Katalog

umhurıyeı BîLİM TEKNİK Büyük maymunlar tükenmeye yüz tutuyor Insanlann en yakın akrabalan olan büyük maymunlar çok yakın bir gelecekte yalnızca doğal parklar, hayvanat bahçeleri ve sığınaklaria sınırlı hayvanbilimsel bir IIgi alanına dönüşecekler. A raştırmalar avlanma ve Ebola virüsü nedeniyle Batı Afrika'nın ekvator bolgesindeki goril ve şempanze nufusunun büyük bir bölümünün giderek yok olacağını ortaya koyuyor. Princeton Üniversitesi'nden Peter Walsh ticari amaçlarla avlanan goril ve şempanzelerin ölümcül etkiler yaratan Ebola virüsü nedeniyle de on yıl içinde yeryüzünden silinme tehlikesiyle karşı karşıya olduklarına dikkat çekiyor. Yeryuzunde son kalan goril ve şempanzelerin büyük bir bölümü Gabon ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti sınırları içinde yaşıyor. Cabon ile ilgili uydu görüntüleri bu bölgede, bir zamanlar en büyük tehlike olduğuna inanılan, ormanlann yok edilme sürecinin çok büyük boyutlarda olmadığını gosteriyor. Ancak Walsh, goril ve şempanzelerin çok daha ciddi tehlikelerle karşı karşıya olduklarını dile getiriyor. Ağaç kesiminde seçici davranmak orman ortüsünü yok etmeden azaltmakla birlikte, kerestenin taşınması amaayla açılan yollar avcılann maymunlara ulaşmasını kolaylaştırıyor. Bu arada, korumaya alınan ve avcılann ulaşamadıkları gorillerin Ebola virüsu nedeniyle yok olduklan belirtiliyor. 19811983 yıllan arasında goril ve şempanze barınaklarında yapılan son araştırma Cabon sınırları içinde buyük bir maymun nüfusunu ortaya koyuyordu. Gelgelelim, 19982002 yıllan arasında 23 kişilik bir ekip tarafından sürdürülen incelemeler büyük maymun nüfuslarının ülkenin yalnızca kuzeydoğu ve güneybatı kesimlerinde toplandığını, bu bölgede büyük maymun nufusu yoğunluğunda yılda %4,7'Hk bir düşüş meydana geldiğini gö'zler önüne seriyordu. Bu düşuşun maymun nufusunun en yoğun olduğu bölgelerde çok daha çarpıcı boyutlarda olduğu belirtiliyor. Gabon'un kuzeydoğusundaki Minkebe ormanında yaşayan maymunların %99'unun yok olduğuna, üstelik bu yok oluşun bir bolumunun ansızın meydana geldiğine, Ebola virüsünün Kongo'nun Lossi bölgesini kasıp kavurduğu dönemde bu bölgede yaşayan ve araştırma kapsamına alınan 143 gorilden yalnızca yedisinin canlı kalabildiğine dikkat çekiliyor. „' „ , 1 Walsh goril ve şempanze nüfusunda görülen ortalama yıllık düşüşün bu hayvanların Dunya Koruma Birliği'nin "tehlikede olan türler" listesinden "ciddi tehlikede olan turler" listesine alınmasını gerektirecek boyutta olduğunu, avlanma konusunda bir onlem alınmaması durumunda bu turlerin 1020 yıl içinde yeryüzünden silineceklerini öne süruyor. Ebola virüsünün kokenleri bilinmediğinden, avlanmanın önüne geçilmesinin çok daha kolay olacağına parmak basan uzmanlar, maymunlann yeryüzünden silinmesi durumunda hayvan dunyasının geri kalanıyla doğrudan bağlantı kurduğumuz bir kaynağın da yok olacağına inanıyorlar. Okyanusun derinliklerinden gelen mürekkep balığı Antarktika'nın Ross Deniz! açıklannda ele geçirilen dev boyutlu dişi mürekkep balığı bilimsel açıdan bir hazine niteliği taşıyor. olduğu belirtiliyor. Oysa şimdi bunun yüzeye daha yakın yer'Architeuthis dux" tüBu türün kimliği ilk lerde yaşadığı biliniyor, "diyor. ründen olduğuna dikkez 1925 yılında bir kat çeken araştırmaM. hamiltoni rakiplerinden çok daha ispermeçet balinası iri bir tür. Beden uzunluğu dokunaçlanyla alar, 19. yüzyılda bunın nidesinde bulu birlikte 6 metreyi bulmakla birlikte, bunun lunan ömeklerin donar iki dokunaç ve A.dux'a oranla çok daha buyuk olduğu bekunaçlarından yola o gunden sonra ele lirtiliyor. O'Shea 37 milimetrelik alt çenesiçıkılarak yapılan, bu gecifkn birkaç or nin erişkin bir A.dux'un çenesinin hemen türün uzunluğunun nek sayesinde belir hemen ikı katı olduğuna dikkat çekiyor. Yu18 metreye ulaşabilelendi. 1985 yılında murtalıklann incelenmesi sonucunda çok az ceği yonundeki iddicanlı ele geçirilen sayıda minik yumurtaya tanık olunması healann abartılı olduğutek başka ömeği yi nuz ergenlık donemıne ulaşmadığını gozler na inanıyoriar. A.dux ne iç derisi 1,05 önüne ser'ıyor. O'Shea bunun erişkınliğe erturunde iç deri uzunmetre uzunluğunda mesi durumunda iç derinin en az 4 metreye luğunun 2,25 metreolan bir yavruydu. ulaşacağını, yani dev bir balıkla karşı karşıyi, bedenin de 13 Söz konusu tür ya olduğumuzu belirtiyor. metreyi aşması pek 20002200 metre beklenmiyor. Bu türün Birkaç hafta once ele geçirilen murekderinlikten çıkartıl kepbalığı tekneye çekildıği strada yaralanauzunluğunun buyuk mıştı. bir bolumunu ikı ana rak öldü. Yeni Zelanda ulusal muzesinde kobeslenme dokunaanın oluşturduğuna parYeni bulunan mürekkepbalığını incele rumaya alınan mürekkepbalığının midesinin mak basılıyor. yen Auckland Üniversitesi'nden Steve parçalandığı, ancak geri kalan organlannın Bulunan "oylumlu" mürekkepbalığının O'Shea,"Herkes bunun "derinliklerde yaşaincelenmesi sayesinde turie ilgili onemli ise 'Mesonychoteuthis hamiltoni" türunden yan bir canlı türü" olduğuna inanıyordu. ipuçlannın elde edilebileceği bildiriliyor. B eden, ya da iç deri uzunluğu 2,S metreye ulaşan mürekkep balığının türiınun bugune dek tanık olunan en büyük örneği, aynı zamanda da yüzeye yakın yerde ele geçirilen ilk dev mürekkep balığı olduğu belirtiliyor. Dev mürekkep balıklan konusunda uzman olan Melboume Müzesi'nden Mark Norman soz konusu türle ilgili çok az şey bilindiğine, bulunan orneğin sanıldığı gıbi yavru olması durumunda, bölgede sanıldığından çok daha dev boyutlu mürekkep balıklannın bannması gerektığıne dikkat çekiyor. Bugune dek ele geçirilen dev mürekkep balıklarının büyük bir çoğunluğunun 842/16