Katalog

Türk Araştırıcılar envanteri Büım ve Teknoloji Yuksek Kurulu kararlan dogrultusunda TUBITAK tarafindan yurutulen Vızyon 2023 Bılımve Teknolojı Stratejılen <http /Mzyon2023 tubıtak govtr> başlıklı proje kapsamındakı dort alt projeden bırısı de "Turk Araştıncılar Envanteri'dır Web tabanlı olarak hazırlanmış olan bu bılgı derleme formuna (http //bügıpınantubıtakgovtr <http//bügıpınantubıtakgovtr>) adresınden ulaşabüır, bılgüenruzı etkıleşımlı olarak gırebılıısıraz Bu alt proje üe, • ulkemızın araşüncı potansıyeUran hangı büımsel faalıyet alanlannda yogunlaştığı, • araştıncılanmızın hangı ıktısadı faalıyet alanlanna yonelık çalışmalar ıçınde bulunduklan ve, •bırüamlennın hangı urun ve teknolojı gekştırme etkınhklennı destekledıgının sdptanması amaçlanmıştır Bu alt projenın hazırlık çaiışmalan aşamasında, Turkıye'de bugune kadar yapılan araştırıcılar envanten çaüşmalarında karşılaşüan temel sorunlann, toplanan venlerın guncellenememesı, aynı kışıİjrden farklı amaçlarla mukerrer verı toplanması ve bu gınşımlenn etkın ve surekü bır sısteme oturmdmış oldugu gonıLnuştur Bu saptama doğrultusunda, Vızyon 2023Turk Araştırıcılar Envanten Projesı'nın, TUBITAK Bılgı Pınan adı altında daha genış. bır kapsamda ele alınarak, aşagıda belırtılen çalışmalarla bırleşürümesıne veya bu çakşmalara da kaüa yapmasına karar venlrruştır AB Altmcı Çerçeve Programı ıçın TUBITAK tarafindan açüan web sayfasında (http //wwwfp6 orgtr) ortak bulma, tartışma forumlanna katılma, e ıletı alma ve yazma gıbı ıleüşım platformları oluşrurmak amacıyla, ügı duyarüann sısteme kdydedümesı ve arastırma bırıkımlerıyle ılgılı bügüerın toplanması •TUBITAK Araştırma Gruplan ve TtDEB tarafindan yurutulen destek programlan ıçın hakem/ızleyıcı havuzlannın guncellenmesı • TTGV alan komıtesı uyesı/ızleyıcı havuzunun guncellenmesı • YOK'un Ogretım Uyelen Envanter çalışması Doç.Dr. Serhat Çakır cakır@tubıtak govtr 847/4 Roma dönemine ait hidrolik harikası Aspendos takı su kemennın hıdrolık açı dan bır harıka oldugu belırtüıyor Bügısayar modellerı Roma donemınde hıdıokk muhen dıshkle ılgılı gız peıdesını aralıyor M S 3 yuzyılda Romalı muhendısler suyun Aspendos kentme tdşınması amacıyla tunel ve tanklarddn oluşan bır sıstem gelıstırdıler Akdemze ır maklarla ulaşdn onemlı yollann kesışngı noktada yer alan Aspendos Roma tıcaretınde can alıcı bu onemı olan bır Kuçuk Asya kentıydı Romalı yazar Vitruvius bu onemlı ken te su sağlayan şımdı yıkmtı halındekı sıstemı yazüannda dıle getırmekteydı Ancak yazann betımlemelerınde kımı yonler kullandıgı Latınce tenmlenn zamanla anlam yıtımıne ugra mdsı ve gunumuze dek ulaşan başka yazılı belgeler olmaması nedenıyle aydınlığa ka vuşturuldmamıştı CTC/Unıted Defense adlı ozel şırketten Charles Ortioff vc Adonis Kassinos bu yonlenn açıkkğa kavuşturulmdii amacıyla As pendos sıfon sıstemınde suyun nasü aktıgını behrlemeye çahştılar Sıstemde taş bloklardan oluşan ve uzermde 30 santımlık dehkler olan bır boru suyu bır kemeıden ahp 1 5 kılomet relık bır vadı boyunca taşıyor guney yuzune ınmeden once kuzey duvdrından aşagıya akıyordu Guneye ındıgınde su bır depo da bırıktırılıp kente dagıtılıyordu Kuzey yonundekı su kemerı guneydekı tanktan daha yuksekte oldugundan genelde aşa gıya dogru bır egım oluyor ve bu da suyun borunun ıçınde ak masını sağhyordu Ne var kı vadı boyunca uzanan bu yolda kemerlı ıkı \aş kule boruyu yıne yukanya ve asagıya taşıyordu Acaba Romalıldi besbelh engel olusturan bu ıkı kuleyı neden yapmışlardı' Ortioff ve Kassınos yapüklan hesapla maldi bonucunda bu kemerlerın sıfon sıstemını daha kusa uç parçaya ayırdıgını boylece su tedarıkını aksatabüecek ya da boru hattına zarar verebılecek çalkantdaıın engellendıgını ortaya koydular Dahası gızlı kalan bır başka konuyla ılgılı ıpuçlan da elde ettıler Vitruvius sıstemın başansını "collıguıarıa'lara baglıyordu Araştırmacılar şımdı dnlanu ditık bılın meyen bu teknık tenmın 3 santımetrelık kuçuk delıkler ıçın kulldnılnuş olabılecegını bu delıklerın bu olasüıkla hava ve suyun dışanya çıkmasına ızın vererek akıştakı dalgdldnmayı azaltüğını duşunuyorlar Kanıtlanmış en eski DNA örneklerı Sibiryada Doğruluğu kanıtlanmıs en eskı DNA or hmhğı bekrlenememışü VVıllerslev ehbı S±>ırneğı Sıbırya'da surekh don altuıdah topraklam ya'nın kuzeydoğusunda hayvan fosülennm çok dıpleruıden elde edıldı Bulunan DNA ornekle yaygın oldugu bır bolgeyı seçh Kohma ve Lena rının yaklaşık 300,000 de 400,000 yühk çayır, otırmaklan arasmdah bu bolgede dennhklen 2 ve çahhklara aıt olduklan belırtıhyor Daha once üe 30 metre arasında değışen çukurlar kazan bulunan en esh bıth DNA omeğının yaklaşık araşırmacüar daha sonra bıthlenn kloroplast 20,000 yühk, hayvan DNA omeğının ıse 50,000 DNA'smdan tanıdık parçalar aramaya koyuldular Kloroplast bıth hucresının alundah enerjı yühk olduğuna dıkkat çekuıyor Araşürmaya onderhk eden Kopenhag ureten bolumdur Bu bolum polenmhnden ayn Unıversıtesı molekuler bıyolojı uzmanı Eske olan kendı genetık malzemesuv ıçerır Esh poVnilerslev topraktan elde edılen bu tur DNA len orneklenne genelhkle tortulann ıçınde rastdızgelennın eskı çağ ortamlanna ışüc tuttuğunu lanır Yeni pillerle daha düşük maliyetli elektrik Yenıden şar] edılebılen yenı bu: pü furu Israılde gehştmldı Magnezyumdan oluşan püın hafif ve ucuz oldugu herhangı bu toksık etkı yaratmadıgı belırtıhyor Teknolojuıın zamanla taşıtlann çdlışünlması ve elektrıguı de polanması amacıyla kurşun asıt ve nıkelkadmıyum pülerın yerını alması beklenıyor Lıtyum pıllenn kuçuk olmasını saglıyor ama mahyet yukseltyor Kurşun ve kadmıyum hantal ve çevreye zararlı pülenn uretübu venlerın geçmışe aıt ekosıstemlerle ılgılı geNe var h, polen ruzgârla çok uzaklara tamesıne olanetik bılgı elde edjebüınesı ıçm makrofosıllere şmabılır Kloroplastlara yoğunlaşarak bolgede •* İ ^ ^ ^ P ^ ,İ nak tanıyor gerek olmadığını ortaya koyduğunu behrtıyor hangı bıthlenn yetışhğını behrlemeye çahşan Magnezyum Yuzlerce müyon yü oncesıne uzanan bıth ve araştırmacüar çayır, ot ve çahhklann yaklaşüc ıse guvenlı olhayvanlarla ılgıh kımı kanıtlar olmasına karşın, 10,000 yü oncesıne dek bu bolgede yeüştığını mdnın yanı sıbu tuıierle ügıh DNA zamanla bozulduğundan gosteren kanıtlar elde ettüer ra yeryuzu kabuğunda en yaygın yedıncı metal oldu^undan bırçok açıdan pü yapımı ıçın en uygun mad Yenı bır drastırmd akciğerlerde bellı bolgelerın havadan de ozellıgını taşıyor Araştırmacılar 80 lı yıl gelen ve kansere yol açan parçacıkları çok daha fazla lardan ben magnezyumdan pü yapmaya çah mıktardd toplddıgım oıtaya koyuyor Bu da hava kırlılı şıyorlardı Israü Bar Ilan Unıversıtesı nden Dogıyle ılgılı kımı guvenlık sınırlannın geregınden dus.uk tu ron Aurbach ve drkadaşlan ük kez magnez tulmıuj oldbılecegını qostenyor Salzburg Pohteknık Unıversıyumdan kullanışlı bu püm prototıpını uretmetesı nden Thomas Heistracher hava geçıtlen drasınddkı çı yı başardüar Pü 0,91 2 volt ureüyor ve gukıntılar uzerınde yer alan hucıelerın akcığerlerdpkı başka bolge cunden çok fazla yıtırmeden bırçok kez yenılere kıyasla en az 100 kat daha fazla kdnserojenın bırıkmesıne yol den şarj edüebüıyor açtıgını one suııayoı Heısüacher ve arkadaşlan soluk alan akcığerleBu püde ıyonlar elektrolıt adlı bu madnn yanı sıra her soluk ahş\a emılen yuzlerce müyon toz durıidn ve baş deden geçerek, anot ve katod elektrodlan ka paı çacıklan gosteren bır bılgısayaı modehnden yararlandılar arasında gıdıp gehrler Pü gucunu yıtırmeye basladıgında ıyonlar anoddan katoda dogru Sonuçta hava kırlılıgıyle ılgılı halıhazırda geçerh olan Jamı kurallarda yol ahrlar yenıden şar] edüdıgınde ters yonakciğerlerde kansere yol açabılecek kımı bırıkımlenn goz ardı edıldıgıde hareket ederler Ilk lıtyum pülennde de ne tanık olundu Bu da guvenlı olduguna ınanıldn kımı yogunluk deger anot olarak saf lıtyum kulldnüdıgından, Aur lerının aşagıya çekılmesı gerektıgını gostenyor Heistracher ekıbının bach ve arkadaşlan da ışe magnezyum anotçaLşması akcığerlerdekı çatdllı bolgelerın toz ve duman gıbı kırhlıklerı lan kullanarak başladüar Ancak magnezyum kendıne çektgı yonundekı geçmışe dayah goruşu dogruluyor Ancak bu duyarlı bolgelerın aşın kınlgan oldugundan gereklı uıce levhaakcığer dokusuna nasıl zarar verdıklen tam olarak bılınmıyor lara donuşturulmesı olanaksızdı Akciğerlerde belli noktalar kanserojenleri topluyor Hazırlayan: Rita Urgan