Katalog

Milenyum Aydınları Erol Gönenç 20. yuzyıl aydınlanma düşüncesinin sonuçlannın yansıdıgı biı sureçtiı. Bilitrı ve tekno• • • • • ^ • • • • g lojı çagına gcçişte boylesi bir evrimin sözcüsü olan aydınlaıın etkileyıci kimAYOINI.AKI lıkleri her dem anılagelmistir, 21. yuzyüa i | £ \ f •*"| ~fh adım atarken bu et : • « fcî'İ •* • * kiııiıı yansılarını bırçok aJanda görme miz de olası. Işte bu söyleşiler kitabı boylesi bır bakışı, birikımi getiriyor. Milenyum aydınları çagmm sesı, solugu olabümış; alanlarmda etkileyıci bir yer edinmis aydm/duşünür/bilim insarıı/eylemcı kışüiklerin yuzyılın duııyasına bakışlarını ıçerıyor. Milenyum Aydmlan'ndaki söyleşiler ise şöyle: Prof. Dr. Wım Duisenberg, Prof. Dr. George Akerlof, Prof. Dr. Louis Michel, Dr. Paul Krugınan, Carl BUd, Wılly Kiekens, Patrick Cox, îngmar Karlsson, Dr. Marc Deger (Mahmut Değer), Prof. Dr. Noam Chomsky, Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Marc Semo, Jean Claude Kebabcıyan, Philippe Val, Yorarrı Radoshıtzky Jacop Söderman, Prof. Dr. Andrew Mango, Joost Lagendijk ve Jose Bove DunyaYayıncüık. sa, toplumlan ve dünyayı daha insanca kümada yol açtıgı umutlar yuzunden değil mı bu? Bu kitap, çagımızın gerçeklerinin yanı sıra, 200 yıla yaklasan 'Aydınlanma' hareketimizin verilerinden yola çıkarak bu sorulara egiliyor; Turkiye'de demokrasinin yeniden kuıulması kavgasında, temel dogrulann altını bir kez daha çizerken, kendimize ozgu sorunlanmızı da belirtiyor. Kırkayakların evrimi Soru: Kırkayaklantı niçin bu kadar çok ayağı var? Bu ayaklar ne gibi avantaj sağhyor? Yanıt Kırkayaklar ve solucanlar benzer şekilde yasar. Ikisı de topragın içinde tünel açar, olu boceklerı ve çiiriiyen yapraklan ycr. Ancak topıagın ıçınde ılerlerken, farklı evrim suıeçleri aorıucunda bırbırmden farkü bır şekil de yol alırlar. Solucanlar vucut duvarlarındakı guçlu kaslardan yararlanarak vucut boşluğundakı basıncı ayarlar ve bu şekılde yol alır. Oysa kırkayaklar ayaklanndan yararlanarak toprağı ıtip üetlerler. Hayvanın ayak sayısı ne kadar çoksa itiş gucu de o kadar yuksektu. Kırkayaklar çıyandan farklıdır. Kırkayaklar çok sayıda kısa bacaklara sahiptir, çunku uzun bacaklar tunelin ıçınde sorun çıkartır. Oysa çıyan, kuru Nasıl Bir Demokrasi İstiyoruz? ServerTanilli Demokrasi, hızlı bir yayılış içinde dünya da; onunla yarısır baska bır yonetım biçimi do yok; tek referans o! Bizimse, bir yarım yuzyılı aşkın süredir, gundemımızde; onun kavgasını yapıyoıuz. Nasıl bir demokNasıl rasi istiyoruz? Halka, toplumu yönetecek Bir olanlan belirlerne olaDemokrasi nağı saglayan sıradan Istiyoruz? bir seçim oyunu rnudur demokrasi; yoksa, ondan da once, siyaset arenasında gerçek bır fıkir ozgürlugunun orgutlenısı mi? Demokrasi, yurtaşları temel hak ve ozgurluklerle donatmaıım aıkasındadır, hayvan haklarını da içerecek midir bu? Sadece biı tarüşma platfoımu mudur demokrasi; yoksa daha da genışiigine, toplumun ve doğanm nımetleri kadar guzellıklerini de adilce bölüşme düzeni mi? Demokrasi, günümüzde evrensel bir değer olup çıkmıs Felsefe ve fizigin tarihsel birlikteligi James T. Cuslıing, Sabancı Umversıtesı Yaymlun Çevırı: R. Ozgür Sanoğlu, 320 sayfa, 16 milyon TL. Bdımdekı ılerlemeleri, oluştuklan tai'ihi ve düşünsel zeminleri goz onunde tutarak ele alan James T Cushing'in "Fizikte Felsefi Kavramlar 1/ Felsefe ve Bilimsel Kuramlar Arasındakı Tarihsel Ilışkı" adlı yapıtı Sabancı ÜniversitesiYayınlan taraundan okurlara sunuldu. Kıtapta, önce modern bilimin eski çaglardaki ve en başlardakı tanhı içın gerekli bir gınşim sunuluyor; ancak bu sırada yirminci yüzyıl fizigini ve önceki yuzyülardakınden ayıran olaylara, yani görelilige ve özellikle kuarıtum mekaniğine ozel vurgu yapılıyor. Fizık ve felsefenin bırbırleri üzerine bugune dek yaptıkları ve hâlâ yapmayı surdürduklerı, geüşimleriyle ılgılı karşılıklı etkileri örnekleriyle gösteren kitapta, düşünsel olaıak goz onunde rutulanlann, bılımın asıl uygulamasmda ve bilimsel kuramlann yapımında oynadıklan temel ve gözardı edilemez rolün okuyucunun zihnine kazınması amaçlanıyor. Felsefe ve fizigin kuıamlarının temel fizik bilgisine sahip flZlKTE okuyuculara yönelik f€LS€Fİ bir dille sunuldugu kitapta yjzar, antik çagKAVRAHLAR 1 lardan.'gunumuze ka"" " "'''"' ''*" dar geten kuramlan ve onlann karşı kuıamlaKİW rını da venyor. Dört bölümden oluşan kitabın, Bilimsel Girişinı adıru taşıyan ilk bölümunde, felsefe ve mantıgın ük temel kuramlanndan yola çıkılıyor. Bu bolumde, Descartes'ın Regulae'sı, Arısto'nun kuramlan, Bacon'ın Yeni Organon'u, Hume, Mill ve Popper'ın hıpotezleri ele alıruyor. Antik ve Çağdaş Evren ModeUeri adını taşıyan ikirıci bolumde, Antik Yunan'dakı bilim adamlan Ptolemaios, Eratosthenes ve Aristarcuhus'tan, modern astronominın kuruculan Kopernık, Kepler ve Galilei'ye kadar, kurgulanan durıya ve evren modellermden soz ediliyor. Nevvton'un fizık kuramlannın ele alındıgı üçüncü bolum ıse Nevvton'un Evrem başhgını taşıyor. Bir Bakış Açısı adını taşıyan bolumde Galilei'nin mektupları ele alınıyor. Bu bolumde aynca, 'uzay' olgugu ve Nevvton'un 'uzay' kavramırıa yaklasımı da incelenıyor. alan ne idi? Düzenleyen: Necah Büyükdura 861.sayıdaki "Merih Şımdı Burada" isimli bilmecenin yanıtı: BAŞARMA 1757247 Bilmeceyi dogru bilen okuyuculanmız: Güngör Bingöl Istanbul, Emine GökselKayseri, Mahmut EminYücel Istanbul, Fatma Başak Emınoglu Ankara, Emre Can SuiçmizAnkara, Aydın Bingol Ankara, Orharı UtkanIstarıbul Fizikte Felsefİ Kavramlar muş yaprakların ıçınde, toptağın uzeruıde yaşar ve daha uzun ve daha az sayıda bacaklaıa sahiptır Çıyanların itmeklerı çok, hızla koşmaya yarayarı uzun bacaklaıa ihtıyacı vardır. Kırkayak, solucan ve çıyanlann vucutlan çok parçalı, ınce ve uzundur. Vucutlarının ıkı ucu harıç, tüm parçalan birbırine benzer. Insanlar muhendıslik alanında bu tasanmdan esinlerek çok sayıda benzer modulu tek bır kalıptan uretme olanagına kavuştular. Aynı şekilde hayvanlarda da gorulen vucut parçası tek rarı genetık enformasyon miktannı azaltır. Kııkayaklaı buyuk bir olasılıkla daha az parçalı ve dolayısıyla daha az sayıda bacagı olan biı atadan oluşmuştuı Çok parçalı ve çok ayakh olmak ıçin parçaların sayısını belirleyen gendeki ufak biı degışik yeterli olmuştur. Kuzey ve Güney Kutbu farkı Soru: Güney Kutbu, Kuzey Kutbundan niçin daha soğuktur? Yanıt: Güney Kutbu, yüksek olması ve altuıdaki toprak nedenıyle gezegenin en soguk bölgesı. Bu bölgede, insanlaım sürekli ölçum yaptıgı bir istasyondan bildırıldigme göre kaydedüen en duşuk sıcaklık 80.6 derece (santigrat). Oysa uydu olçümlerıne göre Kuzey Kutbunda olçulen en düşük sıcaklık 48.9 derece (santigrat). Bilındiği üzere gezegenin bu iki kutbu diğer bölgelerden daha soguk. Bunun basbca nedem guneşin ışmlarmın orta kısımlara göre daha az gelmesi. Aynca bu iki bölgeyi etkileyen guneş ışıgı parlak beyaz yüzeyden yansır. Güney Kutbunda buz tabakasının yuzeyı deniz seviyesinin yaklaşık iki kilometre yukansında. Dolayısıyla hava tabakası daha ince ve daha soguk. Ortalama olarak Antarktıka, dünyadaki en yüksek kıta. Diger tarafta Kuzey Kutbu, Kuzey Buz Denızi'nın tam ortasında yer alu'.Yüzen buz tabakası çevresındekı suyun yalnızca 30 santım yukarısında. Güney Kutbunun altmdaki kata paıçasının aksıne Kuzey Buz Denizi aynca bır ısı deposu vazifesi görur. Bu durumda yukandakı soguk atmosferı kışın ısıtırken, yazın atmosferden ısı çeker. 863/15 BUL Eşya Piyangosu Ahmet ve kardeşı Bekir, bir hayır cemiyetinin eşya piyajıgosu büeleıınden bırer tane aldılar. Dört basamaklı bilet numaralanru incelerken, Ahmet, "Benim bilet numaramın tersi, bilet numaramın çarpanıdır" dedi, Biraz sonra Bekiı de "Şu işe bak!... Benırn bilet n umararn da aynı özelligı tasıyor!" dedi. Soru: Ahmet ve Bekir'in bıletlerinm numar