Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam I Özü olan insan Her insan kendi özünu keşfedip, oyluşturacak, oluşturacak, oianaklarla doğar. Kimilerinde doğa, kimilerinde çevre, kimilerin' de ikisi birden bu olanaklann gerçekleştirilmesinde engeller oluşturur. Özümüz, bize "onceden" verilmiş değildir. Ozumüzü gerçekleştirme olanağımızı harekete geçirebilme gücümüzle çıkanz yola. Kendimize giden yola. Yürüdükçe, adım adım oluşturunu kendimizi. Özümüzü kazanmaya başlanz. "Öz" sözünu, değişmeyen, bizim dışımızda, bizi biz kılan "metafizik bir güç" olarak anlamamalı Oz, birey olarak, doğumumuzdan ölümümuze çıktığımız yolculukta, ardında olduğumuzdur. Yol, elbette duz değildir, elbette önceden çizilmiş bir haritanın izlenmesiyle yurünmez. Oz, biçbir zaman tam olarak ulaşamayacağımız umutlarımız, beklentilerimizi de kapsar. Yürürüz. Yüruyebilirsek. Özümüzün yolunda. Kendimizin. Garip bir durumdur. Öz yolculuğu: Ozgürlük ister, özerklik, bağımsızlık. Yoksa nasıl çıkılabilir böyle bir yolculuğa? Neden çıkılsın ki? Ozümüz yok ki çıkılsın, diyenlerimiz var! Özümüz zaten baştan verilmiştir, yolculuğa negerek var diyenlerimiz. Itilirdururuz yaşarken, yaşam bizi sürükler; bu sürükleni}te küçük küçük çırpınmalar içinde rastgele davranışlarda bulununız. Bu mudur yolculuk? Hangi çocuk, özünün farkındadır? Ya da özunu gerçekleştirmeye çalışacağı yolun farkında? Kim oğretiyor ki bize böyle bir yolun varlığını? Böyle bir yolun farkına vanak bile nasıl yürüyeceğiz bu yolu? Yaşam denen koşuşturmada çoğumuz bulduğumuz, doğrusu buluverdığımiz kendımizle yetiniyoruz. Buluverdığimiz kendimizden dolayı seviniyor, acı çekiyoruz. Onu güçlü kılmaya, yaşam zorlukları karşısında onun yara almamasına çabalıyoruz. ••••••••••••• Kimimiz, belki de bulduğumuz kendımizden dolayı acı çektiğimiz için, kendimizi dönüştürmek, geliştirmek istiyoruz. Işte bu aşamada yolun ayırdma varma şansımız oluyor, eğer yakalayabilirsek.. "Ben bu değilim", "Böyle olmak yakışmıyor bana", "Başka turlü olabilmenin yollarını açmalıyım kendime" diyebiliyoruz kimimiz. Öz yolculuğu başlamıstır artık boyle diyenler ıçin. Elbette yalnız değil. Bir başına ama yalnız değil. Oze giden yol çetin: 8/7 Kızarmış gıdalar kanser yapıyor mu? Patates ve tahıl gibi nişastalı gıdaların yüksek ısıda pişirilmesi sırasında oluşan arkilamidin zararları üzerine yapılan tartışmalar da son durum. eçügımiz haftalarda Almanya'dakı bir konferansta konuşan farmakolog Edgar Schömig'ın, arkilamid ıçeren gıdalar yuzunden Almanya'da her yıl bınlerce kışının kansere yakalanabılecegını uyarmasından bırkaç gun sonra Karohnska Enstıtusu ve Harvard Unıversıtesı tarafından sunulan epıdemıolojık araştorma sonuçlan, gıdalarla alman arkilamid maddesının kanser rısla oluşturmadıgını soyluyordu G me sonucunda arkilamid tüketiminin bağırsak, böbrek ve mecane kanseri riskini yfikseltmediğini ortaya koydu. "Sonuç şaşırtcı degıl" dıyor Alman Rısk Değerlendırmesı Ensütusu'nden Stephan Madle "Epıdemıolojık araştrmalarla kanser nskını kanıtlamak mumkun degıl" Stockholm'dakı venlerde oylesıne buyuk bir hata payı var kı VVHO'nun karanlık senaryosunu büe çurutemıyor Hayvan deneylennden elde edüen bılgılere gore arkilamid üa reaksıyon zıncırıyle genlere zarar vermekte Birincısınde dogrudan dogruya DNA'yı etküerken, ıkıncısınde karacıger enzımlerı tarafindan glısıdamıde (glcyıdamıd) donusturulur kı uzmanlaı bu reaksıyonda daha yuksek kanser nskınden soz ederler Arkilamid metabolızmasının ana hatlan bile henuz bıhnmemekte' Bedenımız gıdadakı arkilamid maddesının kaçta kaçını sogurmakta 9 Ne kadar zamanda ındırgıyor? Bunlar ashnda farmakolojıde yapılan rutın araşür Peki hangisi doğnı? Patates kızartması, cıps vb gıdalar zararh mı, degıl mf Dogrusu, yukanda açıklanan tdhnımlenn ıkısıne de kuşkuyla yaklaşüabıhr "Gerçı on yıl once arküarradın guçlu bir sınır zehrı etkısı yaptıgı kanıtlanmuştı ama kansere yol açtıgını yalnızca hayvan deneylennden bılıyoruz" dıyor Schomıg Arkilamid, farelerde tıroıt ve bobrekustu bezlerınde, ana ıahmınde ve cınsel organlarda tumorlenn buyumesıne neden Ustehk zehırb madde sperma hucıeleıımn kalıtmlanna zarar verdığınden, ektısı fare yavrulanna da geçıyor Adım adım yürüdükçe kurabildiğimiz kendimiz bizi bekliyor. Tüm engellere ve zorluklara rağmen gı istiyor. Araştırma istiyor. Yurek istıyor. Kendine guven ıstiyor. Öze giden yol, öz yolu diyelim kısaca ona, kendine guvenen insanlar istiyor, yolculuğu göze alan. Yüzyıllarca bu yol, bilgelikle, dinle, değişik tarikatların oluşturduğu kapalı topluluklarca yurünmeye çalışılmış. Hâlâ yürünüyor. Insanın bilgelik deneyimlerinden öğreneceği çok şey var. Benim sozunu ettiğim oz yolu, geleneksel olarak yunınen yolların deneyiminden elde edilmiş haritalara, planlara dayanmıyor. Psikolojinin, psikiyatrinin geliştirmeye çalıştığı kuramlara yabana kalmamakla birlikte, onların ardından da gitmiyor. Ben öz yolunu insanın kendisinin keşfinden yanayım. İnsan bu yolda bir başına. Herkesin gerçekleştirmek için yola çıkacağı öz, biricik. Kendimiz biricik. Yolumuz biricik. Bizden öncekilere saygı duyanz, yolculuk senıvenlerini okur, dinler, öğrenmeye de çalışınz. Biricikliğimizi unutmadan. Diğer insanlardan oğrenerek ama farklılığımızın farkında olarak. Ozümüze giden yol, diğer insanlardan geçiyor, toplumdan, tarihten, gelenekten. Bizden farklı olan görüş ve düşüncelerden. Oz yolculuğu, bilimden öğrenmemiz gerekenleri oğrenmemizle yapılabiliyor. Elbette, öğrenebildiğimizce. Nasıl bir öğrenme olacak bu? Özümüzü mistik, karanlık, yoğun bir "metafizik sis" içinde gormeden, bir insan olma uğraşı olarak anlamakla başanlacak öğrenme. Bizi bizden almayacak, yolumuzu kapamayacak bir öğrenme. Yolculuğumuz sırasında, yanlışlanmız, sendelemelerimiz, düşmelerimiz, yolumuzu yitirmelerimiz olabilir, korkmayacağız. Adım adım yürudukçe kurabileceğimiz kendimiz bizi bekliyor. Tüm engellere ve zorluklara karşın. Cüzei bir dunya, özüne yürüyebilme olanağına kavuşmuş insanların dayanışmasıyla oluşacak. Yaşadığımız şu zor günlerde sözlerim çok fazla "havada" çok fazla düşsel gelebilir. Celeceğin güzel dünyasmı kurabilecek gerçekçi insan, düşlerin değerinı anlayandır. 842/2 Farelerde elde edılen kesm sonuçldia lağmen dikılaırudm msan be deru uzerındekı etkısı hala tditışmalı Meseld Avıupa Bırlıgı ve Dunya Sağhk Orgutu (Wl IO) kanser rıskmm sayüaıld açıkldnabılnıesı ıçırı veııleıın yetersız oldugunu kabul ederken, Ameııkan çevıe kuıuluşu EPA ve dokuz ay kadar once arkilamid alarmı veren Isveç Gıda Kurumu, insan ve fareran, beden agırhgıyla orantıh olarak arkılamıde karşı aynı derecede duyarh oldugunu savunuyor Kızartmalarda aldığımız arkilamid, bağırsak, böbrek ve mesane kanserinİ yükseltmiyor fiancı sonuca gore ınsanlarda ortaya çıkan kanser hastalıklannın %13'u arkilamid tuketımıyle ılgıh Ve bu tezı savunanlara goıe şu anda hayvandan ınsana aktanlan modelden başka model bulunmuyor Fakat ne olursa olsun bu hıpotez bırçok açıdan kuşku uyandırmakta Laboratuvar hayvanlanna kısa sure içinde (bu hafta ıla ıka yıl içinde) yuksek dozda arkilamid venlmıs Oysa hıç kımse tonlarca patates cıpsı tuketmıyoı insan bu maddeyı kuçuk dozlarda tum yaşamı bo yunca ahyor Bunun dısında molekuler sureçlerın insan ve hayvanda aynı şeküde ısleyıp ıslemedıgı de kesınleş medı Ornegm Ingıhz gıda muhendısı Donald Mottam insan bın yıllardan bu yana yuksek ısıda pışırılmıs gıda lar tukettıgıne gore arkılamıde karşı bagışıkhk kazanmış olabılır dıyor Geçtıgımız haftalarda Brıtısh Journal of Cancer dergısınde yayımlanan Isveç Amerıkan araşürması kan ser ve beslenme ahşkanlıgı arasındakı ılışkının ıncelenmesıne dayanıyoı On yıllık bir arastrma sonucunu yenı den degerlendıren Lorelei Mncci ve ekıbı, bu ıncele malaı olmasına ragmen arkilamid maddesmde uygulanmamakta "Etık komısyo numuz deneklere 500gr kızarmış patates bile veımemıze ızın veımıyoı" dıyor Numberg Bıyotıp ve Ilaçla Tedavı Araştırmalaıı Ensütusu'nden Fritz Sörgel. Mı de rahatsızhgı yuzunden deneyı kendı uzerınde de uygulayamayan araşurmacı şımdı test yontemını, kandakı gunluk saf arkilamid oranını saptayacak şekılde ge lıştırecek Sorgel, nne sııtıınde ve ıdrarda suda çozulen maddeyı bulmuş bile kı bu da arküamıdın bedende kolayca yayüabılecegını karatlamakta Ama ne gıbı zararlar verdıgı olçumlerle açıklanamıyor Diğer araştırmacılar bu yuzden saf arkilamid yenne arküamıdın alyuvarlara sızıp boyar maddeyle bırleşmesınden meydana gelen hemoglobm bıleşıklerıyle araşnnyorlar Bu sayede arküamıdın dıger proteın ve makro molekullen ve ozellüde de DNA uzerındekı etkısını araştınrken bazı ekipler de dogrudan dogruya DNA büeşıklennın kanıtlanması uzerınde çalışıyorlar Alman kımyacı Albrecht Berkessel, kısa bir sure once labora tuvarda glısıdamıd uretmeye başardıysa da insan bedenındekı varhgı henuz kanıtlanamadı Araştırmalan zorlaşnran ıse arküamıdın gıdalarda bulunuyor olması. Arküamıd kızarülmış ve urınlanınış besınlerde oluşuyor Mesela galetanın kıtır hale gelmesı veya kahverun kavrulması sırasında asparagın ammoasıdı şekerlerle bırhkte arküamıde donuşur kı bu yuzden de hıç kımsenın arküamıdden korunması mumkun gorunmuyor. Nilgün Ozbaşaran Dede Kaynak Dıe Zeıt 7/2003