Katalog

ZUmrütten Akisler Orangutanın ana yurdunda maymun fosili bulundu Tdylcind'dd ordngutdmn eskı bır akrabası gun yuzune çıkarüldı Bulunan fosılın oran gutanların andvatdnı sayılan bolgede ortaya çıkarhlan ılk maymun turu oldugu behrülıyor Fosüı bulan Montpellıer Umversıtesı'nden JeanJacques Jaegeı şımdılık yalrnz ca dışlerın bulunduguna ve bunlarla orangutan dışlerı arasında "şaşırticı benzerhk ler" olduguna dıkkat çekıyor Yenı bulunan ve jaeger ekibı tarafindan "Lufengpıthecus chıangmuanensıs" adı verüen turun agırlıgrnın, tıpkı orangutan g±ıı, yaklaşık 70 kılo olabüeceğı ve 1013,5 mılyon yıl once Tayland'ın kuzeyındekı ormanlık bolgede yaşadıgı behrtılıyor Londra Dogal 'ftınh Muzesı eskıvarlıkbılrrrıcılennden Peter Andrevrs elde edüen bulgunun mdymunldrın fosıl kayıtlarına yepyenı bır boyut kazandıracağma bundan boyle Guneydogu Asya'da daha nıce fosılleıın bulunaca gma manıyor Gelgelehm Lufengpıthecus'un orangutanın atası olmadıgı neredeyse kesın Soz konusu turun yaklaşık 10 mılyon yıl once Avrupa'dan Çın'e uza nan bolgede ydşdyan bır grup fosıl mdymun turuyle ılıntılı olduğu one sunıluyor Araştırmacılar bu turlerın bırbırlerıylc nasıl ılıntılı olduklan konusunda pek bır şey bılmıyorlaı Orangutanın şımdı soylan tukenmış esb akrabalannın buyuk bır çogunluğu yalnızca kafatası ve dışleıınden tanınıyor Yal nızca gunumuz Pakıstan topraklarında yaşayan ve yuzu dışmda orangutan ıle çok az benzerlıkler taşıyan "Sıvapıthecus" turunun ayrıksı bır durum oluşturduguna dıkkat çekılıyor Iskeletınden bu turun tıpkı Habeş maymunu gıbı, dort ayagı ustunde durduğu anlaşılıyor Jaeger bılınen hıç bır maymun fosılınm agaçta yaşama uyumlu olmadıgına parmdk basıyor ve bu nedenle oran gutanların ya yerde yaşayan canlılann soyundan gelmesı gerekügını, ya da bugune dek elde edılen hıç bır fosüın gunumuzde yaşayan bır maymun turunun atası olmadıgını one sunıyor Ote yandan, Illınoıs Unıversıtesı agız ve çene uzmanlanndan Jay Kelley dışlerın kıyaslanmasının hayvanlar arasındakı ılıntılerın bekrlenmesı açısından her zaman sağbklı bır yontem olmadıgını, dışlerı çok yakın benzerlıkler taşıyan hayvanlann sonradan rumden faıkb turler olduklanna sık sık rastlandıgınıbelııüyor Orangutan bugune dek fosüı bulunan tek buyuk maymun turu olma ozellıgını taşıyor Nedenı bı lınmemekle bırlıkte, bugune dek şempanze ve gorülerle ılıntılı Afrıka kokenlı tek bır fosıle bıle rastlanmadıgı belutüıyoı Andıevv bu konuda,"Maymunlar yerden bıtmış yaratıklar olsd gerek," demekle yetınıyor A.M. Celal Şengör Coğrafyanm kıymeti harbisl Bu yazının başlığı, coğrafyanm savaş değen demektır. Bunu Ingılızceye "the combat value of geography" diye çevirebilihz. Başlığımın Ingılizcesini de vermemın nedenı, Amehkalı dostlanmızın coğrafyanm savaş değerini anlamadıklannı sanmamdandır. Amerika Birleşik Devletleri'nde geçırdiğım dokuz yıl içensinde en çok dıkkatimi çeken ve hayretler ıçinde kaldığım hususlardan bih de, Amehkalılann sokaktaki insanından üniversite profesonıne coğrafya hakkındaki bilgisizlikleri olmuştur. Bolgesel coğrafyadan, fizikî coğrafyaya, sosyal coğrafyadan jeopolitiğe Amerikalı ilk ve orta eğitimde ciddî bir coğrafya eğitımi almaz. Bırakın dunyadaki çeşitli ülkelerin, halkların, dinlerin ozelliklerini bilmeyi, bunlann çoğunun dunyanın neresinde olduğunu bile bilmez. Burada adını vermeyeceğim, çağımızm buyuk yerbilimcilerinden olan bir Amerikalı dostum, geçen gun bana telefonda A. B. D. Başkanı George W. Bush'un Irak'ın yerinı hertıalde bu savaş nedeniyle oğrenmiş olabileceğini soylemişti. A. B. D.'nin Irak'ta surdürdüğu savaşın, planlandığı gibi gitmediğinı artık sağır sultan bile duydu. Bu başansızlığm nedeninin, savaşı planlayan Ameıikalılann safdil varsayımlan olduğu ortaya çıktı. Herşeyden once Irak halkını hiç mi hiç tanımadıkları goruldu. Ikincisi, Musluman dininin iç yapısmı anlayamadıklan ortaya çıktı: Şii Iraklılar kendilerini çiçeklerle karşılayacak yerde, Sunni vatandaşlanyla birleşip kendilerine cephe aldılar. Uçüncüsü, A.B.D. 'de çollerin geniş bir alan kaplamasına rağmen, Eski Dunya karalar topluluğu içerisindeki kurak kuşağın ne tür tuzaklarla dolu olduğunu duşunmedikleri goruldu. Dorduncusu, lojistiğın sırf ustun teknolojiyle halledilemeyeceğini, fakat coğrafya bilgisi gerektireceğini anlamamış olduklan belli oldu. Turkiye'yı ellerinin tersiyle bir kenarda itebiABD'nin Irak'taki leceklerini sandıklannın ertesi gunu başarısızlıklannm bir Kuzey Irak'ı guneyden veya batıdan besleyemeyeceklerini görup Dışişlen nedeni de coğrafya bilBakanlannı Irak'ın kuzey komşusu memeleridir. Turkiye'ye yollayarak opucükler dağıtAmerikalı dostum, gemak gereğıni duydular. Hele hele A. B. çen gün A. B. D. BaşD.'yi yönetenlerin coğrafya bilgisinkanı George W. den tamamen bîgâne oldukları televizyonlarda verdikleri saçma sapan Bush'un Irak'ın yerini beyanlaha tum dunyaya ilân edildı. herhalde bu savaş ne UV kabuklu deniz canlılannı kör ediyor Araştırmacılar gıderek aıtan moıotesı ışımrmn kabuklu denız carüılan kurtçuklannı korelterek bunlann yaşamlanra tehlıkeye attıgını ve tum kıyı ekosıstemlerı ıçm de olası bır tehlıke oluştuıduğu nu ortaya koydu Kabuklulann mınık kurtçuklan gozlenndekı ışık ahcıları aracüıgıyla okyanusun yuzeyıne dogru yuzer Gelgelelım, ozorı kdtrıidnının gıderek ıncelmesıne bağlı olarak artan UVB ışınımı sıg bolgelen ele geçınyor Bunun sonucunda rmden Doris Au salyangoz yengeç ve kuçuk balıklaıa yıyecek ve enerjı sagladıklan ıçın, kurtçukldnn olumunıın tum besın zrncırırıı olumsuz etbleyebıleceğme dıkkat çekıyor Au ve aıkadaslan 60 dakıka ıçmde kurtçuk lann korleşıp ışıga dogru yuzemeyecek duru ma geldıklerıne tanık oldu Gorme yeüsını yıtıren kurtçuklann cam bır laboratuvar şışesının yuzeyıne ıkşmekten de yoksun olduklan goruldu kurtçuklann agtabaka hucrelen zarar gorebılıyor ve bu canlılann yıyecek peşınde koşmalanna engel oluyor Hong Kong Kent Unıversıtesı dırımbüımcüe Genom bilgilerine telefonla ulaşılıyor Genetık bılgılen cep telefonlanna gonderen yenı bır veııtabanı sayesınde dırımbüım uzmanlan artık her koşulda venlere ulaşabıhyor Kısaca WAP olarak bılmen ve cep telefonundan Internet'e ulaşılmasına olanak tanıyan telsız uygulama protoko lunden yararlanan Karohnska Ensttusu genom draştumdcısı Bjötn Ursing geneök dızgelerı belırlenmış 117 organızmanın tumunu ıçeren WAPulasımlı bır ventabanı oluşturdu WIGID adıyla bılmen telsız genom bılgı ventabanı turlenn adlan bılımsel ozellıklerı ve genetık dızgelerıyle ılgüı yayımlanmış kaynaklann yanı sıra, DNA harflerı, kromozom ve genler açısından behrulmış genom boyutlanyla ılgüı bılgıyı de ıçenyor WIGD( ardştırma projelennın tasarlanmasına yardımcı olabıle ceğı gıbı, bılgılen anında dogrulayıp, bılımsel tarüşmalara da çozum getınyor Gozu New York borsasında ka deniyle oğrenmiş olazanacağı dolarlarda olan bir Amenbileceğini kalının aklına mı gelirdi ki Irak çolu kosoylemişti. ca Boeing'in hisse senedı fıyatlannı tepetaklak edebilir? Kimbilir şimdi bu nedenle dovunen kaç spekulâtor lisede kendisine coğrafya oğretilmemesıni sozumona "oğrencinin kafasını gereksiz bılgilerle doldurmamayı" ilke edinmiş Amerikan eğitim felsefesinin nimeti saymaktaydı? O coğrafya cehaleti, şimdi ceplerini boşaltırken, acaba bunun farkında mı? Hiç sanma. Ikinci Dunya Savaşı da benzer coğrafya cahilliklerinin yarattığı başansızlıklarla doludur. Hitler coğrafya bilseydi, doğu cephesi Haziran'da açılmazdı. Almanlar çol coğrafyasmm gerektırdiğı bilgilen adam gibı kullanabilselerdi, tank birlikleri Afrika'da kuru vadilerde âniden bastıran sellerin yarattığı çamur akıntılarına gomulmezdi. Mareşal Mongomery, boşuna mı buyuk çöl uzmanı Bagnold'u yanmdan ayırmıyordu? Velhasıl, teknobjiniz ne denli gelişmış olursa olsun, onu kullanacağınız çevreyi doğal ve sosyal şartlanyla bir butun olarak tanımazsanız, o teknolojmin nımetlerinden faydalanamazsmız. Bir dığer deyışle, coğrafya bilmiyorsanız, yaşayamazsınız. Yaşanm zannedenlerin kimisinin evinin altındaki mağara çoker, varlığı ve sevdikleri gider, kimisinin birlikleri çol fırtmasında heba olur, politik hesaplan tutmaz, kimisi deprem fayının ustüne gelir yerteşir, şehırteri çoker... llköğretimden liseye, çocuklanna dunya coğrafyası öğretilmesini eleştiren, bunu gereksiz goren anne ve babalar; coğrafya programlannı budaya budaya kuşa çeviren eğitim politikaolan; universitelerde coğrafyaya uvey evlat muamelesi yapan, onu edebıyat fakultelerine tıkıştıran rektörler ve dekanlar; biliniz ki bir gun coğrafya cehaleti, çocuğunuzun, vatandaşınızın hattâ belki de sizin rahatınıza, emniyetınize, varlığmıza, hattâ yaşamınıza mal olabilir! Once coğrafya gelir, sonra diğer tum bilimler. Insanlık tarihinde de ilk bilim huviyetini kazanan uğraş coğrafya olmuş, coğrafya diğer tum bilimleri doğurmuştur. Evinı tanımayan bir insan o evdeki tost makinasının, televizyonun, bilgisayann nasıl çalıştığını ne kadar bilirse bilsin o evde yaşayabilir mi? Dunya bizim evimizdir. Evimizin bir odasını tanımak nasıl yetmezse yalnızca kendi ülkemizi de tanımak yetmez. Coğrafya bize dunya gezegeninin vatandaşlan olduğumuzu oğretir ve kaderimizin o gezegenin kaderine sımsıkı bağlı olduğunu anlatır. 838/5