Katalog

Ekonomik zaman serileri için istatiksel yöntemler E konomıstier verüerı degerlendırırkerı zdmarı seıüeıınden yaraı lanu Zaman serileri ekonomik kurdmların ıçerdıgı vaısdyımldiı test ederken ve ekeonomık üışkıler hakkmda tahmınlerde bulunurken gozlemleım krorıolojık olaıak dızüımıdır Bu 7aman serüerı GSMH (gdyrısdü ınıllı hasıld), fı yatiar, faız oraıılan hısse senedı fıyatları gıbı ekonomik verılerdekı hareketlerı gosterıı 198O'lı yıllorda Engle ve Gran ger ekonomik zaman serılerının küıt ozellıklerı ıle ügüı yenı istatiksel yöntemler gelıştırdüeı Bu ozellıkler pıyasaldrddkı gehşıguzel ddlgalanmalaı vo çal kantılarla ılgılıydı 2003 Nobel Ekonomi Ödülü, Amerikalı ekonomist Robert E.Engle ile ingiliz Clive W.J.Granger'a ekonomik zaman sıraları konusunda buldukları yeni istatiksel yöntemler nedeniyle verildi. Bu yöntem mali piyasalardaki çalkantıların tahmininde kullanılabilecek. ,„ rar Zamanla degışen bu çalkantılara karşın daha ıyı bır seçeneğe sdhıp olınak ısteyen bılım adam ları istatiksel yontemlere başvurur Burada amaç çalkantılard üışkm büımsel tahmınlerde bulunabılmektır Robert Engle m keşfı bu nedenle çok onemlı Lngle adına tasaca ARCH (autoregrosr.ıve condıtıonal heteroskedastıcıty) denılen çdlkdiıtılar ıçın istatiksel bır modelleme yontemı gehştırdı Engle'nm ARCH yontemı yalnızca bıüm adamlannın yararlanmdsı ıçın tasarlanmddı Bu yontern ma Malı pıyasalardd zamand baglı gehşıguzel dalgalanmdlar ozellıkle onemlıdıı çunkıı hısse senedı ve dıQer ma lı enstrumanların degerlen tdsıdıkları rısklcre baglı olarak degısır Ddlgalanmalaı zamanla buyuk degısıklıklere uğ lı pıyasalarda ozvarlıklann fıyatlandınlmdsı ve portfolyo rısklerımn degerlendınlmesınde malı uzmaıüar tarafından da kullanılır Ote yandan Cüve Grangeı sabıt zaman serüerı ıçın kullanüarı istatiksel yontemlerın sabıt olmayan verüere uygulandıgı zaman tumuyle hdtdlı sonuçlaı çıkarttıgını keş fettı Gıanger'ın en onemlı katkısı sabıt olmdyan zaman se rüerı kombınasyonunun sabıtmıs gıbı sonuçlar verdıgını ortaya çıkartmasıydı Granger'ın gelıştırdığı yöntemler, gehşıguzel çalkantıların etkıledığı kısa vadeh dınarrukler ıle, ekonomik denge üışkılerının sınırladıgı uzun vadelı dmamıklerın oluşturdugu sıstemlerde çok buyuk yarar sağladı Bu sıstemlere ornek olarak zengınhk ve tuketıın arasmdakı ıhşküerı, dovız kurları ve fıyat sevıyeleımı, uzun vo kısa va delı faız oidiüarını gosterebüınz 08 04 X F . E n g l e : 1942yıhndaABD,Syracuse'de dogdu Doktorasını 1969 yılında Cotnell Unıversıtesı'nde tamamladı ABD'de NewYork Unıversıtesı'ndeYonetım ve Malı Hızmetler konusunda ders verıyor 00 04 1970 1980 1990 2000 Clive VV.J.Granger: 1934yüındatngütere'de Swansed'de dogdu 1959 yümda doktorasını Nottıngham unıveısıtesı'nden aldı ABD'de San Dıego'dakı Kalıfornıya Unıversıtesı'nde ekonomi bolumunde ders verıyor japon yenl/ABD dolan dövlz kuru endekslnln logaritması ile fapon tüketlcl fiyatlan endeksl ve ABD tüketlci fiyatlan endeksl oranının logaritmasınm karsılastırması. Ocak 1970mayıs 2003 aylık değerieri. örtköşe Kısa bir aradan sonra yeniden... Azız okurlarım fdrkındddıı heıhalde Epeydır yazı yazmddım Ben yazmayınca da Dortkoşe de yazı yayunldiı mamış Neleı ydptıgınu merak eden azi7 okurlaıun vaıdır Izah edeyım hemen Edebıyata mtıkal cttım1 Eh, artık bendenız de yazar olduguma goıe satümasa da pıyasada bulunamasa da arük kıyıda koşede kdlrıu^. degü bır de degıl ıkı kıtap yazdiı oldugum ıçın kendımı ebedıyen edebıyata mtıkal ptmış sdyıyoı um Dolayısıyla oldugunu sdnmıyoı um ama vaı sa eksıklıklenmı gıduıeyım dıye vc yazmdddn doyasıya okuyabümek ıçın ydzüdrund kısd suıelı aıa verıp kerıdı kendum edebı besıye çektım yaz boyu Çekeı çekmez hızla edebıydtın derın derılızleımde ve karanlık sayfdldimda gezırımeye başladım Heyhat1 Bı tek ben gezınmıyormuşum bu dehlızler de ABÜ Başkdnımız evrensel kurtancımız, ınsanlık tarılu 865/10 run buyuk ınsanı WC Buah da qezmtıye çıkan karısını çok ozledıgı ıçııı edebıyat yapıyor ve şur yazıyormus Kısacası Sayın Bush da şaır olmus Okudugum ük ve tek şıırı benı oylesuıe çaıptı kı ükokulda yazdıgım edebı şuıleııme gerı gıttım O şurler ve Mr Bush unla tum edebıyata yeterdık hatta di tardık bıle Edebıyat edebıyyen bıtmısü1 Işte sırf Pref. H. Okkes halınız nıce olurdu azız okurlanm 9 ) Ehmde tuttugum o deıgıdekı kapak konusu "Sanatçılar Seçun Sonuçlarıru Degerlendınyor" ımış Okumamujun. Okusaydım eger, bırçok değerlı sanatçının goruşlerının aidsmda Azız Nesm m 1987 seçımlerını ndsıl değerlendirdıgını ogrenmış oldCdktırn "Her ulus lâyık oldugu yonetıme kavuşur duşuncesıne pohtıkacüar karşı çıkıp şoyle dıyorlar Bu halk boyle bu yonetımı hak etmedı1 Allah AUah1 Oyleyse bu yonetım gokten mı ındı de başımıza bındı 9 'I'urk gelenegmde Leyla ıle Mecnun Feı hat ıle Şırın Tahır ıle Zuhre Kerem ıle Aslı vb vardır Amerıkan yonetunıne gırdıkten soma bu gelenegırruz daha da pekaştı Amerıka'da başkanlar eşlerıyle bırhk te degerlendırılır Bızde de oyle oldu Bdkınız demokıası donemınde nerden nereye qeldık Ismet de Mevhıbe Rahşan ıle Bulent Ndznuye ıle Suluman Gele gele geldık Seırua ıle Tuıgut Yd gelecek ıçın' Edı ıle Budu1 Allah betermden sakldsuı1' bu nedenle hemen çıktım edebıydtın derrn deh]i7İerınden 'I'esdduf bu ya çıkarken elımdp dp lfa Aıaük 1987 tarılıh Mıllıyet Sanat Dergısı nı tutuyormuşum (Edebı gezmtılerde bıraz gerıden gekyorum galıba ya hıç gezınrneseydım