Katalog

Koku duyusu yit Biz her zaman farkında olmasak da kokular hayatımızda önemli bir rol oynar. Bahar çiçeklerinin ya da sıcak yaz günlerinde yağmura kavuşmuş toprak kokusunu duymasaydık mevsimlerin keyfini nasıl çıkarabilirdik? Ayrıca bazı bilim adamlarma göre koku alma yitimi, anılarımızı da silebiliyor. Hiç koku duymayanlar için mevsimlerin de pek anlamı yok. Baharda açan çiçeklerin ve çimen kokusunu duymayanlann hafızalarındaki anılar bile zamanla yok olup gider. Marcel Proust "Geçmiş Zaman Peşinde Svvann'ların Semtinden" adlı romanında, çaya batırılan bir parça kekin kokusun anımsayarak, çocukluk donemini çağnştırdığmı bu sayede çok güzel anlatır... Kadınlarm kokulara karşı duyarlığı erkeklere kıyasla çok daha fazla. ııınddrı yenı çıkmış ekmpk kokusu ne kadaı da ı^talı a^ıdır de<}ıl nu> Ya tum ma halleyt dalga dalya yayıiıp Lriidiu bdştan çıkaran ta7P kdvıulmuş kahve kokusuna ne deısınız? Kokuldiırı hayatınıza farklı bir anlam ka zandııdığım duşundunuz mu hıç 9 Elbette ki zarridrı /aman rahatsız edıcı pıs ko kulaı ı duymamak ı^m butnumuzu tıkadı gınız da oluyor ama kını bıiır hıç koku al mayaıı kı^ıleı bızını lıoşumuza gıtmeyen kohılan bıle ozluyoıduı Mesela cjkıden bıı butıkte çalışan 36 yaşınddkı Nazan Tütüncü dokuz yıl dan bu yana lıu, koku almıyoı ve o /a mandan bu yana hayatı çok degışmış Kokulara kaiiji duyaısızlıgm tam olaidk ne 7dman başladıgını hatırlamıyor koku dlma yetibi auıaıce kayboluverdj dıyor genç kadm ,M \\ F getırdıgı soguk algınlıgııid bağladıyta da ııouıidl koku dlrna yetısı a.sla gen gelmp mıştı Vc bıı zaman soma çuruk kokusu ııu dd duymaz olmuştu Nazan hanını o gundcn bu yana yıyeceUerm bozulup bozulmadıgını dahı faık etmıyoı Hatta bu sefeımde ocaQı dçık unutunca ocagın kenarındakı bezler tutuşmuş fakat kokuyu duyırıadıgı ıçuı tum mutfak aİPvleı ıçınde kalmıştı Bir çok neden var Pıp dılınde diıobiru olaıak büınen koku duyusu yıtımının arkasında buçok neden ydtabılıyor Kafada meydana gelen yaralanmalarda ornegm burun mu kozasuıdan kafdtaaınd kadaı uzanan ko ku sının hasar gonır IngıJız koku uzma nı Steve Van Toller bıı tepsı dolusu kı zarmış tavugu bir geçıtten geçıruken kafdbim tavana çaıptıktan sonıa tdvuk kokusunu duymayan bir aşçıdan soz edıyoı Fakat dogııştan var olan ano&mı hastdlıgıyla ılgılı olayldi dd erı AI aşt,ı ornegındekı kadar ılgınçtır Mesela Faeı o eı ddalarındd yaşayan bıı aılede aııosrrıı hastalıgı doıt kuşaktan berı devam cdı yor Anrak koku duyusu yrtımınden genelde bu lun polıplerı AJzheımer ya da Paıkınson gıbı be ym rahatsızükları ve her şeyden once de enfeksı yonlar sorumludur Bu koku da ne? Butıi tckı paıfunı bolumunde çaJı ^•ırkfn muşterıleıe bııbınnden pohalı paıfunıleı koklatuken kendısı sadece pıs bir çurıık kokusu duymaya başlamı^ Bu duıumu once kı/ının yuvadan kapıp Hununel diıosnıının en A7 100 kışıde bıı hatta belkı de 30 kışıde bu goıuldu ğurıu tahmın edıyor ve benzer sonuçlar Amcııkadakı NHIS (Ndtıoıidl Health Iıı tervıevv Survey) kurumu tarafından ger çekleçtııılen bıı aıaştumayla da elde edıldı Geçügırmz sonbahaıda JAMA deıgısmde yayımlanan bu araştırma yazısı na goreyse yaşh ınbanların %24 5 ı koku aJma duyusunu tamamen ya da kısmen yıtırmış Bıı tur spekulatıf vakalar duyu yıtı mmııı objektıf sonuçlarıdu yairuzca Sublektıf olarak neler ıfade ettıgı genelde gızlı kalıı daha&ı doktoılaı tdiaunddn dd pek cıddıye alınmaz Amprıkalı psılayatr Susan Schiffman bu konuya şu şekılde degınmıştı Koku alma yıtımı koku yetısı nın duygusal derıeyımleıle ılgılı oldugu kabul edılmesıne karşın zıhınsel yetılerle ılışkılı olmadıgı sanıldıgı ıçırı dokiorlar taranndan pek dıkkate alınmaz Erkek bilimciler önemsemiyor Thomas Hummeluı dçıkldiıidbi ıse bııa/ ddlid ılgınç '1 ıp bılımı hâlâ er kekleı m eluıde ve erkeklerın koku alma yetılerı kadınlara kıyasla daha zayıf oldu gu ıçın pek onemseıırrııyor dıyor ardştıı rndcı BunuıJd bırlıkje kadııılarm kokuldrd karşı neden darö duyarh oldukları hâlâ belırsız" "Mımınlete gore koku alma yetısı kokuları kelımelerle ıfade etme becerısıyle ılgüıdıı kı bu konuda kddınlar erkeklerden daha başanlı Hummel ayrıca genetık faktorleıın de onemlı oldugunu duşunuyor Çunku eı kekleı ve kızldi herıuz bebeklık donemınde bıle kokulara farklı reaksıyon gosterıyorlar Aynca koku alma yetısı gelıştırebılecpk bir duyuduı Tuııı doktoıa ogıencılenm daha once hıç duymadıkları kokulan duymaya baş lddılaı' dıyoı Hummel Virüs enfeksiyonları Doktorlar Nazan rutuncurun koku alma hucrelerının de bir vınıs enfeksıyonu nedenıyle zaıar gordugunu duşu nuyoılaı Arıcak çuruk kokusu bu varsayımı desteklese de eııfekii yonlann ozellıklp dp 60 yaşmdan sonra anosmıye yol açtıgı da bir ger çek Koku almayan m san sayısı ınanümaydCdk kadar çok Alman koku ara^tırmacısı Thomas 863/8 Mevsimler anlamsız Nazan Tutuncu nuıı koku alma ye tu.uu gen kazdndırmak ısteyen doktorlar sınırlerın buyumesmı tetıkledıgı sandık laıı lıpoık asıdı deıuyorlar Fdkat asıdın •m»