış ABDIılerm %25'mm medyaya guvenı kal manvş ve ABD'h kadmlarm %7S'ı yanhş bcden ou( yen takarmış ABD'dekı konutlann o/o27'sı ısmmak ıçın odun kullanmaktaymış ve ABD nufusunun %73'unun yılda en az bır kez başı agnrmış ABD lılerın %?,9'upatronunun ışmı almak ıs termış ve ABD'lılenn %71 'ı bır hlıse voya smrnjo gım mundıymış ABD'hlerın %31'ı devlete nızmet etnıemn onuılu bır ış olmadııŞını duşunmekteymış ve ABD'klerın %69'u ulkelerının başka ulkelere yar dım etmesını fuzulı buluyormuş ABD'hlerın %TAu rnbotlann ve otom.ısyn nıın kendı hayat standartlannı duşureceğını dujuıı mcktcymış ve ABD'h dullaıvi %67'sı oluloık ılvtı şım kurduklarına mjnıyormuş ABDhlerın %35'ı reklamları e^lendırın bulmaktaymış ve ABDde asgarı ucret alan veya daha altında kazanç elde edenlenn %65'ı kadın ımış ABD'hlerın %37'sı devletmfiyatlankontıol altmda tutmosmı ıstcmekteyınış ve ABD nulıınımm %63'u her gece mullakd televızyon ızlermış ABD'klerın %39'u smemaya hıç gıtmezmış ve ABD'klerın %61 'ı duzenlı gunluk gazete okııı muş ABD nutusıınım %/ll 'ı ınsanlann gııvenılmez olduğıma manıyormuş vo ABD'hlerın %S9'ımda t lo lazlalığı varmış ABD'klerın %43'u heı gun, guıı boyunca kesıntısız televızyun ızkyoımuş ve ABDlıletın %STsı adaletın zengınleı ıçın oldugunu duşunu yormuş ABD'lı gençhzlann %4S'ı lavla oynuyoımu^ ve ABD'hienn %SS'ı yemege (,ıktıklannd,ı haınbıu gcr ycmcyı tcrcıh cdıyoımuş ABD lüeım %47'sı gozluk takarmış ve 1984 yıkndakı seçımlerde ABD'k seçmenleı ın yalnızca %S3'ı oy kullanmış AIID'lıİPrm %49'u 100yaşına kadaryaşamak ıstermış ve ABDdekı hselı gençlenn %5I 'ı ııyııştu runı kullanırmış (Haftaya: Çifter çifter yuzdeler) 847/11 Tek tek er la atılnidsını dZdltrndk ıçırı hastalar gurı de 10001200 mg kadar kalsıyum venlmektedıı Bu kalsıyum destek tedavısı ıle taş oluşma ııskı dZdlmdktddır Uskıden savunulan taş hastasma sut peymı yasagı pek dogru olmadıâjı boylece ortaya çıkmakfadıı Oncmlı olan ıse yeru len mıktaıdıı Taş hastalığında bakteri Insan bagırsaklannda yaşamakta olan Oxalobactcı foımıgenos, okzalık asıdı degrade ederek kullanmaktadır Büındığı gıbı okzabk asıt ınsan metabo lızmdsında tayddsı büınmeyen bır rnetabolıttır Insanlann % G 75 ındo bar G saklarda kolonıze olmuş olan bu bakten bühassa taş oluşma nskı olan hastala rın bacjırsaklarında duşuk sevıyede kolonıze olmuş olarak tesbıt edıldı Bu bdkterının tesbıtı PCR tekmgı ıle mum Tlplk zarf fekllnde kahlyum okzalat krtstallerl kun olabılmektedrr Amerıkalı Dr S.Khanın behıttığme goıe bağıısakta zaıaısız bu anaeıob bakteıı olan oxalobacter fotmıgenes, okzalatı parçala makta yanı kendısı kullarunaktddır Boylece okzalat kana emılmemekte ve do layısı ıle ıdıaıla fazla rnıktaıda okzalat atılmamaktadır Bu bakten ıle ınsan 5 yaşmdan ıtıbaren karşılaşıyoı Okzalat bakımından zengın olan kuru ınrır, nndık, maydanoz kakao ve ıspaııağın tu ketımıne dıkkat edılmeh, az yenmehdır Mağnezyum amonyum fotfat kristalleri faktorlu nedene baglı taş hastalıgının kııstdl oluşma aşamasında uyaıma yetenegı ıle tedavıleıın kontıolunu pıatık ve hastayı yonlendıınıesı ıle de faydalı sonuçlan olacaktır Ozetle metafılaksı başansının ve hasta komplıyansının ıd rann ıçındekı elementler, tuzların kantıtatıf olaıak olçulmesı ıle pratık bu şekıl de kontrolu, 23 ayrı değen tek tek ıncelemeden mumkun ohnaktadır Iğne ucu glbi amonyum ürat kristalleri gelecekte de temel kaıakteııstıgı olarak kalacaktır Ancak kışısel sorumluluk bu dayanışma ıçmde ıyı çalışmahdır Almanya da saghk kasalanrun koruyucu tıp ıçın odedıkleıı meblag, tuııı haıcanıalann "/« 4 5'u kadardır Bugun artık bu hastalıktan koı unnıaya yonehk ted bırler tıbbı gereklıhk hızmetlen ıçınde kabul edılmektedıı (uhnazsa ohnaz) lyıleştırılmış, daha dogrusu ıyı organıze edılıp muhataba yanı hastaya ıyı anlatılmış koıuyucu tıp hızmetlen ıle saghk harcamalan % 30 azaltılabümektedıı Gelecekte koıuyucu tıbbın ana ugıaşı alanlan şoyle sıralanabıhr 1. Sağhkh yasaııun teşvıkı (health pıomotı on), 2. Hastahklann onlenmesı (dısease prevenüon), esağhk kartı, esaghk dosya^ı 3. Hant.ıhkların tedavısı 4. Re habılıtasyon ,ehasta dosyalan, "ınteractıve health apphcatıons", telemonıtonng, telecare Derleyen Dr Murat Diren Urolojı Uzmanı E posta drmuratdıren@hot Önemli bir konu Insanda goıulen taşların kalsıyum okzalat cınsınden oldugu veya bunun fosfat uııkasıt ıle kaıışık tıpı teşkü ettıcjı bır gerçektır 24 saathk ıdrarda taş hastasının ıtıah etügı yuksek sevıyedekı kalsıyum uı ıkasıt ve okzahk asıt ıle macjnezyum ve sıtrat pH sevıyeleıının duşuklugu ıle az sıvı alımı nsk faktorle ıınıgosteıu Bu faktorleı m dıkkat edıle cek dıyet kurallan ıle onemlı olçude et kılenmesı yanı duzeltılmesı mumkundur Taş oluşmadan önce uyarı Ilk satulaıda bahsettıcjım Kııstahzasyon Rıskı Endeksı konsepü ıse Prof Dr A. Hesse nın geçen 25 yılda oluştuıdugu hasta veıı tabanına dayanmak tadır Khnık uygulama ıle beraber yapılan veıı .ınalızlerı taş hastalannda ,taş oluşmasını kolaylaştııan (pıomotoı) maddeler ıle onleyen (uıhıbıtor) maddeleı arasında bu uyumsuzlugun