Katalog

SARS teknolojik gelişmenin Yaşamı kolaylaştıran teknolojik gelişmeler, aynı zamanda yaşamı daha tehlikeli bir hale mi getiriyor? Bilim adamları, doğal dengeyi bozan insan faaliyetlerinin hastalıklara yol açan mikropların yer değiştirmesine yardımcı olduğuna inanıyor. A kut Solunum Yetmezhgı Sendromu veya SARS tıbbı sıyası, polıtık, ekonomık hatta psıkolojık duzeyde toplumlan tehdıt edıyor Pekın'de hukumetın Saghk Bakanı ve vahsının ışlerıne son ver ılırken 3 hastane kapatıldı ve SARS a yakalandıgından kuşkulamları 4 bin kiş inin evlennın veya hastanenın dışına çıkmalan yasaklandı Ingıltere de somestr tatılı ıçın Asya'dakı aılelennın yanına gıden ogrencıler donuşte karantınaya almdılar Yenı yapılan bır Gallup kamuoyu araşurması Amerıkahlann yuzde 43'unun SARS konusunda cıddı bıçımde kaygüı olduğunu ortaya çıkarttı Bu rakam geçen haftaya gore uçte bır oranmda artış gosterdı Bır hafta oncesıne kadar 27 ulkede SARS vakalanrun sayısı 4 800'e ulaştı Bugune dek olenlenn sayısı 396'ya ulaştı Pek çok ınsan, Irak Savaşı'run gundemın baş koşesını ışgal ettıgı son gunlerde saglık yetialılerının ve medyanın mıkroskopık bır organızma uzerınde fırtına kopardıklan kuşkusuna kapüırken, vırusun yayüma hızı ve oldurucu nıtebgı, dunya kamuoyunun çok cıddı bır sorun ıle karşı karşıya kaldığı gerçegını gızleyemıyor SARS, Ebola, Kuş Grıbı Korkutucu hastahklar bırbırı ardına resmı geçıt yapaıken ınsanoğlunun, tum zekâsına karşın mıkroplann ınsafına kaldıgı bır kez daha oıtaya çıkü Teknolojık gelişmenin karanlık yuzu has tauklar şeklınde kendını bellı edıyoı 1970'yı yülardan bu ytuıa 30 kadar yenı hastahk mılyonlarca ınsanın olumune yol açtı Amerıkan Tıp Ensütusu, son raponında bulaşıcı hastahklann çıkmaya devam edecegı belırtırken bu gıdışata mudahale edılmedıgı takdırde "felaketler furtına« n nın dınmeyecegını ılen surdu SARS ın ortaya koydugu gıbı denetım çok onemL Yenı bu hastahgın oıtaya çıkügı saptanır saptanmaz kuresel olçekte onlemlerın anında ahnması durumunda tehlıkerun buyuk olçude onu alınabılır Pekı ınsanoğlunun tek süahı hazırlıklı olmak rnı? Bu hastalıklan onlemek ıçın hastahklann nasıl çıktıgını büıyor muyuz 9 Bır sonrakı SARS'tan kendımızı koruya büecek mıyız' AIDS ten sonra ne gelecek 9 Akılcı bır stratejı ne olabüır' Bu oyunda tum kartlar elımızde degıl Pek çok hastahk, ınsanlann hayvanlardan hastahgı kapmasıyla başhyor Hayvandan ınsana geçış rastlantısal olarak veya hava koşullanndakı bır degışıkhkten kaynaklaklanıyor olabılır Bundan 10 yıl once New Mexıco'da saghkh yetışhnler SARS sendromlarına benzeyen bır hastalıktan olmeye başlayınca saglık uzmanlannın suçluyu saptaması ıçın bırkaç hafta yettı Buyuk bır şaşkınlıkla bunun ınsan patojenı olmadıgını keşfeden bıhm adamlan, mıkrobun hantavırus famılyasının yenı bır uyesı oldugunu gorduler Kemırgenlerde gorulen bu vırus, sıçan veya faıe ıdıaıını yaptigı zaman havadan ınsanlara yayılabılıyor Bundan oncekı salgm Asyada gorulurken New Mexıco da da oı taya çıkmasmın nedenı neydı • Bıhm adamlan Amenka kıtasında " yaşayarı faıeleıde bu vırusun hep varoldugunu ancak nufuslannın ınsanlara bulaştıracak duzeye çıkmadıgına ınanıyor lOyıloncenufusunartmasına El Nıno neden olmuş olabılır Guneybdtıdakı olağanustu sıcaklıktakı kış aylannın okyanusta ortaya çıkarttıgı akıntılar, faıe nufusunda anı patlamalara ve hantavırusun yayümasına yol açmış olabıhr Bıhm adamlan yenı salgın hastahklann ortaya çıkmasında tek etmenın hava koşullanndakı degışıkhkler ohnadıgını dogal dengeyi bozan ınsan faahyetlennm hastahklara yol açan mıkroplann yer degıstırmesıne yardımcı oldugunu ılen suruyor 1980'hyülarda Venezuela nın Poıtuguesa eyaletınde devlet mılyonlarca donumluk orman arazısını ekıh alanlar halıne getınnce sıçan ve fareler ekıh alanlara dolustu Ve bu kemırgenler bolgeye olumcul hastahklar taşıdılaı Adına Guanarito virüsü denılen yenı mıkrop turu, yuksek ateş, şok ve kanama behrtılerı gosteren bır hastahğa yol açıyordu 100 denfazla ınsana bulaşan vırus bunlann uçte bınnın olumune yol açtı 1999 yıhnda buna benzer bır olay Malezya'da yaşandı Ormanlan keserek domuz çıfthgı ıçın yer açan çıftçıler ahırlann meyve yarasalarının ıstılasına ugramasına neden oldular Yarasalar domuzlann ıçme suyuna Nıpah Vırusu denılen bır patojeru bulaşürdılar Domuzlarda akcıger hastahgına neden olan vırus, zaman ıçmde domuz bakıcüanna geçtı ve hastalıgı kapan ınsanlann yuzde 40 nın olumune yol açü /: ı *'•[ Malezyah yetküıleı 8 domuz çıfthgını kapatıp mılyonlar ca domuzu oldurunce salgın sona erdı asansörler dezenfekte edlllyor Hong Kong'da Tetikleyici etmen ulaşım Insan AIDS vırusu de aynı şeküde SIV denılen patojenlenn şekıl degıştırmesıyle ortaya çıktı HTV1 ashnda bır şempanze vırusudur Şempanze vırusu yolunu bulup ınsanlara nasıl bulaştı' En ıyı tahmınleıe goıe Afrıkah avcılar, şempanze etlennı parçalarken vırus kendüenne bulaştirmış olabıhr Daha sonra cınsel ıhşkı yoluyla dunyaya yayüdı Bundan 20 30 yıl once olsaydı, avcılan hedef alan bu salgm, yerel bır hastahk olarak yalnızca bırkaç koyu etkılerdı AIDS'ın kuresel bır felaket hahne gehnesının nedenı, ortaya çıkan yepyenı bulaşıcı bır mıkrop degıl Gerçek neden yollann yapdması, kentlenn ve havaalanlannın çoğahnası, sosyal geleneklerın ortadan kalkması, kan bankalannın çoğahnası ve şınnga paylaşımı gıbı gerekçelere dayandınlabüır Harvard'dan Dr Mary Wllson a gore en onemh etmen ulaşım araçlannın gehşmesıyle ınsanlann seyahat etme yogunlugunun ve hızının artması SARS, dunyanın, ulaşım olanaklannın artmasıyla ne denh kuçuldugunu gosteren son kanıt Koronavırusun ortaya çıkügı Guandong'un yollann kesışme noktasında bulunması yerel bır salgının butun dunyayı tehdıt eder bır hale gelmesınde çok onemh bır rol oynadı Yol açtigı kaygı ve korkuya karşın SARS çok buyuk bır salgın degü En azından şır bır soguka çıküması d bıhmcı Paı surmesı ıçı bulaşürma bulaşmış o du" dıye kı leşme olan daha sıkı b ımsemesı c umut edıyo 842/8