Katalog

Zümrütten Akisler saatlerme kadar yaklaşık dokuz saat surehgıne Maıt aymda çıplak gozle kolay gorulebileYengeç takam yıldızında 2.4 kadır parlakhgı ıle cek parlak gezegenlerın konumlan aşağıdadır. Bu dogudan ıtıbaren batıya dogru yaklaşık 180 derece gczegenlcrc takipli ve yeterınce büyuk teleskopla kadaı geniş bir aralıkta gorulecek bakıldıgında, ozellıkle Saturn'u ve bekıgın halkasını, Jupiter'i ve onun gerdanlık gorünumundekı ışıl Satürn, Mart ayındd Guneş'e yaklasmaya ışıl uydulannı ve dıgeı gezegenlerın kendüerıne devam edecegınden Guneş battıktan sonra akşam ozgun yanları adeta tablo seyredercestne gorulesaatlerınden ıtıbdren geceyansı sonrasına kadar cektır. uzun bir sure (yaklaşık beş saathgıne) guneyden kuzeybatıya dogru yaklasık 100 derecebk bir araMerkür, bılındığı gıbı sadece ufka yakm lıkta Boga (laurus) takım yıldızında ufuktan en fazolarak ya Guneş dogmadan once doğuda yada la 70 derece yukseklikte ve 0 kadir parlakhgı ıle Guneş battıktan sonra batıda görulebılır Merkur gorulecek ay boyuncd Guneş'e yoklaşacagından sadece son birkaç gun akşamlan Guneş battıktan hemen sonra çok kısa sureligine batıda Balıklar (Pisces) takım Hangi gezegen ne zaman yıldızmda 1 4 kadır parlakügında gorulebılecekgörülüyor? tır. Ufuktan en fazla 8 derece yukselecektır Durbün Mart avında akşam, gece ve sabaha dogru veya teleskopu olan okuyucuSabah Akşam Gece lar gezegeni yaklaşık dolunal)Uranus(2031 Mart) l)Mars (131 Mart) l)Jupiter(l31Mart) ya yakın evıede gorebılecek2) Satürn (131 Mart) 2) Jupıter (131 Maıt) 2)Neptun (131 Mart) lcrdır Merkur'un ufka olan 3) Satürn (131 Mart) 3) Merkur(3031 Mart) yukseklıgı, gorulme sınırı ka4) Venus (131 Mart) bul edilen 7 dereceyo yakm 5) Mars (131 Mart) olacagındarı gomlmesı yme 6) Jupıter (115 Mart) de kolay olmayacak Venüs, Mdit ayı boyunca sabah saatlennde yaklaşık ıla saat surehgıne sılasıyla Yay (Sagıttaııus), Oğlak ve Kova takım yıldızlannda guneydogu tarafta ufuktan en fazla 13 derece yukseklikte gorulecek. Ufka yakın olmasına karşm yıne de Venus yaklaşık 4 kadu paılaklıgı ıle gokyuzunde ışıldayacak Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegeni ılkdordun evıesıne yakın bir evıede izleyebilecekler Mars ay boyunca gece ydiısmdarı sonta sabah Guneş doguncaya kadar yaklaşık dort saat surelıgıne guney taraftd Yay takam yıldızında ufuktan en fazla 25 derece yukseklikte gorulecek Şışkınay evresınde bulundcak olan Maıs'ın paılakbgı yaklaşık +0 7 kadır olacak Jüpiter, ay boyunca akşam, gece ve sabah gorulebilecek gezegenler çızelgede ozetlenmıştır A.M. Celal Şengör Karanlıktaki ışık: Ayşe'nin ödülü Cünlerdir büyük bir iç sıkıntısı içerisindeydim: Gelenek ve ödenek yokluğu ve orta oğretimin hemen tamamen çökmuş olmasının üniversiteden başka herşeye benzer bir durumda bulunmalanna neden olduğu universitelerimize yeni bir saldırı başlamıştı. Saldmnın sahipleri, niyetin deklare ettikleri amaçlarla örtüşmediğini pek kısa bir sürede ifşa ettiler. Univeniteyi ihya amaanın altında ona egemen olma arzusunun yattığı apaçk görunmeğe başladı. Ona egemen olarak onu işlevinden mahrum etmek, bilim ile hurafenin sınınnı bulandırmak! Türk üniversitesi niçin 1900'den beri kimlik sorunu yaşamıştır? Sebebi basit: Universite, arayan, arama tutkusunu paylaşma tutkusuyla birleştirmiş kisilerin tutkulannın peşinden koştuklan bir yerdir. Önce bu tutkular gelir, sonra universite olur. Universite hem eski Yunan'ın putperest okullannın hem de Hristiyan kılisesinin devamıdır. Onlann ortak karakterlerini taşır. Her iki kökte de ortak olan oğe tutkudur. Türk üniversitesi ise, tutku sahibi kişileh yaratacağı umidiyle kurulmuştur. Kadrolan olan ve maas odeyen bir kurum olduğu için de geçim kapısına muhtaç pek çok insanın içine girip yerieştiği bir işveren haline gelivermiştir. Bu durumda tutku daha ziyade kann doyurmaya yönelmiştir. Tutkusu gerçeği öğrenmek değil, karnını doyurmak olan insanlardan oluşan universite musveddesinden arzu ettiği verimi alamayan toplum da burada bulunan insanları sefalet sınınnda tutmakta herhangi bir sakınca görmemiştir. Buna rağmen, Türk üniversitelerinden bilim tutkunu insanlar yetişmistir. Bunlardan benim tanımak bahtiyarlığına erdiklerimden biri de geçenlerde UNESCOL'OREAL ödülünü alan Prof. Dr. Ayşe Erzan'dır. Burada size bilim insanı Ayse'yi ve yaptıklannı anlatmayacağım, buna bilgim yetmez. Ancak Ayşe'nin oneminden bahsetmek istiyorum. Ayşe bir bilim tutkunudur. Kendisiyle yalnızca birkaç kere (o da deprem lyi İnsan olmanın mekanizması konusunda) bilim konuşma fırsatını buldum; ama genellikle bi yolu, bizim lyonyalılararaya geldiğimizde daha az teknik korın yaptığı gibi çevrenularda sohbet ettik. Bu sohbetlerde dikmizi ve çevremizdekikatimi çeken şey Ayşe'nin başkalannın leri herşeyden önce duygularını anlayabilme ve bilhassa kendisini onlann yerine koyarak onlann anlamaya çabalaozellikle aalarını paylaşabilme becerisi maktan geçer. lyi bir olmuştur. Bu kuşkusuz, kişinin içinde doğal olarak bulunan anlama isteğinin bir bilimcinin de temel başka tezahürudur. Anlamak arzusuyla özelliğidir analamaya yanıp tutuşan kişi, doğayı da insanı da anlamak için onlara yaklaşır. Büyük Al çalışmak. Ayşe Erzan man tarihçi ve tarih felsefecisi Wilhelm bu açıdan da tam bir Dilthey, kendisinin 'Geistesvvissenschafbilim tutkunudur ten' (=akli bilimler) adını verdiği sosyal bilimlerin en temel öğesinin bu "anla > ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ma" oğesi olduğunu vurgulamıştı. Anlayan, kişiyi harekete geçiren nedenleri kendisi de hissedebilen kişi, dtyordu Dilthey, tarihte nedenselliği yakalayabilir. Doğa bilitnlerinde de bu farklı değildir. Doğa bilimci de doğayı "anlamak" arzusundadır. Karşısındakini anlayabilen, onun sevinç ve aalarını da anlar; aynılarını hissedemese de en azından bu hislerin onun uzerinde yaptığı etkileri gorebilir. Bu onda paylaşma, aama, merhamet ve şefkat duygularını uyandırır. lyi insan olmanın yolu, Sokrates'in dediği gibi Tanrı'dan ılham bekleyerek omur tuketmekten değil, bizim lyonyalıların yaptığı gibi çevremizi ve çevremizdekileri herşeyden once anlamaya çabalamaktan geçer. lyi bir bilim insanının, eğer üddi bir karakter bozukluğu yoksa, iyi bir insan olabilmesi için gerekli en onemli yapı taşları temin edilmış demektir. Ayşe'nin beni etkilemiş olan merhamet ve şefkat duygularının, kendisini aynı zamanda başarılı bir bilim insanı yapmış olan "anlamak tutkusu"ndan kaynaklandığını sanıyorum. Universite, bu tür tutkulara sahip insanlardan oluşabilirse gerçek bir universite olur, topluma ışık tutar, ornek sağlar. Universite bir topluma empoze edilemez. Toplum gerçeği arama arzusunun ve bunun bir tutku haline gelmesinin önemini anlamışsa üniversiteyine ad altında olursa olsunyaratır. Eğer bu anlayış toplumda yoksa, en gelişmiş universite sistemi kendisine hediye edilmiş olsa bile, onu kısa zamanda yozlaştınp, ciddî bir işte dikiş tutturamayanların iaşe kapısı haline getirir. Şimdiki de dahil, Turkiye'yi Atatürk'ten sonra yöneten hükumetlerin aymazlıklan sonucu giderek yoğunluğu artan bir karanlığa itilen toplumumuzu duşünup umitsizliğe düşerken, Ayşe'nin ödül haberi geldi! Sevgili dostum Ayşe gözümün önünde belirdi ve karanlığın bir koşesinin aydınlandığını gorerek büyük bir hediye almış bir çocuk gibi sevindim. Kendim, üniversitem, ülkem ve insanlık adına Ayşe'ye teşekkür etmek istiyorum. Gerekli olan yeni universite kanunlan değil, yeni Ayşelerdir. Bu yazıda kaynakça olarak kısmen 'The Astronomıcal Almanac 2003 den yararlanıldı. Ozellıkle şehır ışıkldnrun uzagında zamanı geçenler yanında gece yolculugu yapanlar da belkı yolculuk boyunca ve mola dnlannda gokyuzunu seyrederek bu sayfadakı gokyuzu bılgılerının bir uygulamasını da yapmış olacdklardıı. . Açık ve ışık kıılıhgınden uzak bir gokyuzu dılegıyle * Astronom Dr, Istanhul Umveısıtesı Fen Fakultesı Astıonomi ve Uzay Bılımlen Bölumu (esenoglu@ıstanbul. edu. tı) Evrende yaşam arayışları Amerika'daki Berkeley Üniversitesi araştıncılannın SETI ısımh projesi ile evrende bizlerin dışında olası bir yaşama ihşkin uygun en zayıf sinyah yakalayabilen dev çanak antenlerin yer aldığı radyo gözlemleri surdürülmektedir. Bu radyo astronomisi ugraşıları "httpV/setiathome.berkeleyedu" ınternet adıesinde sergüennıiyor. SETI projesinin tamamlanabılmesi ancak biriken muazzam sayıdaki ham gozlem vensını sadece birkaç bılgısayaı kullanaıak yüzyılları bulacak uzun işleme surecinin yerine, belkı on milyonlara ulaşacak kışısel bıl^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^KIim gısayarlaı sayesinde bu uzun surecin kısaltılarak veı ı ındırgeme ışlemının bir an once bıtırılmesı ıle mumkun olabılecek... Turk SETI meraklılan bu projenin ilgih bılgısayar paket pıogıarrura yukandaki internet sitesinden mdırerek gozlem verılennı işleme yoluyla bu uluslaıarası çahşmaya doğrudan katılımlarını surdurmektedırler... En son ıtibanyle tum dunyadaki kullanıcüann toplam sayifii 4 265 781'e ulaşmış bulunmaktddu... Bunun sonucunda tespit edılebilen en anlamlı aday sinyal sayısı ılgılı ınternet sitesinde toplam 1430 olarak verılmektedır. Boyle bir sinyal eger varsa, pıogıam: "şu andaki veri setinde olaaı bir E.T. sinyah yakalanmış olabilir!" uyansıyla beklenen aday sinyalı ortaya çıkartıyor. lstanbul Üniversitesi Fen Fakultesı Astronomi ve Uzay Bilimleri Bolumu'ndeki SETI programınm çahştığı bilgisayarlardan bınnde böyle bir sinyal yakalanmıştır, bunun ekrandaki bir görünumu de bu sayfada verılmistir. Aynca, bu 1430 aday sinyal ıçinden onemli 25 adetirıin uzayda nereden geldigi ve sinyale aıt aynntılı teknık bılgiler internet sitesinde verilmektedir Ulkemızden katüanlann sayısı da 14 433'e ulaşmış bulunmaktadır... Bu sayı 226'yı bulan ulkeler sıralamasında Turkiye'yi 35. sıraya yerleştırmıştir!... Turk katılımcılar bugune kadar yaklaşık toplam 1865 yıla karşıhk gelecek venyi işleyerek SETI projesıne mılyonda 223'luk biı katkı sağladıklan görülmektedir ... SETI projesi yurutucüleri behrli oranda mesela 750 birımhk verı ışlemini tamamlayanlara da isim ve adresin yeı aldıgı biı sertifikayı gondermektedirler.. 833/5