Katalog

Gönülden Bilime Ahmet Inam Felsefenin Toprağı Felsefenın farklı anlamları, farklı felsefe anlayışların dan kaynaklanabılıyor Felsefe, tanhı boyunca ıçınde taşıdığı farklı anlayışlarla varolmuştur Tek seslılık zaman zaman felsefeye egemen olsa da, felsefe çokseslı bır duşunme etkınlığı olagelmıştır Bu çokseslılığın beslendığı felsefe toprağı çoğu zaman unutuluyor Felsefe toprağı, felsefeye, kendını besleyecek ortamı ve çevreyı hazırlayan olanaklardan oluşur Eskı Yunan'da felsefe, Homeros'un, tragedyaların bağrından çıktı Eskı Yunan mıtolojisı, edebıyatı ve dılının duşunceye açtığı yollardan yuruyup, felsefenın ılk olumsuz yapıtlarını olusturdu, Batı'da ılk fılozoflar Yaşadıkları toplumun yaşam bıçımının, duygusal atmosferının, yaşam deneyımının, bılgelığının (sofıa1) can verdığı felsefe toprağında yetıştırdıler felsefe çıçeklerını, ağaçlannı Felsefe, evrensellığının onunu yerel ortamın (duşuncelerın oluşturduğu1), yerel çevrenın (toplumsal, kulturel, polıtık, ekonomık koşullar1) sağladığı destekle açtı Felsefe evrenseldır ama oraya yerellığın kapısından gırılır Kendı dılıyle, felsefe oncesı hazırlığıyla adımını atar felsefeye fılozof Yurdunun ınsanı, yurdunun yaşamı hep onunladır1 Yıllar once bır konuşmada "Turk Felsefesı"nın olanaklarından soz ettığımde sert tepkıler almıştım (Halâ almaktayım Bana guç verıyor1) Hocam, sevgılı Teo Grunberg, "soyle bakalım bıze"demıstı "Turk . . . Felsefesı, Turk Fızığı Kötü bir çocukluk hiçbir ilaçla tedavi edilemez Etkinliği az olan bir gen, istismar edilen bir çocuğun, büyüdüğünde neden şiddete başvurduğuna ışık tutuyor.... T yıldan beri sürül1 Turkıye de bmlerce gi Jurk Muf"e m' benzıyor7 yerme> bı b,r şey m,, yoksa hatırlamıyorum Şu ,, "Turk Fel*efesı" Turkıye elevızyonda sınemada veya dığer alanlarda unlu ve mutiu olduğunu duşunduğunuz bır çokkışı karanlık bır geçmışe sahıp olabüır ABD lı komedyen Billy Connoly çocukken cınsel tarıze uğramış Mınoııty Report adh Fılmde Tom Cıusie a eşlık eden Sanuuıtha Morton, an ne ve babasının boşanmasının ardından tek başına bırakü mış ve çocuk yurtlannda buyumuş Bazı çocuklar erken ya^laıda yaşadıkları sorunlann ustesınden gelerek başarüı olurken neden bazüan sosyal leşemıyor ve şiddete başvuruyor 9 Kışı kendısını destekleyen bır okul sıh dostluklar veya ıyı bır akraba sayesınde kendını kurtarabüır Ancak daha yuvenüır bır etken arıyor sanız monoamın ok sıdaz adlı beyın enzı mmı ınceleyın rakterımızın tamamı genlerle bıçımlendırılemez Yenı araştırmaysa çok daha karmaşık Genlerı ve bu yume ortammı bır arada ınceleyen araştırma bu ıkısının bazı aüeler ve kışılerde şıddet ıçeren davranışların yaratıl masında etküı olup olmayacağıru ırdelıyor Yanıtsa kesınlık le Evet Monoamın oksıdaz genının etkın olmayan turune sahıp olan ancak sorunsuz bır hayat yaşayan çocukların yoldan çıkma olasılıkları etkın gene sahıp çocuklarla eşıtken çocukluğu zor geçenlerde bu olasüık yuzde 85 e vuruyor Araştırma eskı tarz kahtsal bılım de bır üerlemedıı Kurulan bu genetık ılışkı neden bazı çocuklann kotu ge cpn (,ocukluk evıelennden daha fazla zarar gorduklerım açıklayacaktır Araştır ma erkeklerın kadınld ra gore şiddete neden daha fazla eğüımlı ol duklannı ve sosyalleşp medıklerını de ortaya koyabüır Enzım ıçın ge reklı olan gen X kromo zomu uzerındedır ve bu gen erkeklerde 1 ka dınlardaysa 2 adet bulu nur Ote ydndan büımsel bır açıklamanm doğru ol ması pratık alanda kul lanüacağı anlamma gel mez Orneğın araştır ma uzmanların erkek ler ı genetık olarak tara yarak ılgılı geru hareke te geçırecek tedavüer belkı bır ılaç onermesı nı sağlayabılıı Ancak bu herşeyı ortddan kal llkulaıak pnzıme mudahale etmerun çocuğun ka rakterının başka bolumlerıne zarar vermedıgınden emın olunması gerekır Bu yapılsa bıle yaklaşım ydiılıştır Çunku her 3 erkekten bırınde bu gen etkın değıldır Bu erkeklerın hepsı tedavi edılse bıle tedavi edilen şey gerçekten zarara uğrayan yer değıldır Bu çocuklar zehırlı bır beyın kım yasının değıl zehırlı bır çocukluğun kuıbanlarıdır Anrak ıkmcısını yok ettığınızde sorun ortadan kalkmış oluı Aslında bu çıkarsamayı sosyal davranışlara bağ lamak sadece yanlış değıl aynı zamanda tehlıkelıdıı de Bu sadece etkm gene sahıp olanlarm ıçlerıru rahatlatmaya yarar Monoamın oksıdaz ınsanları kotuluklere karşı tdin koruma sağlayan bır tur Star Trek kalkanı değıldır Araştırmada etkın gene sahıp bırçok çocuk yetışkın olduğunda sosyal hayata katılamadı Ayrıta mutsuz olmak ıçın şiddete eğüımlı bırı olmak da gerekrruyor Çocuklara yonelık tauz ve dışlama her zaman yanlış tır ve tamamen ortadan kaldırüması gerekır Kışının kotu davranışların ba?ı sonuçlaımdan kendını koruyacak bıı gene salııp olması durumu daha da ıyıleştırmez New Scıentıst 10 Ağustos 2002 Turkçesı Bılge Eser mey'l, İŞİenmeyİ bekleven bir fehefe bıçımde zengın bır felsefe öncesi yaŞam, felSete OnceSI birikim vardır. Yanıtımı an sozu Topraklannda Yeşeren Felsefeler" deyımını yeğienm Bır tek khek on '°>"? ına ae be değıl bu topraklar, bırçok felsefe ağaa la) yukselecek felsefe goğune Bu ulkede felsefe olmadığını, felsefealerın yetersız olduğunu soyleyenler, onay almak ıçın Batılı otorıtelerın gozlerının ıçıne bakıyorlar Evrensel olanı hıçbır yerellık tekelı altına alamaz> Amerıkalı, Avrupa fel sefesıne altematıf felsefe çıkarabılmıştır Kendı yaşam bıçımıne yakışan pragmacılığı evrensel felsefeye armağan edebılmıştır Turkıye'de yuzlerce değıl, bmlerce yıldan berı surul meyı, ışlenmeyı bekleyen bır felsefe toprağı vardır En şaşırtıa olanı Turkıye'de ınanılmaz bıçımde zengın bır felsefe oncesi yaşam, felsefe oncesi birikim vardır Bu topraklarda yaşayan ınsanların duyguları, çelışkılerı, umutları, acıları, çelışkılerı kendılennı anlatacak felsefelerını beklıyor1 Bu ulkede yaşananların kendıne ozgu anlamları varsa, tum ınsanlığa bır şeyler soyleyebılecek, dennlıkler, yoğunluklar, canlılıklar taşıyorsa (ben buna tum gonlumle ınanıyorum1) onları temel alan felsefî bakışlar da çıkmalıdır ortaya Bu ıddıa geçen hafta Scıence adlı dergıde yayımlanan dıkkate deger geneük bır çalışmada ortaya atıldı (sayı 297 s851) Araştııma bol mıktar da monoamın oksıdaz enzımıne sahıp kışüp rın yetersız enzım bu lunduıanlaıa karşın mutsu7 ge<,,en bır ço cukluk evresmden kurtularak normal bır yetışkın yaşamı sur durme oldsılıklaıının daha yuksek olduğu nu belırledı Araştır mada ayrıca enzımle ılgılı genın etkın olma yan turuyle doğan ve çocukken ısüsmara ugramış erkeklerın 9 kat ddlıa şiddete eğüımlı olduklarına da dıkkat çekılıyor Bu saptamalar genler ve suça yatkınlıkla ılgılı u^un suredır devam eden şıddetlı tartışmdldrda yenı bır sayfa açıyor Araştırma henuz yayımlanmadan çok once ılahıyat çılar ve etık uzmanları araştırmada yeı alan ozgur ırade ve ahlakı sorumlulukla ılgılı belırlemelere ıhşkın kaygüarını dı le getırmeye başlamışlardı bıle Hatta dını bır yorumcu bu genın gunahld baglantılı olduğunu bıle ıddıa ettı Çalışmanın sadece bılımın kaımaşık sosyal konuları doğru olmasa bıle genetık yapıya bağlayan anlayışa ha lâesır olduğunu kanıtladıgı one surulerek eleştırılecek Bır dığer grupsa bılınıın en azından şıddetle ılgılı bu genın gerçekten var olduğunu kanıtlddığını ve duzensız bır DNAran kotu çocukluk evresıyle ortaya çıkan psıkolojık hdbdiın gerçek suçlusu olduğunu savunacak Her ıkı goruş de aynı oranda mantıksu Bugune kadar yapılan aidştumdların bırçoğunda şiddete başvuran kışılerın veya suçluların yalnızca kromo zomldr hoımonlaı gıbı bıyolo]ik yapılaımı ıncelendı Ote yandan kım olduğunıuzun onemlı bır kısrnının anne tarafın dan buyutulme sırasında belırlendıgını dikkate alırsak ka Boyle bır çaba, toprağa duyarlı olmakla başlayabılır1 Yazık kı bırçoK akademık felsefecı boyle bır toprağın benım "hastalıklı" kafamdan çıktığını sanacak kadar kendılerınden hıç kuşku duymuyorlar Onlar Batı duşuncelerının bayılığını yapmayı, yapılabılecek tek felsefe etkınlığı olarak go ruyorlar Bayılığı hıç kuçumsemıyorum Batı'yı bılmeden, ozumsemeden topraklanmızda felsefe ağaa yetıştırememeyız Ne acıdır kı, Batı felsefesı ustune kıtaplar yazmış hocalarımızın bır kısmı (galıba çoğunluğu1) papağanlıktan oteye gıdemedıler Bılıyorum, soyledıklerıme ucuz suçlamalar dıyecekler Kımseyı kışı olarak suçlamıyorum 0 koşullarda belkı de bu kadan yapılabılırdı Şımdı sıra yenı şeyler soylemeye geldı Tanh gerıde kalanlara aamıyor Toprağını fark edemeyenlere de 807/2