Katalog

IE İnsan ömrü uzuyor an Yüzyıl önce Amerikalılarm ortalama yaşam süresi 50 yıldı. Bugün nüfusun en hızlı büyüyen dilimini 100 yaşınm üzerindekiler oluşturuyor. Bazı bilim adamları bugün doğan çocukların 150 yoşma kadar yaşayabileceğini söylerken, bazıları uzun yaşamın üst sınırının olmadığı kanısında. S on ıkıyuz yıl ıçınde toplumun de mografik yapısında goze çaıpan en çaıpıcı gelışme uısan omruııurı gıderek uzamasıdıı Bu dorıcnıdc dunyadd yaşdm beklentısı 27 yıldan 05 yıla ıızadı ABD'de 1900 lı yıllarda doganlaı oıtdJanid bü yıl yaşdikprı bugun ortdlama ya şam suıesı 78 yıl En uzun yaşayan ınsanlaid oınek olaıak gostenlerı |dpon kaduılarııı ortdlama omru R5 yd Lrısdiı orrııiinun u/dmdsıyld bırlıkte bazı mr.anlaı çok u/ıın yaşamaya başladı Ftaıuız Jeanne Louise Calment'ıtı ydşı kesın olarak saptanabılnıış tıt uzun uiııurlu ınsan oldugu bılırııyoı (Jalment 6 yıl once 122 yaşında ya şammı yıtııdı Gunumuzde bu kadar uzun ya şayan ınsanlara çok sık rastlanmasa da, bunla ıın sayısı heı yuıı bııaz ddlıa dilıyoı ABDde bugun 100 yaşının üzerinde 40.000 insan oldugu belııtılıyoı Oysa bu sayı 19fc>01erde 2 300 cıvdtuıdaydı Almanya, Rostock'takı Max Planck Demografık Araştırmd Finstıtu su nden James Vaupel yuz yaşuıdakı ınsan sayısunıı bdnayıleşmış ulkelerde her 10 yıkia bıı ıkıye katlanacagını ıloı ı suruyor U7ere yaşlılan hedef dlan pek çok hastalıgın tedavısınde yaşanan gelışmeleı halen hayatta oları yaşlılann yaşdmını anrak bırkaç yıl vpya bııkaç ay uzatabıldı Dolayısıyla getıatrık hastalıkların on lennıesıyle ınaan onıı unuıı 85 yılın uzeruıo çı kamayaragını en azmdan şu anda yaşamakta olan kışıleı ıçııı duşunen Olshdiısky bu kunu ddkı belıiFi7hgı şoyle dıle getırıyor Maksımum uuidiı onııu yolocoktu aıtacak mı 9 Bu yuk bıt olasılıkla artacak Bır ınsanrn J3Ü yaşı na ulaşmaaı beklenebılıı Ancdk bunun uzeı ıne bır 20 yıl daha ılave etmek bana ulaşılması guç bır hedef gıbı yelıyoı Vaupel'o gore Olshansky maksımum yaşm hıç bu 7dman dşılmayacaı^uu duşuııen kışılerın arasında yer alıyor Bu kışıler ınsan yaşarnının anrdk h ıle 7 yıl drd.sında uzayabılecegme ınanıyoı Oeppen bu goruşe kaı şı "Eger ınsdn omru mdksımurn sevıyeyp ulaşmak uzcrcyse, ınsıin omrurıdekı rekoı du zeydekı artışuı yavaşlamış olrnası gerekıyor Oysa boyle bıı duı urn i,oz konusu degü İstatistikler yanıltıcı suıecındekı trendler hdkkmda bu tahmuıde bulunmak gerektıgmde ısta tıstıkler yamltıcı olabılıyor Bu durumda başka bır analız yontemı daha yaıaıb olabılu Bu dşdmddd gerek duyuldn, yaşlılıgm uısdnldiı ruçm ve nasıl oldurdugunu açıklayabılecek bu model Başka bu deyışle "doğal nedenlere bağlı olum' uıı ne anlama geldıgmı açıklaya cak bır modele gereksınım duyuluyor Şu ana dek boyle bu model soz konusu degü Bıyomedıkdl drdştırnidlar sayesmde yaşlılıktd ortaya çıkan hastalıklar konusunda yabana atılmayacak kadaı çok mıktarda bılgı bu"üarru saglandı, ancak bılım adamları 30 ya şuıddn sonrd vucut sdglıgımızın nıçın ydvdş yavaş gerüemcye başlaşladjguıı hâlâ açüda yamıyor Hatta, bır sureç olarak yaşlanma ıle yaşlılata ozgu hastalıkldi arasmdakı fark bıle bılınmıyor Austad bu konuda goruşlermı şoyle dıle getırıyoı "Bu konudab goııışleı heışeyın yaşldnarak oldugu ve hıçbır şeyın yaşlanma nedenıyle olmedıgı ıkı uç arasuıda gıdıp gelıyor Insanlann yaşlanma sonucunda nıçuı oldugunu hâlâ anlamıyoruz ' Bugun pek çok bıüm adamı ınsan omrunun uzamasındakı en onemlı etmenın has tdlıkldrın çdresının bulunması değıl, yaşlanm a hızının azalması oldugunu kabul edı yor Mıchıgdiı Urııversıtesı nden bıyogerorıtolog Rlchard Miller, Olshansky nın aıaştn masuid gonderme yaparak, 50 yaşuıdakı bır kadınuı kanseı kalp krızı uıme ve şeker has tahgının tedavısınm bulunması durumunda 95 yaşına kadaı yaşayabıleceguu soyluyoı An cdk kemırgenler u/erındp ydpıları drdştırma Ray Snipper doğum tarihi: 29.12.1905 Yazın her gün yüzer, her hafta sinagoga kadar araba kullanır. ldidan elde edılen sonuçlara qore aynı kadm pger yaşlanma hızı engellenebıhrse, 115 yaşı rw kdddr ydşıydbılu Bu konudd uzeruıde durulması gerekpn onpmlı brr nokta da bu kadı nın ydşddıgı ekstıa yüldtı saglıklı bu şeküde geçırmesı 101 John Classendoğun Günde iki veya üç p kİ de içer. Her lOyılda 2yaş Vaupel 1880 yıluıdan sorua sanayüeşmış ulkelprde maksımum yaşam suresının, heı 10 yıldd bır duzenlı bu şekılde 2 yıl uzddığım belırtıyor 2002'de Cambndge Uraver sıtesı'nden Jim Oeppen ıle bırlıkte gerçekleştırdıgı bır çalışmada Vaupel, bu aıtışm "hayıet uyandıracdk bıçrmde lıneer" bır trend ızledıgme dıkkat çektı Vaupcl'e gore bu tren dın devam etmesı durumunda, sarıayıleşmış ulkelerdp 21 bO yüında ortalama yaşam suresı 122 5 olacdk ve 150 ydşuid uldşrnış ınsdnldr normal karşılanacak Yme de Illmoıs Unıversıtesı nden bıyodemograf Jay Olshansky bu konuda olduk ça şuphecı 1900 üe 1950 yıllan arasında sağhk hızmetleıınde gorulen ıyıleşme, buzdolabı kulldiıımımn yaygınldşması sogutma teknolojısındp gelışme kanahzasyon sıstemlerının modernızasyonu çalışmd koşullarınrn duzeltılmesı ınsan omrunun uzamasında onemlı rol oyridyan etmenleıın bdşındd gelıyor Bulaşıcı ve parazıtık hastalıklann azalması da çocuk ve bebek olumlerınde buyuk duşuşe yol açtı Kurtarılan her genç yaşam ortalama omur hesdpldiııid temel olusturdn ışlenmemış sayılara onlarca yıl ekledı, çunku geçen yuzyılın başında çocukluk donemıru kazasız belasif atlatmış bır ınsan en az 10 yıl daha uzun ya şama şansma kavuşmuş oluyordu Olshansky 195O'lı yıllarda bu gıdışatın tersırıe dorıdugunu belırtıyor Sağlık hi7metlerının yaygınlaşması yaslılann daha uzun yaşa masmı saö;lddı Bdşta kdlp hdstdükldrı olrridk 870/8 Uzun yaşam genleri Geçen 10 yılda hdyvanlar uzerınde y< pılan araştumalarda yaşam suıesmı uzatan L dz bu duzuıe gerı saptdndı Sozgelımı solı candakı tek bu mutasyon yaşam suresını yu; de 600 oranmda artrrabılıyor Bu araştırmad soz konusu olan genleı eneıjı tukeünu buyı me hızı ve hucre bolunmesı gıbı fizyolojık sı reçlerı kontrol eden proteınleıden sorumlı Bazı genler krıtık proteınlerm stresten 7an gormesmı engelleyebılıyor Bılım adamlaıı oı ta şıddette seyreden kronık stresuı duşuk kc lorüı yıyecekler ve soguk oda gıbı ydşdn uzatan genlerı tetıkledıgını duşunuyor Ancak uısan genomunu aıaştıidiı bılu adamları yaşamı uzatan tek bır genın soz kr rıusu olmadığı soyluyoı Austdd bu konud şoyle konuşuyor ' Insanlaruı yaşamrnı kısalta genleı hakkmda pek çok şey büıyoı uz Anca UTsanların uzun yaşamasmı sagiayan genlprlı ılgılı çok az şey buıyoruz" Olshansky'nın ınsanlann 150 yaşına ka dar yaşamasının mumkun olmadığı yonunde kı goruşune katümaydn Austdd ınsdn yaşamı nm bır ust suun olmadıguıı savunuyoı Austac ve bazı bılım adamlaıı uısanlaruı olum taruu ra belrrleyen fızyolojık etmenleruı olmadıguıı buyumeyı, metdbohzmayı ve uremeyı duzen leyen genlerdon farklı olarak yaşanıa soı noktayı koyan genleruı bulunmddıqırıı ciuşu nuyor Doö;d yaşldnmanın onceden tayuı edıl Yaşlanma yavaşlatabilir Laboratuvaı çalışmalaıma gore yaslan md yavaşlatıldbılır Fare meyve sınegı maya hucıesı ve nematod derulen rranık solucanlar uzeruıde yapılan araştumalar çevresel degışıklıklcı ın yaşam suresını dramaük olçude ar tırdıgını gosterıyor Sozgeümı çok duşuk kalorüı yıyeceklerle beslenen faıeleruı omru yuzde 40 oranında uzadı Sogutulmuş ortamlaıda tutulan meyve sınekleımın noımal sıcaklıkta yaşayan suıeklerden 6 kat daha uzun omurlu olduö^ı goruldu KısuldştuTİmış kedı, kopek hatta ınsanlaruı ortalamaya gore daha uzun omurlu olduklan büınıyoı Butunbude neylerde goze çarpan en onemlı noktd, ıldve yılların son derece saglıklı geçmesı Ne vaı kı ydşam koşullarınd yapüan bu tur mudahalelere ınsanlaruı gonullu olarak rı za gosteımesı pek beklennuyoı Ancak dalıa uygulanabılır stratejılerın gelıştırılmesı mumkun Geçen agustos aymda büım adamları kırmızı şarapta bulunan "resveratrol" ısımlı maddenrn kdlorı kısıtldmdsuid benzer etka yaptıguıı ve maya hucrelermın omnımı yuzde 70 oidiıuıda arürdıguu açıkladı