Katalog

OOOT O ıne Tanol Turkoğlu (TanolT@yahoo com) Yeni internet Sddecc Turkıye degıl tum dunyada geııış kıtlcleı internet denılen ımkdrid o kddaı geç kavuştu kı yapısındakı' esküık goz oıdı edıldı kısmen halâ da edılıyoı Oysa Intemet ı oluşturan tek nolojık mıman ogeleı buguıı nereden baksanız otuz yıllık Otuz yü belkı ınşaat sektoru ıçın çok da u^un bu suıe sayılmaz ancak ış büı^uıı bügı teknolojüerı oldugunda herşeym en az uç kez dramatık olarak degışmış oldugundan kolaylıkla bahsedebılınz Yme de Internet'ın yeryuzu kultunıre getunub oldugu ye nı perspektıf bu halıyle bıle rnüyoıılaıca kullanıcmm hergun Inteı net e bacjldnrnadan yaçayama? hale gelıııesme neden oldu An cak elbette ışın uznidiüan vaı olanla yetınmıyor Bugun heıket, ta raundan bellı bır toleransla kabul edılmekJe bıılıkte aı zu edüme yen kımı ozellıkleı kı buıüarın başmda baglantı hızı gelıyoı bu onculcı tatafından mercek altma alınmış durumda Bu problem lerden rıafaü ktu tulımabılıı dıye Edönüşüm acil eylem planı2 A cıl Eylem Plaru taslagırun 1 maddesı "Bılgı Tuplumu Stratejısmm Olustuı ulması' ıdı 2004 yılmda bıtrrıubi beklenıyor ve toplam 3 mılyorı $ du^unuknustu Bu ulkenm bu konuda çok da kafa yormadığmm açık ıluafı ıdı Bu süatejının nasıl olusturulacagı konusunda hıçbrr ıpucu yoktu Uzmarüara yazdınlacak rapoı ve dam^rnanlık hızmetlerını gereklı yoımekle bulıkte bu stratejının ve sonucu olacak eylem plarurun katılınıu &uıeçleıle behrlenmesı ve sureklı elden geçıı ıime^ı gerektıguun altuıı çızrnek ıste rım Dıgeı altbaşlık ve proje sdyılaıma bakakm tek rak altyapı 4 eegıtun 6 hukuk 16 standartlar 1 edevlet 21 e saglık 1 b ve etıcaret 8 olmak uzere top lam U proje ıdı Bu ne kadaı gerçekçı Dıyelım kı Bakanlaı Kurulu tum bu projelere ve taleb edılen fuıansa tamam dedı Bu pıo]elerın 2004 sonuna kadar bıünesı onenılı yol katermesı mumkun rııu' 10 yıllık dene yım bu hedetlet m geıçeku ulmadığmı bu koşullarda (bu yapüanına &ahıplenme ve ışgucu ıle) bunlaıı yap maya kalkmanırı kendunızı ve toplumu kandırmak olacaojını du^>unuyuıuz runsel degışunuı ışıgında devletı yenıden yapüanma projesı olarak taıumlamak gerekır E donuşıun eylem plarundakı projeler bu yapüanma ıçuı geıeklı bıruıcü aşama proıelerdır E turkıye ıse tıun ulkenın dagdakı çobandan tarladakı çrücıye teksülden gıdaya saglıktan tıcarete bdkkaldan organıze sanayı bolgesmdekı KOB1 ye tu nzmden otorrıobüe tum sektoıleı ve tum yurttaşlann emek yoğun bır ekonomık ve toplurnsal yaşamdan yuksek katma deöjeru bügı yogun bu yaşam ıçın yenıden yapüanması kavramsal projesıdır Bu ıse toplu mun kulturunde eğıtun sısterrutıde ış yapış bıçımınde cıddı degışıklıkler gerektuır Bunu DP1' run bu daue sme yuklemek buyuk haksızbk olur Kamu projeleruım buyuk yekpaıe anahtar tes lım üıalesı dlışkaıüığından vaz geçılıp bırbırıyle uyumlu kuçuk projelere bolunmesı püot pıoje üe başlanması ve daruşmarüık boyutunun olması pro]e suresuıce kamu oyundan gerı besleme aluunası onerrüıdu E donuşum taslak pldrunda hukukı altyapı 16 proje üe edevletden sonra en buyuk üancı grup du ıumunda Tuıkıye son yülarda daha katüımcı olmaya başladı ama taslak plarıda buyuk olçude yasa hazırla ma surecı kamu ıçuıde kapau kalacak şeküde duzen lerunış Çok az yerde sıvü toplum kuruluşlannm katkısı soz konusu STK'ların rolu konusunda Heı Yeıde STK" sloganını yeımde buluyoıunı Kulturu yayma kamu gorevlüeruu uıteınetle ta nıştıran pro]elere oncelık verümelı Ogretmerüerı kazanmak çok onemlı bu hedeftır Adalet sıstemı tnen suplarına bu teknolojüeı ı ve uygulamalan taruştırmak kullaıucı olma otesuıde bügüendırme ve üeüşun me kanızmalarını kurmak gereküdır Tum e devlete bu butun olarak bakan bu^ bakış açısıyla oncelıklerı ve ükelerı kapsayan bır eylem planı onerrüıdu Ozelhkle kaymakanüıklar ve valüıkler ıçuı uygun bır rnodel gelıştuümelı her devlet daıresırurı kendı çozumunu kendı başma bulrndt>uıuı oııuııe geçmek gereku Kaymakamlık ve valılık duzeyuıde ortak ağ ve ortak yonetım ıçınde her kurumun kendı gereksmımlerıru sacjlaydbüecek modeller aranmalıdu" Ag altyapısı ve büışun kulturu verümeden, püot projeler yapılmadan buyuk projelere başlanümamah Öncü kuruluşlar Maıt 2002de bu amaçla Prmceton M1T CaHoınıa Unıver sıtesı Berkeley uı de aıalaımda bulunduğu bOden fazla umveısıte ıle üıtd HP yıbı fumalar bıraraya geleıek yeıu bu oluşurrn on culuk Pttıler 1'ldiıetLab Amaç 9 internet ın mevcut teknolo]ik mımaıiMne basıt an rak faydalı yenı buluijlaı ekleyerek peıformansmı arüımak te nıol kınıı sorunlaıa (orneguı vuus bulaşmdbi) çozum getırmek Bu sayede Intemet belia de ük defa şıı an bır bügısayar ıle yap ügımız şeyı yapabüır hale gelecek Pıogramlan çagtrıp çahştırabüecek tuırı dokumanlaı ıruza dunyanm neresuıe gıdeısenız gı dın tıpkı bılgısayaruuzı yanmızda taşımış gıbı erışebüeceksmız Bununla da kalmayacak orneguı vuus atdklaıı daha yayıl ma ımkanı bulmddan akıllı cıhazlaı taraftndan deşıfre edılecek ve bılgibayaılaıa bulaşması engellenecek Iııtenıet uzeıındPkı krıtık kaynaklaı (oıneguı çokpopuleı web sıtelerı) yeıu yelıştu uecek rrumarı ogeler sayesınde çok daha hızlı çalışabüecek Tum buıüar rıabil olacak 9 Şımdıye dek bümmeyen yem bu: buyu bulundu da tum kablolardan ufleme usuluyle hatları mı temızleyecekbu umvcı&ıtedekı araştırman beyuüeı 9 Cevap dogal olarak hayır Onurı yeıuıe gelıştırümış olan yakldşım aym fızıksel yapı uzerınden bırbırırım peıfoınıansuu etkılemeyecek rnantıksal katrndiüaı mşa etmck ve bu sayede Lrıteı net altyapısuun şu ankrn den çok daha hızü çakşmasını saglamak Ote yandan mevcut In teınet numarısmde gerektıgı kadaı zekı davıanmayan cıhazlar da var Mesela bu dubya ya da bır e posta gondereıun bügısaya rmdan alıcının bügısayarrna gıdene dek bellı bu mantık çerçevesmde parçalaıa dyrılıp ulaştıgı noktadd yeıuden buleştuüıyor Ancak bu ıletunı saglayan cıhdzldi ustleıınden geçen bu bılgı kıtıntüannm rıe tuıden şeyler olduğuna bakmıyoılcU Ancak tıpkı postacınm ıçuıden tık tak sesler gelen buyuk çe ve agu bu paketten şuphelenmesı gıbı PlanetLab de gelıştı rılen yenı mınıan çeıçevesınde uıetüecek cıhazlar artık ustleıın den geçen tıafıgı bellı bır rridntık çerçevesmde degerlendırebılecek Peki ne yapılmalı? Ulkemız mternetuı temsü ettığı değışunın geturdıgı yaı ı^td bılgı toplumu yarışında geç kalrıidktadu Bu konuda rıddı bır biçıanıa yapmak ıçın ışm onerrunın kavıaııması ve bubınyle uyumlu, fdrklı boyutlarda duzgun ve cesur adımlar atüması geıekmekte Buboyutlaı stıatejı orgutlenrne eylem plaıu m san gucu teşvık serbestleşme, rekabet altyapı, sayısaluçurum kulturuyayma hukuk ruketıcı hdklan vb boyutları kapsarridlıdıı Bu adunlaı sıyasal kadrolarcd benuriienmıs çe şıtlı toplum onderlerınce lıdeıhgıustlenümış topluma bunun ulkemızın dunya ıle butunleşmek ekonomık toplumsal ve demokratk gelışme yolunda sıçratacak bır araçlaı manzumesı olduğuna ıkna edecek ve top lunıu bır seferberlık halıne koyabüecek kapsamda olmalıdır Yontem uzeruıde yetermce durrnazsak, ayıu hatalaıı defalaı ca yınelerı/ Berum uıel tı 02 oı taya attığun asgarı acıl eylem planmda şunlar var ıdı i) bakan duzeyuıde bur sorumlu ve en az mus teşaılık duzeyuıde bır yapüdnma ii) ügılı herkesm katkı verebüdıgı sureklı çalı bdiı katıümcı saydam yapılar iii) bu yapüaıa sekreterya destegı ve uzman çekııdek kadro destegı ıv) parlamentodd ana LŞI bu olan bır sureklı komısyon (büışun ya da bügı toplu mu) iv) tum bu taıaflaım katüunı üe kamuoyu onun de gelışmelerı gozden geçuen penodık toplantılar ornegın eturtaye kurultayı ya da e devlet konfeıansı gıbı Burada kaht nokta katüımcı saydam mekdnıznid lardu' Sıvü toplumım unıveısıtenuı ozel sektorun ve sıradan yurttaşlaruı kathsı bu çabalarm dogru yolda gıtrnesuıı hatalardan çabuk donmesuu sağlayacaktu' Yukarıdakı koşullaı dsyaıı koşullardır Yeterı kaddi kaülımcı ve saydam olmayan suıeçler, başarısızhga mahkumdur Hele Tuıkıye yıbı yolsuzlugun çok yogun bu ulkede buna hıç şaşırmamak geıeku üderlıge soyunan ekıp, olabüdıgmce açüc, ışbuİK^me yatkın eleştırı ve onerüere hoş goruylc ba kan her ortarnda bılgı ve hesap vermeye hazır ve gonullu olmalıdu Bu ekıbın proaktıf atügan ve üetışune açık olması onenüıdıı Kritik nokta: insan kaynakları Tum bu sureçte krıtık bır konuda ınsan kaynak larıdu: Ulkenm cıddı bu şekılde her kademe de teknısyenden doktoralı araştırmacıya genış bu yel pazede bıhşımcı yetıştırmesı geıeku Bu amaçla uruveısıteler yemden yapüanmalı talep olmıyan prog ram kapatümalı "lıberaldrf ve bügı teknolojılen prograrrüan çogaltılmalı Benzerı bu şekılde karnudakı bınşımcüerı meslek ıçı egıtım ve sureklı egıtım kapsarrunda egıtuııe ta bı tutmak ıçm b\ı proje gozukmuyoı Açüc kaynak kodlu yazılımlar ve her duzeyde yazüımlann ve kaynak kodlarmın paylaşüması onceükle gunderne gelmelıdu' Bu sadece malıyetlen du şurmek ıçm degıl guvenlı etkuı sıstemlenn kurulma smuı otesuıde yazılım sektonınun gelışmesı ıçm onerrüıdu' Her çalışarun pek çok yetenegıru kuüanmadığı en pahalı yazüımları dagıtmak yerme gereksırumlere gore çeşıtlenduümış ve uyarlanmış açık kaynak kodlu yazılımlar çok daha anlamlı olacaktır Adma ne dersek dıyelun bu devnmsel decjışı me ulkemızı hazırlamak uzun soluklu bu surectrr Bu sureç hepırıuzm ortak çabası üe sağlıklı bır geuşme gosterebüır Bunun ıçm her kesınun heı STK'nın ve tek tek bueylerm ışbulığı dıyalog ve hoş goru orta mında elınden gelenı yaprridsı geıekmcktedır Gelm elbuflıgı üe e turkıye'yı kuralun1 Mustafa Akgul akgul@bükent edu tr Özel hayat saldırı mı? Tabu ük akla gelen şey hususıyetuı ortadan kalkacagı Işte ben de bunu anlarrııyorum Postaya verdıgımı? bır paket de çe şıtlı guvenlık kademelerınden geçıyoı Anıa bız bunlan ozel ha yata saldırı dıye addetımyoıuz Burada da benzer bu yaklaşun vat Bu sayede ne mı olacak'' Mesela bu ıkı ornek veıeyım Bır bılgısayar vınısu sonuç olaıak bu program parçasıdır Antıvuus pıogıamlannrn çalışma mantıgı da bu progıam parçacıklannm en belırgın kısrnuu beür lernek (vuus unzası) ve bunu dosyalarm ıçuıde aramaktır Bu ışlemı şımdı bu antı vuus programı yerıne Lrıteı net rruınarısını oluştuıan ve bızrm gormedıgunız cıhazlar yapabüecek Fızıksel dunyada ne yazık kı bu tur eylerrüeı lojıstık sebep leıden dolayı yapıJdrruyoı (oysd ben şundrye dek "turn şehıı hal kııu davet ctmeyen bu ü kongre duyuıusu gorrnedım ya şehır haüa bu davetı cıddıye ahp gelse) Ancak sanal dunyada bu sa dece bır grup bılgısayarı organıze edıp aynı anda dugmeye basmaktan ıbdret PlanetLab adıran da çdgııstıgı gıbı koca gezegenı labidt uara donuşturebılecek bır çalışma ımkarunı saglayacak teknolo jıleı gehştırerege benzıyor Bu ya?ı ıle ügılı wob sıtelerı http //wwwplanet lab oıg Edevlet mi? Edönüşüm mü? ETürkiye mi ? Ortaya konan lablak E donuşum plaru bır edevlet planıdır Işm başuıdakı pek çok kışuun bakış açısı veruTÜüık artışı ya da getudığı tasarrufla sırurhdır Edevletı bügı teknolojüerm başıru çektıgı dev