Katalog

Vakıf Unıveısıtelen'nın kurulması ıle ozellıkle ıyı ocjıenu teıcıhleımde ortaya çıkan rekabet bazı devlet unıversı telerıne de olumlu etkıde bulundu Rekabet bazı unıveısıteleı ı uluslararası ol çeklete gotp perfotnıarısldiuu tescü ettıımcyc yonclttı Sıstomın onemlı bır un suru oları "etkın yonetıcı' modelı, bazı uruvcrsıtolorde etkın ve gırı^ımcı bır yo netım taızınm ortaya çıkmasına ve dolayibiyla bu unıveısıteleı uı soıunlaıina ya ratıcı çozumlet uretmesıne oldiıak sagladı Ancak aynı yonetım modelı başka bazı devlet unıversıtelerınde de aşın "otonter" lıderlere tırsat verciı ve bu dulum Tuık yuksekoğretımının kamu oyunda eleştuüeıe hedef olmasma yol açtı Bugunku ta.slagı dalıa ıyı bu alteınatıf olaıak mtelemek mumlouı de gıldır Her şeyderı orıce bu taslak büırrı sel ozyuılugu koıurnaktaıı uruvcısıtele rm durıyadakı geİLşrrıelere ayak uyduırnaya çalı^aıak kendılıkleı mden ulaştık lan farklılaşmd ve çeşıtlenmeyı koruyup gelıştumekten son deıece uzaktır Mev cut sorurüdia çozum uıetme kapasıtesıne sahıp olmadıgı gıbı yeıu sorunlaı ya ratmaya da gebedır Unıveısıteleıaıası Kuıul un yapısı nm degıştu ümesmın merkezı otontenm guçlendırılmesının, merkezı sınavlarla ogretım uyesı almmasırıın, "tek merkezden yonetılebılen tek tıp bu umveısıte" arayışının sonuru oldugunu rahatlıkla soyleyebılu ız Oysa çaguı gereklen yuksekoğrctımdc farklılaşmayı ve çeşıtlılığı zo runlu hale getumektedıı Nasıl bir YÖK yasası istiyoruz? pvcut YOK yasası çıkarıldıgı yuııden buyana Umveısıte O7Prklıgını VP eğıtırrı ozguıluguııu engelleyıcı bazı maddelerı nedenıyle gerek unıversıte çevrelerrnde gerek kamuoyunda buyuk tepkıleıe neden olmuştuı Ancak tum bu tppkılere karşın a.skerı dar be dorıermıun koşullaımdd hazıılanmış olan yasa zaman ıçerısmde kamksanmıs. ve ge reklı degışıklıkler bugune degın yapılama mışru M rnat kı^ıletuı biyası yoıuşleımı ustu kapalı veya açık bır şekılde kullanmaya kalkmasıdıı Hukumetleım uıuveısıteler uzeruıde et hn hale gelmesı cıddı bır sıyasallaşmayı doguıacaktu Bu nedenle, YOK uzerınde hukumetlerın etkısı olmamalıdır 3) Unıversıteler ımızın ıktıdarlaıa ya da sıyası kadrolara degıl yalnızca topluma ve bılıme katşı sorumlu küınması gereku Hukumetleım en yaygın egüımlerınden bı rısı de "bızler halkın oylaııyla seçılrnış. ve ulkeyı yonctecek kadroyuz dolayısıyla ul kedekı heı kur um bızun denetunımızde bulunmalıdu" şeklındedıı Ancak hukumetle rın sıyası kadroların ve kışılerın geçıcı bu na karşın kunımlann kalıcı oldukları dıkkate ahnırsa unıversıte yargı ordu vb gıbı kulumlaıuı polıtık kaygı ve beklentılorden U7akta tutulması gerekır 4) Umveısıtelerımızın yonetıcıleruu ıktıdarların ya da sıyası kadroların degıl kendıleımm belulemesme olanak sağlan malıdır Akademık sıstem, herşeyden once kendı kendım yonetebılen yetenekte bu sıstemdır Bu duıum bılımde ve demokrasıde gulı^miif ulkeleıde de boyledu 5) Ogretım uyelıguıe yukseltme ve atamalaıın ıktıdarlaıın sıyası yaklaşun ve polıtık kaygıları dogrultusunda degıl her umversıtenın kendı bunyesmde olustıuacagı akademık olçutlere gore yapılmasına ola kurulan bu unıversıte ıle gelışmış ve bellı geleneklerı oluşmuş unıversıteler eşıt go ruknektedu Yasalaıda bunun engellenmesı gerekır Kuşkusuz kı yem kurulmuş veya gelışmekte olan bu unıveısıteye, geüşunme hız verecek ba7i ayrıcalıklar saglanabılır Ancak bu ayııcalıklaı gelışmış uıuveısıtele rın daha da ılerlemesıne engel olacak şekıl de ydpümamalıdır 7) Umversıteleruı alt yapılarım goİLş tumek egıtun ve aıaştuma olanaklaıım art tıımak ıçın kendı malı kaynaklaımı yaratma sına ve onu yme kendı geıeksuıımleı ı dog rultusunda ozgurce harcamalarına olanak bagiayacak yasa nıaddeleıı bulunmalıdu 8) Umversıte gırış kontenjanlarırun sı yası ıktıdarlaım polıtık çıkaılatı ve populü>t polıtıkaları dogrultnsunda degıl toplumun ve büımın geıeksuıunlen ulke çıkaıları ve egıtımuı kalıtesı gozetılerek heı umveı&ıte nın kendısı tarafından belrrlenmesıne ola nak saglayacak yasa maddelerı getuümelı du 9) Unıversıtelerımızdekı akademık ve ıdarı kadroların bıhmsel araştırmalar ıle egıtun ogretım faalıyetlerrnın aksamadan verırnlı ve kalıtelı bu bıçunde yurutulebılmesı ıçın gereksmım duyuldugu olçude umversıteleruı kendı yetkılı organlarınca belırlenmesıne olanak saglanmalıdır Sabancı Unıversıtesı Rektoru Prof Dr Tosun Terzioğlu OECD'run yaptıgı ozeık lık diaştırması ve olçutlerını aşagıdakı cjıbı sualamaktadır a) Bınalarırı araçgereçlerın mulkıye tıııe sohıp olnıa b) Krpdı alabüme yetkısme sahıp ol ma c) Butçesını oluşturma VP oncphklerı ne gore saıiedebüme d) Akademık yapısmı ve ders pıog ıamlanm beluleyebüme e) Akademık personelı ışe alma ve ışme son veıebılme f) Maaşları belırleme g) Umversıteye aluıacak yenı ogrencı sayısmı saptama h) Ogıemm harcuu beluletne Bu sekız alanda ulkemızdekı devlet unıversıteleıınm 8 tam puan uzerınden al dıkları not 1 5 fur Mevcut yasadakı aksaklık ları gıdeımek yeıuıe kısu taıtışmalcula ko nunun uzerme gıdılmeyp devam edılmesı halmde bu puanuı 1 5 un da altuıa duşebılecegı kaygısını taşımaktayız Bu da ulkemızın uluslaıaıası bılım duzlemmde ılerlemesı ve gelecek nesılleruı egvtımı açısından onemlı bır tehlıke yaratacaktır OzeüeTuıkıye'de de batı standaıt larırıda gerçek anlamda tam demokratık ozgur ve ozerk bu: umversıte sıstemının oluşturulmasma olanak saglayacak bır YOK YASASI ıstıyoı uz Prof.Dr.K.Erçin Kasapoğlu, Hacettepe Unıv Jeolojı Muh Bol Baş (ercın@hacettepe edu tr) Prof.Dr.Reşat Ulusay, Hacettepe Unıv Jeolojı Muh Bol Ogretım Uyesı (ıebdt@hdcettepe edu tr) Doç.Dr.Candan Cokçeoğlu, Hacettepe Unıv, )eolo]i Muh Bol Ogretım Uyesı (cgokce@hacettepe edu tr) DrHarun Sonmez, Hacettepe Unıv Jeolojı Muh Bol Ogretım Gorevlısı (hdi uns@hdcettepe edu tr) 865/11 Ujtu bu kdotık oıtamdam yaıaılaıımak ısteyen bugunku hukıımet popuhst bır yak laşımld kendı sıyası amaçlaruıa hızmet eder bır bıçımde hazırlamış oldugu yenı YOK yasa taslagını ne umversıte çevıeleım de ne de kamumoyunda yetermce gonı.şup tatışmadan buyuk bu acelecüıkle yaüala^tı ııp bu oldu bıttı ye gptırme çabası ıçerısın dedır Ku§kıısu7 mevcut YOK yasasmın yan lışlan eksıkleıı ve duzeltümeM geıeken yanları vaıdıı Ancak bu konudakı tum sı kuıtıldiı en ıyı goıen ve yaşayan 22 yüdıı bu yasa ıle unıvpısıtplerımızı yoneten yonetırı ler bu yasa ıle unıveısıteleı ımızde bılımsd araştırmaları ve egıtımogretım etkmlıklerı m yurutrrıeye çalışdrı ogıetım elemanları ve yıne bu yasa ıle pek çok konuda magdtır durunıa duşen umveısıte ogıencüeııdıı Do layısıyla bu konuda en dogru saptamaları ve degerlendırmelerı yapabılecek olan da yıne onlardu Bu nedenle hu yazıda YOK VP Umversıteleıe ıüşkırı genel goııujleı belutı lerek konunun tartışılması amanyla bır duzleırı olub,tuı ulmaya çalışılmıştu Üniversite Anayasası Bu tdidftau ulktııuzuı yenç ııufu sunu egıtırken dıger tarattarı bılım ve tcknolojıde dunya ıle lekabet etmek zo rundayız Yuksek ogıpmmdp hem nıcelık hem mtelık aoıunu ıle aynı zamaııda ugraşmak zorundayız Dıgeı taraftan kalıfıye ırısan gucu yetıştırümesı konusunda da meslek egıtıınıııde bugune kadaı duşunulen ve yapılanın çok dışında yenı VP yaratın çozumleı uı etmek duıumundayız üoyle bır sıstemm yasasııu hazırlarkerı bunu bu "Umveısıte Anayasası" gıbı duşunmek gerekır Nasıl bır Anayasa, toplumsal uzlaşmaya dayanan temel ükelerı ele alan ayrmüya gıımeyen, kısa ve kapsayıcı bır metm ol mak zorundaysa, "YOKYasası" da aynı ükeleıle hdzulannuş bu çeıçeve yasa mtelıgınde olmalıdır Her unıvprsıte bu çeıçeve yasasuıa uyaıak kendı duzen lemelennı ozgurce yapabılmelıdır 'Tek tıp tek çatı anlayışı ıle heı kuruma aynı elbıseyı gıydıı mek yerıne farklüıkları koıuyan zengırılıgı ve çeşıt lüıgı ongoren unıversıtelerarası rekabetı teşvık eden yemlıkçı yaıatıcı aıaştıran, soıgulayan gırışrmcı çagdaş bıreyler yetıştırmeyı hedefleyen bır sıstem kuı ulmalıdır lşte gerçek refotm o zaman yapünuş olur Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (Yazı Tbızıoğlu nun Sabancı Unıvpmtesı Açılış konuşmasının YOK ıle ılgdı bolumunu ıçcrmektedır) Nasıl bir YÖK yasası ? Ri7İeı nasıl bır YOK Yasası ıstedığımı zı aşagıda sualanan maddeler çerçevesm de soylemek ve bunlaıın tum kesımler taıa fından behrh bu duzey ıçerısmde tartısılma sını dolayısıyla unıversıtPİprımızın daha ıleı ıye gıtme&uıı ıstıyoı uz 1) Unıversıteler ımızde yptıştu ılecek genç nesüleıunızı gekşrruş batı standartld rırıda bılımm aydrrılıgma gofurecek bır sıs tetmn gelı^tıı ılmesı zoı unluluktuı Bu heı şpyden onrp ınsan duşurıresırıuı ozgmce oıtaya konulmasıyla gcıçeklcşebılu Dola yısıyla uruveısıteleı ımızde bulunan akade rıuk personelınden oğrencısme dogmalar dan uzak ozgurce tartışıp duşunceleıuıı soyleyebılme oı tamının saglanması gerokır Sısternın adı ne olursa olsurı uısanlan bellı kahplar ıçensıne sokmaya kalkısmak bılı muı gelışmesmdekı en onemlı engeldır Bu nedenle Unıveısıteleı ımızı duzenleyen ve/veya du7enlpypcpk yasalatda bılımspl duşunce ozguıluguııu koıuyucu maddele rın yer alması gprpkmpktpdır 2) Bızleı Umvcısıteleıuı sıyasallastı rümasmdan, ya da polıtıze olmasından "de gışen ıktıdaılann ve sıyası kadrolann unı versıtelerımızın uzeruıde ptkılprının sureklı kılınrnasıru" anlamaktdyız Ku^kusuz kı aka demık duzeyde çalışmalar yapmış ve/veya yapmakta olan bılım ınsanlannın ve onların oğrencüerının sıyasal gonrşleıımn olması kadar dogal bırşey olamaz Burıun yaru sıid akademık personelın sıyası partı ust duzey lerınde gorev alması da dogaldu Bundan Unıveısıteleı m sıyasallaşması sonucu çıka rılmamalıdır Sıyasallaşmak veya polıtıze ol Y r eni YÖK Yasasmın sahip olması gereken 9 özellilc nak sagianmalıdu Akademık kadrolara ke smlıkle merkezı sıstemle atama yapılmama hdıı Ozellıkle son yıllardd Umversıtelen mızde ogretım uyelıgıne yukseltümeye ılışkııı olçutleı yetuılmış ve cıddı bu şekılde uygulamaya sokulmuştur Dolayısıyla belkı de bııkaç munfeııt olaydan yola çıkarak, umvetsıtelenmızde ogretım uyesı atamalarında akademık lıyakate uygun davıanılmı yor savı son derece yanlıştır Eger bır umveısıte ogretım uyesı seçımmde dogıu ter cıhler yaparsa kuşkusuz gelışecek ve başaıüı olacdktır Yasada YOK e buulaıı duzenle me dpgıl dpnptlpmp yetkısı vpnlmphdır Bolumler kendı tercıhleıını ozgurce yapma h ancak bellı donemlerde de bu tercıhlerın odulunu almalı veya sıkıntısını yaşdmaüdır Bu da umversıtelen dogru tercıhler yapmaya zoılayıcı bır faktor olacaktu Harıgı akademık derecede olursa olsun eger verım sız bu ogıetun uyesı vaısa umversıte goıevıne son veıebılmelı bunun yam srra başarüı ve uretken ogretım uyelerım ıse odullendırebümehdır Umversıteleıde çalışan akade nıık peısoneün ııidd^larıru koyacakldrı olçutlere goıe unıversıtelerm kendılerının du zerüerne yetkısı olrrıalıdu 6) Unıveısıtelerm egıtım ogretım programlannda tekduzelık degıl, tam tersıne farklılık yaıatarak unıveısıteler arasında rekabpte dolayısıyla uruversıteleıuı kendı kenddermı gelıştumelerıne olanak saglaya cak duzenlemeleı getnümeüdu' Maalesef ulkemızde unıversıteler arasında cıddı ge lışmışhk farkı mevcuttur Buna karşın yenı